U vialikim intervju pravasłaŭny śviatar Alaksandr Šramko raspavioŭ, čamu maŭčyć Vienijamin, jak narodny supraciŭ paŭpłyvaŭ na Pravasłaŭnuju carkvu, kolki siarod śviataroŭ prychilnikaŭ Łukašenki i pa jakoj pryčynie ŭ žniŭni Biełaruś pakinuŭ mitrapalit Pavieł.
— Ajciec Alaksandr, z pačatku pratestaŭ prajšło piać miesiacaŭ. Kali łaska, padbiarycie słova, jakoje trapna b apisała stan Biełaruskaj pravasłaŭnaj carkvy ŭ hety čas.
— Samaŭśviedamleńnie. Raniej mnohija asacyjavali Carkvu, skažam tak, z prafiesijanałami, to-bok ź jepiskapami, manachami i śviatarami. Ale zaraz peŭnaja častka viernikaŭ i zvyčajnych śviataroŭ, jakija viedajuć prablemy našych žycharoŭ, uśviadomiła, što mienavita jany i jość Carkva, jany adkaznyja za jaje. I kali nie jany skažuć svajo słova ŭ hety čas, dyk chto ž jašče?
A jepiskapy z kim kantaktujuć? Z uładami, sa sponsarami, z tymi, chto im padpiavaje. Žyvuć u vakuumie i nieadekvatna aceńvajuć toje, što adbyvajecca. Chacia, pavodle svajho pryznačeńnia, jepiskap — heta naziralnik. Jon musić nibyta siadzieć vyšej za ŭsich, hladzieć udalačyń, raźbiracca ŭ tym, što zdarajecca navokał, i rabić peŭnyja kroki, kab Carkva rušyła napierad. U nas adbyvajecca naadvarot. Jepiskapy znachodziacca ŭ izalavanym kole, a da ludziej bližejšyja zvyčajnyja śviatary, tamu i situacyju ŭ krainie jany aceńvajuć bolš adekvatna.
— Niahledziačy na niekatoryja zatrymańni śviataroŭ, ščyryja pramovy jepiskapa Hrodzienskaha i Vaŭkavyskaha Arciemija, u pieryjad kryzisu Carkva źniešnie vyhladaje davoli maŭkliva. Niaŭžo ŭnutry, u kułuarach, nie burlać abmierkavańni i baciuški ź ijerarchami nie razmaŭlajuć pra padziei?
— Nie viedaju, što abmiarkoŭvajuć jepiskapy, a śviatary ŭ bolšaści svajoj razumiejuć: toje, što adbyvajecca ŭ krainie, — heta nienarmalna, i jany albo adkryta, albo prychavana padtrymlivajuć źmieny ŭ Biełarusi. Prosta daloka nie kožny śviatar maje advahu vykazać svoj pohlad publična, adnak u pryvatnych razmovach ad ich padobnaje čuješ. Chacia jość siarod ich i tyja, chto padtrymlivaje Łukašenku.
— Takich šmat?
— Ciažka skazać. My ž cudoŭna razumiejem, što vyraz pra try pracenty, što padtrymali Łukašenku, — heta mietafara. U hramadstvie dakładna nichto nie skaža, kolki ludziej nasamreč padtrymali hetaha čałavieka. Tak i z hetym pytańniem.
Ale dumaju, što siarod śviataroŭ pracent prychilnikaŭ ułady jašče mienšy, čym u hramadstvie. Prosta ŭ nas jość takaja pravasłaŭnaja tradycyja: maŭčać i nie vykazvacca ab tym, što dumaješ.
— Pieršaja surjoznaja reakcyja Carkvy na padziei ŭ krainie — heta adjezd na Kubań mitrapalita Paŭła? Jon, jak śćviardžałasia, nibyta adklikaŭ vinšavańnie Łukašenku ź pieramohaj na vybarach.
— Usio nie zusim tak, jak pra heta paviedamlali ŭ srodkach masavaj infarmacyi. Pavieł niejak vyjšaŭ na ćvintar Kafiedralnaha sabora da ludziej, što sabralisia na malebien, i jaho atakavali vierniki z roznymi pytańniami. I paśla pytańnia ab tym, čamu jon paśpiašaŭsia pavinšavać Łukašenku, mitrapalit vybačyŭsia, što hetym vinšavańniem kahości paturbavaŭ. Vybačyŭsia nie tamu, što pavinšavaŭ, a tamu, što kamuści heta nie spadabałasia. Prabačeńnie nie za ŭčynak, a za toj bol, jaki kamuści zrabiŭ.
Na maju dumku, klučavaja padzieja ŭ biełaruskim pravasłaŭi ŭ pieršy miesiac pratestaŭ — heta nie źniaćcie Paŭła z pasady naprykancy žniŭnia, a mienavita asensavańnie Carkvoj taho, što adbyvajecca navokał. Śviedčańniem hetaha stała naviedvańnie Paŭłam u balnicy chutkaj dapamohi paranienych padčas akcyj pratestu. Hetym vizitam, a taksama malebnami ab vyzdaraŭleńni paciarpiełych i chrosnymi chadami jon skazaŭ niešta takoje, praz što ŭłada adčuła: Carkva — heta nie jaje ideałahičny dadatak.
— Miarkujecie, što zamiena mitrapalita Paŭła na Vienijamina adbyłasia nie bieź sihnału ŭ Maskvu?
— Navat nie sumniajusia ŭ hetym. Čuŭ, što kali ŭ Rasii pryznačajuć navat zvyčajnaha jepiskapa ŭ abłasny centr, dyk jaho kandydaturu ŭsio roŭna ŭzhadniajuć z hubiernataram. Łukašenka nie palubiŭ Paŭła ad samaha pačatku. Heta, na maju dumku, źviazana z tym, što jon na čale BPC chacieŭ bačyć mitrapalita ź Biełarusi.
Adnak u patryjarcha Kiryła svaja palityka. Kab pad kantrolem trymać situacyju ŭ ekzarchacie, jon addavaŭ pieravahu «svaim» ijerarcham. Mitrapalit Pavieł nikoli nie mieŭ nijakaha dačynieńnia da Biełarusi, i jaho siudy nakiravali, kab byŭ tut vokam Kiryła. Dziela pryznačeńnia Paŭła jon niečakana dla mnohich źniaŭ Fiłareta, što vyklikała razhublenaść siarod nabližanych da jaho ludziej. Jość dumka, što Fiłaret u 2009-m na Pamiesnym Sabory addaŭ svoj hołas za Kiryła i jamu nibyta paabiacali, što jaho nie buduć čapać. Ale Fiłareta ŭsio roŭna zamianili.
I samaje cikavaje, što adbyłosia heta ŭ adzin dzień, 25 śniežnia 2013 hoda, z publikacyjaj naviny ab vydačy Biełarusi ad Rasii novaha kredytu da 2 miljardaŭ dalaraŭ. Novy mitrapalit pryjšoŭ u Biełaruś razam z kredytam. Całkam vierahodna, što heta była prapanova, ad jakoj nielha było admovicca. Ale było adčuvańnie, što novaha mitrapalita Łukašenku naviazali.
I, jak mnie padajecca, u žniŭni 2020-ha ŭłada pačała sihnalizavać patryjarchu, što Paŭła treba mianiać. Ci chacieŭ Łukašenka bačyć mitrapalitam mienavita jepiskapa Vienijamijana, hetaha nie viedaju, adnak usio źviazana z padziejami ŭ krainie. Heta było zroblena nie prosta tak.
— Jakoje ŭražańnie na vas zrabiŭ mitrapalit Pavieł?
— Jon rabiŭ šmat nierazumnych i navat razburalnych krokaŭ. Niekalki hadoŭ tamu prachodziŭ davoli viadomy sudovy praces nad byłym kiraŭnikom vydaviectva ekzarchata Uładzimiram Hrozavym, jakoha Pavieł, pa słovach taho ž Hrozava, publična paabiacaŭ pasadzić, bo abvinavaciŭ u niejkich złoŭžyvańniach. Pry hetym vydaviectva było vielmi paśpiachovym. U vyniku što? Hrozava ŭžo vypuścili, ale vydaviectva litaralna razburana, jaho amal niama. Tudy pryjšli tyja, chto z abaviazkami nie spraŭlaŭsia.
Adnak i čałaviečaje jamu ŭłaściva. Čuŭ, što jość jepiskapy, jakija davoli žorstka razmaŭlajuć sa śviatarami. Ale padobnaha nie mahu skazać ni pra Fiłareta, ni pra Paŭła. Jon razmaŭlaŭ davoli miakka i intelihientna navat u vostrych situacyjach. Naprykład, kali ŭ 2018-m jon zabaraniaŭ mnie słužeńnie praz krytyku patryjarcha Kiryła, jakaja dajšła da samoha patryjarcha i davoli sapsavała atmaśfieru jahonaha vizitu ŭ Biełaruś, Pavieł tolki spakojna skazaŭ: «Narabili vy nam spraŭ», — chacia ž moh nakinucca i nakryčać.
Pra čałaviečnaść śviedčyć jahonaje staŭleńnie da ludziej padčas pratestaŭ, kali jon naviedaŭ paciarpiełych u lakarni. Heta ž čysta čałaviečy krok, i nijakaj palityčnaj vyhady jamu heta nie pryniesła.
Jon choć i rasijanin, ale padtrymaŭ liturhiju na biełaruskaj movie. Pry Fiłarecie biełaruskamoŭnaje nabaženstva było łakalizavana ŭ minskim sabory Śviatych Piatra i Paŭła, ale Pavieł dazvoliŭ słužyć pa-biełarusku paŭsiul, i ŭsio stała zaležyć vyklučna ad žadańnia śviataroŭ. Pry im u Kafiedralnym sabory pačali śpiavać himn «Mahutny Boža» i čytać Jevanhielle pa-biełarusku. Ale ž jon nierašučy. I kali čytali Jevanhielle na movie, jon adnojčy vyjšaŭ da ludziej i spytaŭ: «Vam padabajecca?», i miascovyja prychadžanie-kansiervatary zakryčali admoŭna. Paśla hetaha ŭsio viarnuli nazad.
— Zrazumieŭ. Paśla pryznačeńnia Vienijamina viadomy rasijski protadyjakan Andrej Kurajeŭ nazvaŭ jaho samym intelihientnym z usich biełaruskich jepiskapaŭ, jaki nikoli nie byŭ zaplamleny palityčnymi dekłaracyjami.
— Heta nie tak. Palityčnyja zajavy z boku Vienijamina ŭsio ž taki byli, i śviatary ŭ pryvatnych razmovach paraŭnoŭvali jepiskapa Hrodzienskaha Arciemija ź Vienijaminam jak dva roznyja polusy. Nu i što ŭ im intelihientnaha? Z roźnicaj u dziesiać hadoŭ my skončyli adzin i toj ža fakultet radyjofiziki i elektroniki ŭ BDU. Heta, zrazumieła, pavažanaja adukacyja, ale jana nie maje ničoha ahulnaha z teałohijaj. U jaho zvyčajny šlach carkoŭnaha čałavieka. Vučyŭsia ŭ Minskaj duchoŭnaj sieminaryi, paśla vykładaŭ tam… A ŭ nas ža jość ludzi, što atrymlivali adukacyju ŭ Italii, u Niamieččynie, słužyli za miažoj.
Jon nie bahasłoŭ. Kali pačytać jahonyja vykazvańni, vystupy, možna zaŭvažyć mudrahielisty, pafasna-niezrazumieły styl. Składvajecca ŭražańnie, što kožnaje słova razumieješ, ale ŭsie razam jany navodziać na ciabie, skažam tak, Božy tuman. Pra padobnaha kštałtu prapaviednikaŭ jość carkoŭny aniekdot: «Baciuška takuju propaviedź pramoviŭ! Takuju propaviedź!» — «A pra što jana była?» — «Aj, užo i nie pomniu». Zastajecca ŭ pamiaci nie źmiest, a niejkaje ahulnaje adčuvańnie pryhažości pabožnaha naboru słoŭ.
— Da pryznačeńnia ŭ Vienijamina byŭ aŭtarytet siarod kliru?
— Nie. Jon pačynaŭ z taho, što byŭ vikaryjem Minskaj jeparchii, i čahości admietnaha pryhadać pra jaho nie mahu. Vienijamin stvaryŭ sabie imidž askieta-malitvieńnika. Heta vyklikaje pavahu, adnak nakolki padobnaje adpaviadaje rečaisnaści, my dakładna viedać nie možam.
— Atrymlivajecca, što cichmiany jepiskap Vienijamin byŭ amal idealnaj kandydaturaj dla biełaruskaj ułady?
— Tak. Moža, jana navat nie čakała, što jon budzie da takoj stupieni z usim pahadžacca i padtakvać. Darečy, tut skłałasia davoli cikavaja situacyja.
Raniej samym nabližanym da Łukašenki pravasłaŭnym śviatarom byŭ Fiodar Poŭny, a ciapier, na moj subjektyŭny pohlad, Vienijamin jaho zamianiŭ i na jaho bolš uskładajuć spadzievaŭ i davieru. Poŭny zaraz apynuŭsia zboku.
— Čamu Vienijamin maŭčyć i nie vykazvajecca nakont taho, što adbyvajecca ŭ krainie?
— Dumaju, tut usio prosta. Heta čałaviek tradycyjnaha pravasłaŭnaha pohladu na palityku. Ijerarchija tradycyjna padtrymlivaje ŭładu. Pryčym nie stolki naŭprostava, kolki praz pasiŭnuju zhodu, i jon heta pasłuchmiana robić.
— U adroźnieńnie ad Vienijamina, davoli aktyŭna suprać hvałtu ŭ Hrodnie vykazaŭsia jepiskap Arciemij. Jakoj farmacyi hety ijerarch?
— Jon zaŭsiody adroźnivaŭsia ad astatnich jepiskapaŭ svaimi pohladami, pazicyjaj i vystupaŭ z antykamunistyčnymi pramovami. U Pakroŭskim sabory ŭ Hrodnie jość abrazy, pryśviečanyja navamučanikam, jakija paciarpieli ad savieckaj ułady. Čyrvonaarmiejcy, što katujuć śviatych, na abrazach nahadvajuć niejkich čarciej. I da jepiskapa Arciemija navat byli pretenzii z boku siłavikoŭ, prasili, kab źniali abrazy. U nas dziaržava lubić savieckaje, a jon pakazaŭ, što heta ŭsio ad djabła. Taksama jon vystupaŭ suprać BRSMa. Tak što, paŭtarusia, padobnyja pohlady pry im byli zaŭždy.
Zdajecca, siarod jepiskapaŭ jon adziny, chto vykazaŭsia nakont padziej u krainie. Usie maŭčać. Zajavy, padobnyja da Arciemija, možna było čakać ad jepiskapa Babrujskaha Sierafima, ale jon pramaŭčaŭ.
— Ci moža jon zaznać pieraśled?
— A ŭ apošni čas jepiskapa Arciemija nie čuvać. Dumaju, ź im užo parazmaŭlali i ab niečym paprasili. U Carkvie šmat ryčahoŭ manipulacyi. Nieabaviazkova kahości pałochać. Čałavieku možna prosta nahadać pra pakoru, skazać, što jon parušaje peŭnyja praviły.
— A realna, ci šmat śviataroŭ, jakija padčas kazani zajaŭlajuć pra prablemy ŭ krainie?
— Miarkuju, niašmat. Viedaju, što śmieła ŭ Kafiedralnym sabory pramaŭlaŭ archimandryt Alaksiej Šynkievič. Usio ž taki propaviedź isnuje nie dla taho, kab vykazvać praź jaje svoj palityčny pohlad. Ale praź jaje možna vykazvacca z punktu hledžańnia marali, suprać taho ž hvałtu, ab čym, darečy, pramaŭlaŭ toj ža jepiskap Arciemij. A tak Carkva nie pavinna prytrymlivacca taho ci inšaha boku. Jana prosta pavinna kazać ludziam praŭdu, jakoj jana jość, i važna, kab Carkva nie pieratvaryłasia ŭ niejki palityčny atrybut.
— Prykład homielskaha śviatara Drabyšeŭskaha, jaki ładziŭ pikiety, — heta vyklučny vypadak dla BPC?
— Niezvyčajny. Ale ž, na maju dumku, heta faktyčna była forma propaviedzi, bo Drabyšeŭski źviartaŭsia da ludziej, zychodziačy z chryścijanskaj pazicyi. Prosta sama pa sabie padobnaja publičnaja forma ŭ Carkvie zaraz nie ŭsim zrazumiełaja.
— Niadaŭna aktyŭna prajavili siabie i inšyja śviatary. Alaksandr Kuchta paručyŭsia za palitviaźnia Ihara Łosika, a Uładzisłaŭ Bahamolnikaŭ u znak padtrymki Ihara dałučaŭsia da haładoŭki. Ci vysokaja vierahodnaść, što ich pazbaviać sanu?
— U nas ŭsio zaležyć ad jepiskapa. U hetym vypadku — mienavita ad mitrapalita Vienijamina, jaki kiruje Minskaj jeparchijaj. Dumaju, jon, chutčej za ŭsio, schilny paźbiehnuć padobnaj miery. Heta moža vyklikać vialikuju chvalu, kali nie pratestu, to maŭklivaj niezadavolenaści ŭ Carkvie, bo mužnyja ŭčynki ajcoŭ Uładzisłava i Alaksandra maralna biezdakornyja, i šmat u kaho sa śviataroŭ i nieduchoŭnych vyklikajuć pavahu. I navat značna viarnuli hramadstvu stračany aŭtarytet BPC.
Pry hetym pazbaŭleńnie sanu — našmat bolš surjozna, čym vyzvaleńnie ad biurakratyčnaj pasady, jak było ŭ vypadku z byłym pres-sakratarom BPC ajcom Siarhiejem Lepinym. Chacia ŭ jaho padtrymku pad zvarotam da mitrapalita Vienijamina i padpisałasia amal 70 śviataroŭ. Inšaja sprava, kali budzie zahad ad uładaŭ. U takim vypadku jon [mitrapalit] chutčej pasłuchajecca. Navat kali i budzie razumieć, što heta pojdzie na škodu Carkvie.
— Vyrazny antahanist pieraličanych śviataroŭ — matuška Haŭryiła z Harodni. Jana častavała AMAP tortam, nazyvała pratestoŭcaŭ siektantami z «djabalskimi vykrykami» i miescami nahadvała pravasłaŭnaha ciemrašała. Što heta za fienomien?
— Asabista ź joj ja nie znajomy i starajusia trymacca padalej ad padobnych ludziej. Mnie z Haŭryiłaj niama pra što razmaŭlać.
U carkoŭnych kołach jaje viedajuć jak prapaviednika ciemrašalnych zababonaŭ. Zaraz jana vystupaje z kamsamolskimi pa styli zaklikami i nahadvaje łukašenkaŭskaha čynoŭnika. Tolki ŭ Carkvie. Jana razumieje, što treba kazać toje, što ad jaje chočuć pačuć. Za heta jaje i lubić ułada. Voś i ŭsio.
* * *
— Dobra. Zakraniom jašče adnu temu. Pytańnie, jakim vosieńniu zadavalisia mnohija. Ci moh Vienijamin publična padtrymać katalickaha mitrapalita Tadevuša Kandrusieviča, jakoha doŭhi čas nie ŭpuskali ŭ Biełaruś?
— Mahčyma, my šmat čaho nie viedajem. Sam Kandrusievič uzhadvaŭ, što jamu padčas vyhnańnia telefanavaŭ mitrapalit Vienijamin. Budziem spadziavacca, što heta ŭ niejkaj stupieni była padtrymka. Adnak Vienijamin, skažam tak, źjaŭlajecca pradstaŭnikom artadaksalnaj carkoŭnaj linii, pavodle jakoj, kataliki — heta jeretyki, a tamu jon nie vielmi schilny padtrymlivać ich. Samych šyrokich pohladaŭ u hetym pytańni ŭ nas usio ž taki prytrymlivaŭsia mitrapalit Fiłaret. U jaho byli vielmi ščylnyja i raznastajnyja kantakty ź ijerarchami roznych kanfiesij. Navat z zamiežnymi. I ŭ 1990-ch jon syhraŭ peŭnuju rolu ŭ viartańni katalikam Katedralnaha kaścioła ŭ Minsku.
— Nie chaču kazać, što datu 25 śniežnia kataliki pryvatyzavali na telebačańni, ale ŭsie pryzvyčailisia ŭ hety dzień bačyć na ekranach biskupa, jaki vinšuje viernikaŭ z Božym Naradžeńniem. Ale hetym razam my ŭbačyli pravasłaŭnaha mitrapalita Vienijamina, jaki raskazvaŭ pra śviaciciela Śpirydona. Što heta było?
— Miarkuju, heta była nie jahonaja inicyjatyva. Efir vydzialajecca zahadzia. Tradycyjna vystupaŭ Kandrusievič, ale jaho hetym razam nie było ŭ krainie. I, vidać, źviarnulisia z prapanovaj da Vienijamina, jon pahadziŭsia, i tak supała, što ŭ hety dzień pravasłaŭnyja ŭzhadvajuć śviatoha Śpirydona Trymifunckaha. Heta nie samy viadomy śviaty, vialikaje nabaženstva ŭ jahonaje imia nie pravodziać, i śviatoha Śpirydona stali raskručvać tolki ŭ apošni čas. Pa papularnaści heta dakładna nie Mikałaj Cudatvorac, i jamu nieabaviazkova było pryśviačać ceły efir.
— Z etyčnaha punktu hledžańnia, mitrapalit Vienijamin moh admovicca ad udziełu ŭ efiry?
— Biezumoŭna, moh. Adnak jon praŭładny čałaviek.
Usie bačyli efir, dzie Łukašenka kazaŭ łuchtu pra toje, što Kandrusievič pa instrukcyi ŭ Polšču pajechaŭ. Vienijamin jamu padtakvaŭ. Mahčyma, reflektorna, ale ž jak možna heta rabić?!
Razumiejecie, kali ludzi ŭžo znachodziacca pamiž saboj u dobrych stasunkach, robicca składana adno adnamu ŭ čymści admaŭlać. Treba ž prytrymlivacca siabroŭstva. Adzinaje, na što chapiła mitrapalita Vienijamina, dyk heta padčas vystupu pavinšavać katalikoŭ sa śviatam Rastva Chrystovaha.
— Značnuju častku padmurka Carkvy siońnia ŭtvarajuć ludzi stałaha vieku, ale ŭ budučyni asnovaj mahło b być maładziejšaje pakaleńnie prahresiŭnych viernikaŭ, ludziej, jakija adekvatna analizujuć situacyju ŭ krainie. Niama adčuvańnia, što zaraz u ich vačach Carkva stračvaje imidž?
— Tak, imidž stračvajecca, i ŭ Carkvie heta razumiejuć. Na maju dumku, častku pastvy, jakaja dumaje, vyrašyli prosta nie brać u raźlik. Na ich, hruba kažučy, prosta zabili. Hetaja intelektualnaja prasłojka Carkvy bolšaść siarod ahulnaj kolkaści pastajannych viernikaŭ usio roŭna nie składaje. I naohuł, u Carkvie hałoŭnuju rolu vykonvaje zusim nie pastajannaja pastva, a ludzi, što majuć ź joj peŭnyja znosiny. Pa-pieršaje, sponsary, jakija vydatkoŭvajuć hrošy i budujuć chramy. Mnohija ź ich u cerkvy nie chodziać, adnak prosta asacyjujuć siabie z pravasłaŭjem i, jak ličać, dziela hetaha musiać niešta rabić. A pa-druhoje, značeńnie maje toj patok, što kožny dzień naviedvaje chramy, piša zapiski, nabyvaje niešta ŭ carkoŭnych łaŭkach i pakidaje tam hrošy. Dla takich ludziej Carkva zbolšaha — heta miesca vykanańnia relihijnych patrebaŭ. Jany nie aceńvajuć jaje dziejnaść pa maralnych ci idejnych kryteryjach.
— U kaladnym intervju patryjarch Kirył dazvoliŭ sabie nastupnyja słovy pra Biełaruś: «Nielha adkładać u doŭhuju skryniu toje, što vyklikaje niazhodu ŭ hramadstvie». Pra što jany śviedčać?
— Dumaju, heta prajava niezadavolenaści rasijskaj ułady. Nie dumaju, što patryjarcha niechta metanakiravana paprasiŭ jaje ahučyć, ale padobnaja dumka dzieści mahła pramilhnuć u pryvatnych razmovach.
Prablema Łukašenki ŭ tym, što Rasija jaho padtrymlivaje, ale pry hetym im niezadavolena. Tym, što jon tak i nie zdoleŭ kupiravać pratest, dziejničaŭ naprałom, a moh by, na ich dumku, dzieści pajści na sastupki. Na heta i namiakaje patryjarch.
Treba było, kab usio ścichła, bo dla rasijskaj ułady pratesty nie zusim pryjemnyja. Žychary Rasii taksama ž sočać za padziejami ŭ Biełarusi i mohuć pravodzić peŭnyja paraleli.
— Jak u 2021 budzie pavodzić siabie biełaruskaja Carkva?
— Spadziajusia na toje, što siońniašniaja ŭłada abrušycca, bo ŭsio, što robić Łukašenka, nahadvaje ahoniju. Padobnyja źmieny taksama b paŭpłyvali i na Carkvu. Atmaśfiera ŭ joj, na maju dumku, viarnułasia b u toj spakojny stan, jak było raniej. Kali ž u krainie ničoha nie źmienicca… Voś, naprykład, u Rasii ŭžo nie tak mała śviataroŭ, jakija rasčaroŭvajucca ŭ Carkvie, nie bačać siabie ŭ joj i pačynajuć vieści śviecki ład žyćcia.
— Ličycie, što padobnaje moža adbycca ŭ nas?
— Tak, pry niehatyŭnym scenary. Ale, ź inšaha boku, spadziajusia, što bolš adkaznaści za Carkvu buduć brać na siabie vierniki. U takim vypadku budzie mienš nadziei na ijerarchiju, a bolš samaarhanizacyi. Niešta padobnaje na toje, što siarod śvieckich asob nazyvajecca hramadzianskaj supolnaściu.
— Naprykancy zadam davoli staroje pytańnie. Razumieju, što ŭsio nie tak prosta, ale ci patencyjna mahčyma ŭ Biełarusi aŭtakiefalija pry źmienie ŭłady?
— Jana zaŭsiody mahčyma pry peŭnych umovach. I zaraz jaje možna bolš čakać ad režymu Łukašenki, čym ad jahonych demakratyčnych apanientaŭ. I pryznačeńnie Vienijamina — heta ŭ niekatorym sensie aŭtakiefalny krok, bo biełarus dahetul nie ŭznačalvaŭ ekzarchat. I kali patryjarch praciahnie voś tak vykazvacca, Łukašenka moža zadumacca nakont aŭtakiefalii. Miarkuju, nie zrabiŭ jon jaje pakul tolki pa adnoj pryčynie: Łukašenka zaležyć ad Maskvy. A tak aŭtakiefalija dazvoliła b režymu zajmieć svaju kišennuju Carkvu.
Što tyčycca mahčymaści aŭtakiefalii pry palityčnych źmienach…
Bolš za ŭsio spadziajusia na toje, što pry sapraŭdy demakratyčnaj uładzie hetaje pytańnie budzie vyrašacca vyklučna Carkvoj. Voś tady i budzie sapraŭdnaja aŭtakiefalija. Słova aŭtakiefalija aznačaje «sam sabie hałava», i pierš za ŭsie Carkvie treba mieć svaju hałavu, niezaležnuju ad ułady. A voś z hetym u pravasłaŭnaj Carkvie zaŭsiody prablemy.
