Ян Павел Адамчэўскі са сваім шчаслівым сямействам. Кадр з серыяла
Сюжэт сатырычнага серыяла, знятага Мацеем Бухвальдам і Кардзіянам Кандзелам, развіваецца вакол сям’і шляхціца Яна Паўла Адамчэўскага (Барталамей Топа), які марыць стаць найвядомейшым Янам Паўлам у гісторыі Польшчы (спойлер: найвядомейшым Янам Паўлам стане Караль Вайтыла ў 1978 годзе). Пакуль што, акрамя шляхецкага гонару, пыхі і фанабэрыстасці, ён валодае толькі радавой вёскай Адамчыха. Дакладней, меншай яе часткай, бо калісьці большую частку прадаў шляхціцу Анджэю.
Ян Павел і яго сціплыя мары. Кадр з серыяла
У дасягненні яго мэтаў — стаць не менш як польскім каралём ці хоць бы адпомсціць ненавіснаму суседу — Яну Паўлу дапамагае ягоная сям’я: старэйшы сын і спадчыннік Станіслаў (Міхал Баліцкі), надзвычайны гультай, які тупіць у карцінкі з выявамі вяселля, малодшы сын Якуб (Міхал Сікорскі), крывадушны і сквапны святар, дачка Анэля (Марціна Бычкоўская), якая змагаецца супраць сярэднявечных забабонаў, і жонка Зоф’я (Катажына Херман), рэлігійная аскетка, якая, як выяўляецца, не супраць аддацца граху.
Серыя «Соймік» нагадае, чаму 1670 год стаў адлікам канца шляхецкай рэспублікі. Кадр з серыяла
А, ну і Багдан (Дабрамір Дымецкі), брат Зоф’і, бадзяжны гусар і польскі шавініст, якому сям’я ласкава дала прытулак у свірне побач з селянінам Мацеем (Кірыл Петручук). На няшчасце Багдана, Мацей — чужынец, які прыбыў у Адамчыху па праграме абмену сялянамі з Літвы і нагадвае яму, што Рэч Паспалітая для абодвух народаў. І гэты факт прымушае гусара часта самога сябе папраўляць, згадваючы і пра суседзяў. «Польшча для палякаў… і ліцвінаў!»
Ліцвін Мацей адзін з галоўных персанажаў серыяла. Кадр з серыяла
Спярша не зразумела, каго стваральнікі серыяла мелі на ўвазе пад ліцвінамі: ці то продкаў сучасных літоўцаў, ці то продкаў сучасных беларусаў. Але адзін факт, пра які мы хутка даведваемся, ставіць усё на свае месцы — ліцвін Мацей праваслаўнай веры.
І ён не пазбаўлены ліцвінскага патрыятызму: у свірне побач са штандарам Багдана, на якім намаляваны белы польскі арол, Мацей вешае намаляваную ад рукі Пагоню.
Мацей працуе памочнікам каваля і выпадкова знаёміцца з дачкой пана, якая не цураецца сялян і іхняй працы. Хлопец хутка разумее, што закаханы ў яе, а ён падабаецца ёй. Але ім не быць разам, бо яны розных саслоўяў — куды там селяніну, які жыве літаральна ў брудзе, да дочкі сармата, які п’е віно і ходзіць у шаўках? Тым больш што пан Адамчэўскі плануе дасягнуць палітычных вяршынь удалым шлюбам з сынам магната. Анэля ж чалавек будучыні і пратэстуе супраць варварскіх польскіх звычаяў, гвалту, палявання, засілля мужчын, несправядлівасці, звяртае ўвагу на кліматычныя змены, якія наступяць праз 380 гадоў.
Паненка Анэля, бадзяжны гусар Багдан і святар Якуб. Кадр з серыяла
Ненавісны сусед Анджэй, уладальнік большай часткі Адамчыхі. Кадр з серыяла
У духу псеўдадакументалістыкі персанажам даецца слова выказвацца пра свае думкі на камеру. Усе персанажы, нават другасныя, у серыяле атрымаліся досыць каларытнымі і запамінальнымі. Што яўрэй-карчмар, які засмучаны тым, што ён настолькі нікчэмны, што субраты не бяруць яго ні ў якія змовы. Што селянін Войцех, якога часам закліньвае на жаданні паўстаць і пазабіваць усіх паноў.
Жудасная жонка пана Зоф'я, пры паказе якой замірае нават музыка, на праўдзе страсная жанчына. Кадр з серыяла
Польскія кінакрытыкі ахарактырызавалі серыял як гібрыд рамана Генрыка Сянкевіча і серыяла «Офіс». І сапраўды, кожная серыя знаёміць нас з рэаліямі XVII стагоддзя, вядомымі намі па школьных падручніках і гістарычных раманах, у якія лоўка і смешна ўплеценыя праблемы сучаснага грамадства — сацсеткі, гомасексуальнасць, культурная апрапарыяцыя, эміграцыя, палітычныя гульні. А большасць бедаў, як звычайна бывае ў сучасным офісе, ідуць ад неразумнага, але ініцыятыўнага «кіраўніцтва».
Пан абсалютна глухі да праблем сваіх сялян. Зрабіць нешта добрае ён можа толькі на зло суседу. Кадр з серыяла
Для дыскрэдытацыі ўсёй пальшчызны серыял быццам бы робіць у разы больш, чым уся беларуская прапаганда са сваім змаганнем з помнікамі, могілкамі і вершамі, з выкрывальніцкімі фільмамі кшталту «На іншым беразе».
Робіць, таму што польскае грамадства дарасло да таго, каб бязлітасна, але справядліва смяяцца з уласных «нацыянальных заган», а не рабіць з сябе вечна пакрыўджаную і непаразумелую ахвяру — так, усё было, так, гэта таксама мы. І робяць палякі гэта вельмі таленавіта і яскрава.
Знаёмыя дэпрэсіўныя вясковыя пейзажы. Кадр з серыяла
Па-майстэрску зняты гратэскны свет польскай вёскі здзіўляе багаццем абстаноўкі, вобразаў, адсылак да гісторыі і сучаснага мастацтва. Нехта скажа, што, не разумеючы сучасных рэалій Польшчы, немагчыма счытаць усіх жартаў, закладзеных у стужцы. Але насамрэч серыял атрымаўся самадастатковым і будзе смешным для любога, якую б ступень пагружанасці ў польскія праблемы і агульнае гістарычнае мінулае глядач не меў.
Восем серый глядзяцца на адным дыханні, і іх здаецца недастаткова. Хочацца бачыць яшчэ больш дурасці пана Яна Паўла, больш інтрыгаў і хітрыкаў Якуба, больш п’яных сялян, што валяюцца ў брудзе, больш заляцанняў Мацея да Анэлі.
Надзвычайная папулярнасць серыяла ў Польшчы і незавершанасць сюжэтнай лініі гаворыць пра тое, што мы ўрэшце ўсё гэта атрымаем у другім сезоне. І як знаць, можа ў новых серыях эмігрант-ліцвін зможа выбіцца ў людзі і заручыцца са шляхетнай паненкай.
«Наша Нiва» — крыніца якаснай інфармацыі і бастыён беларушчыны
ПАДТРЫМАЦЬ «НН»Чытайце таксама:
Выйшаў беларускі серыял «Працэсы». Расказваем, чаго чакаць
Новы «Знахар», рымейк суперхіта 1980-х. Што ў ім?
З якога раёна, чушпан? Што за серыял «Слова пацана», які рве рэйтынгі
