Jaho aryštavali ŭ pieršy dzień suda nad studentami. Tolki 13 červienia jon vyjšaŭ na volu. Svaimi pieršymi ŭražańniami spadar Anatol padzialiŭsia z «Našaj Nivaj».
«Ja jašče nie ahledzieŭsia na voli da kanca, tamu, mahčyma, maju skažonaje ŭjaŭleńnie pra trendy. Krychu hlanuŭ razvažańni Makieja. Było b vielmi dobra, kab tyja, chto robić ad imia Biełarusi palityčnyja zajavy, prosta naviedali siońniašnija IČU i CIPy. Heta było b vielmi cikava, bo toje, što tam ciapier adbyvajecca, — heta štodzionnaje parušeńnie dziejnaj Kanstytucyi.
Heta sucelnyja katavańni ludziej, kali sychodzić ź mižnarodnych standartaŭ i Kanstytucyi. Mienavita tam siońnia ludziam najbolš niekamfortna i niebiaśpiečna. Heta niemahčyma navat paraŭnać ź biełaruskimi kałonijami i turmami. Tym, chto prajšoŭ praz kryminalnyja spravy, navat praściej. Tak atrymałasia.
Adzinaje — što heta dastatkova karotki pramiežak času. Heta dni ci miesiacy, ale jany skančajucca. Tym nie mienš umovy tam najbolš ciažkija. Pakolki ja maju peŭnuju kredytnuju historyju z padobnymi ŭstanovami, to skažu, što nastolki ciažkich umovaŭ nie było nikoli. Navat u starym CIP, kali tam nie było ramontu, byli draŭlanyja nary.
Ciapier u dvuch- ci čatyrochmiascovych kamierach znachodzicca pa piatnaccać-dzieviatnaccać čałaviek. I ŭvieś čas tak — ad pačatku da kanca. Jak možna na dziesiaci kvadratnych mietrach raźmiaścić 15-16 čałaviek? Heta žudasna. Było tolki 4-5 dzion, kali była haračaja vada. Ludziej źmiaščajuć u kamiery, dzie ŭvohule niama pavietra, bo ŭsio začyniena. Dva dni ja byŭ u karcary, nie viedaju navat za što, tam nichto nikomu ničoha nie tłumačyć. Niama ni padušak, ni navałačak, ni matracaŭ — ničoha.
Heta chłuśnia, kali ŭ Kanstytucyi pišuć, što ŭsie ludzi ŭ nas roŭnyja. Nasuprać jość kamiery, dzie siadziać tyja, chto bje žonak, kradzie, pje, realnyja darmajedy, ale ŭ ich jość usio nieabchodnaje. Im možna pieradački, ich puskajuć na prahułki. Ale ludzi, u jakich dźvie-try vyšejšyja adukacyi, jakija stvarajuć biełaruski VUP, robiać krainu bolš zamožnaj, užo navat nie druhoha, a treciaha hatunku.
Novaŭviadzieńnie, što piać razoŭ za sutki adbyvajecca šmon. Ludzi śpiać na padłozie, pad łavami, pad umyvalnikam, nosam utykajucca ŭ prybiralniu, i ich dvojčy budziać za noč — a hadzinie i a čaćviortaj. Ty śpiš vielmi karotki čas, i heta navat niemahčyma nazvać snom.
Ja prosta chacieŭ źviarnucca i da Łukašenki, i da Kačanavaj, i da Hałoŭčanki, i da Makieja: vy prosta zajdzicie ŭ hetyja ŭstanovy, kali raptam nie viedajecie, što adbyvajecca ŭ krainie. Mnie zdajecca, što da bolšaści vajennapałonnych u historyi tak nie stavilisia, jak ciapier adnyja biełarusy staviacca da inšych. I prymušajuć stavicca jak da žyviolin. Tut pytańnie elemientarnaj pavahi da voraha. Mocny apanient nie dachodzić da takoha.
Ja prajšoŭ užo šmat i mahu prajści šmat, ale 80% tam tych, chto trapiŭ upieršyniu. Na lubym narmalnym sudovym pracesie ja mahu dakazać, što kožny, z kim ja pierasiakaŭsia na Akreścina, a heta kala 60 čałaviek, ni ŭ čym nie vinavaty. Jany nie parušali navat dziejnaje zakanadaŭstva. Nielha ludziej kidać za kraty za toje, što na płocie jość nalepka «Karnikam siudy nie zachodzić», ci za maleńkuju Pahoniu na noŭtbuku ci aŭto. Było kala 10 spraŭ pra toje, što biełarusy prychodziać na terytoryju RUUSaŭ i što robiać? Čaplajucca da milicyjantaŭ, chapajuć ich za ruki, łajacca na ich. Jakija śmiełyja ludzi!
Navat siońnia rankam z Sašam Ivulinym jašče rabili razam zaradku. Jon čałaviek pazityŭny, zajmajecca šmat fizična. Trymajecca dobra. Tam vyklikajuć praktyčna ŭsich, aproč mianie, na roznyja sustrečy. Ja tak razumieju, što apieratyŭnik z rajona, dzie žyvie asudžany, pravodzić razmovu. Ale pryjazdžajuć ludzi i ź inšych ustanoŭ, jany, viadoma, nie pradstaŭlajucca, ale peŭnaja cikavaść da «Trybuny» isnuje. Ciažka skazać, da čaho heta pryviadzie. Pakul u Sašy prosta administracyjny aryšt.
Za hety čas ja byŭ u adnoj kamiery z Alesiem Siličam, Arciomam Majoravym, Sašam Ivulinym i Dzimam Ruto. Usie pazityŭnyja ludzi. Tam uvohule niehatyŭnych nie było, aproč tak zvanych «kocikaŭ». Heta ludzi asacyjalnaha ładu žyćcia, jakija kiepska pachnuć, z vošami. U nas taki byŭ čałaviek, ale jamu padušyli błoch.
Sa mnoj byŭ salist kamiernaha choru fiłarmonii Dzianis Ivanoŭ, małady čałaviek z kapeły fiłarmonii, byli budaŭniki, dziasiatak ajcišnikaŭ, inžyniery, ramieśniki, praktyčna ŭsie z vyšejšaj adukacyjaj. Byli hieraičnyja ludzi, jak chłopiec, jaki na rovary ź bieł-čyrvona-biełym ściaham chacieŭ prajechać uvieś praśpiekt Dziaržynskaha, albo čałaviek, jaki sa ściaham prajšoŭsia pa Sierabrancy. Kab była mahčymaść, to ja b abniaŭ baćkoŭ usich hetych ludziej. Ja byŭ u kamiery samym starejšym. 47 hadoŭ było adnamu šafioru, jaki pracuje ŭ Litvie, a asnoŭny masiŭ — 19-40 hadoŭ.
Ja tam pracavaŭ. Mianie ž vyklučyli z pracy nad kanstytucyjnaj reformaj, tamu ŭ źniavoleńni ja pravioŭ bolš za dziesiać fokus-hrup, jakija mnie vielmi dapamahli ŭ pracy. Była niakiepskaja vybarka, bo byli nie tolki minčuki, ale i ludzi ź Dziaržynska, Smalavičaŭ, Brasłava. My pravodzili vielmi dobryja palityčnyja dyskusii na temu, jakoj Biełaruś pavinna być u budučyni. My havaryli na temy movy, biaśpieki i h. d. Mnie byli vielmi ŭdziačnyja za takija dyskusii. Ja taksama atrymaŭ šmat usiaho cikavaha.
Nie toje, kab sa zdaroŭjem prablemy. My pravodzili turniry nie tolki pa šachmatach, ale i pa adciskańniach ad padłohi, dyk ja tam jašče davaŭ foru maładym. U takich umovach, kali jašče skraźniaki byvajuć, to ŭ mianie na treci-čaćviorty dzień paciakło z nosu. Było niaprosta, mnie nie pieradali leki, i heta taksama parušeńnie. Davali niejkija tabletki, ad jakich karyści nie było. Byli ŭ inšych ludziej mocnyja prablemy, ale mahčymaści taho, kab vas ahledzieli śpiecyjalisty, amal niama.
Zdajecca, rychtujecca vialiki praces nad tymi, chto pakidaŭ kamientary ab trahiedyi ŭ Baranavičach. Ja bačyŭ šmat takich ludziej. Mahčyma, u ich byli emocyi. Tam usio moža skončycca nie tolki administratyŭkami. Z susiedniaj kamiery ŭčora musiła vyjści vosiem čałaviek, ale im paviesili novyja pratakoły i dali pa 13-15 sutak. I jany zastajucca tam».
