«Nastaŭnica aburałasia, što ŭ pracoŭny čas pavinna zajmacca vybarami»
Volha kaža, što ŭ vałanciory BRSM jaje zapisali suprać voli. Ad kožnaj ustanovy adukacyi patrabavali ludziej.
«Jak skazaŭ zavuč: «BRSM duryć hałavu», — tłumačyć žančyna. — U vyniku mianie adpravili na ich treninh zamiest urokaŭ. Voś tak rasstavili pryjarytety».
Padčas daterminovaha hałasavańnia Volha pracavała jak zvyčajna, ale za chodam vybaraŭ nazirała. Kaža, što administracyja škoły ŭ toje, što adbyvajecca, uklučyłasia vielmi aktyŭna i była «ŭsia na niervach».
«Adna nastaŭnica, jakuju prymusili być u składzie kamisii, vielmi aburałasia, što ŭ svoj pracoŭny čas pavinna zajmacca pytańniami hetych vybaraŭ, choć u jaje ŭroki, — raskazvaje surazmoŭca. — A zamienu joj nichto nie staviŭ, i dzieci faktyčna znachodzilisia adny. Kali jana źviartałasia da kiraŭnictva, tam kazali: «Što chočaš, toje i rabi». U vyniku na daterminovym jana druhuju źmienu prosta adpuskała dadomu, tamu što jak joj być u dvuch miescach adnačasova?»
Što tyčycca jaŭki z aŭtorka pa subotu, žančyna adznačaje: asablivaha ažyjatažu nie było. Prychodzili ŭ asnoŭnym ludzi 40-60 hadoŭ, a voś moładzi jana nie zaŭvažyła.
«Na daterminovaje hałasavańnie, pa maich nazirańniach, pryjšła značna mienšaja kolkaść čałaviek, čym u asnoŭny dzień, — uspaminaje Volha. — Jašče chočacca adznačyć, što, choć mierkavać pa źniešnaści nielha, pa mnohich možna było adrazu zrazumieć, što jany znachodziacca ŭ ciažkim materyjalnym i maralnym stanoviščy. Ludzi realna vyhladali vielmi stomlenymi i zamardavanymi — kali prosta vyjści ŭ Minsku i prajścisia pa vulicach, budzie absalutna inšaja karcina».
U subotu i niadzielu, kaža žančyna, u hałasavańni zadziejničali litaralna ŭsich nastaŭnikaŭ škoły: chtości byŭ u kamisii, chtości dziažuryŭ na paviersie. Pa słovach surazmoŭnicy, prykładna pałova jaje kalehaŭ byli nie radyja takomu raskładu, ale ŭsie «prosta źmirylisia». Pratestavać adkryta nie navažylisia, tamu što «kali budziem vystupać suprać, za hetym adrazu pojduć vialikija nastupstvy».
Sama jana taksama była ŭ škole abodva vychadnyja dni, ale zamiest dapamohi ludziam z dadatkovymi patrebami prosta stajała kala ŭvachodu i adpraŭlała vybarščykaŭ u patrebnyja kabiniety. Žančyna adznačaje: častka ludziej nie viedała imionaŭ kandydataŭ, ź jakich pryjšli vybirać, a kamuści navat davodziłasia padkazvać učastak.
«Mnohija maksimum razumieli, što im «treba pryjści na ŭčastak», — apisvaje ŭzrovień palityčnaj piśmiennaści nastaŭnica. — Dumaju, pałova dyk dakładna. Časta pytańnie zadavali «dzie ja mahu pačytać pra kandydataŭ?» ci ŭvohule «za kaho mnie prahałasavać?» U asnoŭnym heta byli ludzi va ŭzroście, i jak byccam takaja zvyčka zastałasia z savieckich časoŭ: prahałasavać, vykanać tradycyju. I nie važna, za kaho mienavita».
«Kolkaść tych, chto pryjšoŭ, našmat mienšaja, čym u aficyjnaj statystycy»
U asnoŭny dzień, adznačaje Volha, čaściej za ŭsio prychodzili tyja ž ludzi starejšyja za 40, ale płyń vybarščykaŭ była bolš aktyŭnaja.
«Učastki adkrylisia a vośmaj, i ŭ pieršuju hadzinu pryjšło, moža, čałaviek ź piać-šeść. Samy pik pačaŭsia hadzinie a 12-j, i tam užo pajšło šmat narodu: mahło być i 50 čałaviek za hadzinu, — kaža biełaruska. — U asnoŭnym pažyłyja, ale časam prychodzili šmatdzietnyja siemji, tamu što tut spalny rajon i niekatoryja kvatery vydadzienyja šmatdzietnym.
Aficyjnaja jaŭka ŭ nas była kala 70%. Ale voś ja viadu ŭroki ŭ mnohich kłasach, viedaju, jak vyhladajuć baćki. I za ŭvieś čas paznała tolki čatyry pary. Tamu možna mierkavać, što kolkaść ludziej, jakija prychodzili, našmat mienšaja, čym napisana ŭ aficyjnaj statystycy. Pa maich padlikach, heta kala 30% ad usich vybarščykaŭ».
Na padliku hałasoŭ nastaŭnicy prysutničać nie dazvolili. Pavodle jaje słoŭ, na momant zakryćcia ŭčastkaŭ skryni byli zapoŭnienyja tolki na čverć, a ŭsie biuleteni prahledzieli davoli apieratyŭna.
«Vyhnali ŭsich, kaho tolki možna, začynili dźviery i vokny. Pratakoły hałasavańnia nie vyviešvali, ale prykładna dźvie tysiačy biuleteniaŭ, jakija byli ŭ skryniach, šeść čałaviek u kamisii «paličyli» za dziesiać chvilin. Pa-mojmu, heta hučyć nierealna, — kaža jana. — Adna z nastaŭnic, jakaja tam była, raskazvała, što vynik byŭ užo zahadzia. I voś praz hetyja dziesiać chvilin jany raskłali ŭsie biuleteni ŭ pakiety, jak dla paštovych adpraŭleńniaŭ, i zapiačatali. Potym hetyja pakiety zabraŭ supracoŭnik milicyi i razam z nastaŭnikami jany pavieźli ich kudyści».
Za pracoŭnyja vychadnyja Volha nie atrymała ničoha — farmalna jana była na vybarach na vałanciorskich pačatkach. Ale pa słovach jaje kalehaŭ, siabram kamisii za ŭdzieł zapłacili 85 rubloŭ premii. Praŭda, kali nastaŭnica prosta zastałasia ni z čym, to niekatorych jaje znajomych ź inšych škoł i ŭvohule prymušali hałasavać pad pahrozaj dyscyplinarnaha spahnańnia.
Volha kaža, što nieabchodnaść udzielničać u arhanizacyi vybaraŭ jaje nie ciešyła. Tłumačyć, što ŭsie dva dni svajho vałanciorstva starałasia trymacca maksimalna adstaroniena. Adkazvała tolki toje, pra što pytalisia, inicyjatyvy nie prajaŭlała.
«Naturalna, usio heta aburała vielmi mocna, — dzielicca jana. — Ale praz toje, što zvolnicca ciapier niama mahčymaści, ničoha nie mahu zrabić i davodzicca tryvać».
Čytajcie taksama:
Adzin fakt, jaki pakazvaje, što pratakoły na vybarach malavalisia z hałavy
Što za naziralniki ź Jeŭropy pryjechali na vybary ŭ Biełaruś
U Karpienki spytali ab prymusovym hałasavańni. Jon zaniervavaŭsia
