Saša Skačylenka ŭ sudzie. Fota: AP Photo / Dmitri Lovetsky
«Ja siudy išoŭ nie dla hetaha. Ja ŭsio razumieju, ale zajmacca bolš hetym nie chaču», — tak patłumačyŭ svajo zvalnieńnie śledčy, jaki vioŭ spravu 33-hadovaj Alaksandry Skačylenka. Hety krok nie pieraškodziŭ prakuroru zapatrabavać turemnaha źniavoleńnia, a sudździ — dać dziaŭčynie siem hadoŭ.
Cetliki ŭ kramach z antyvajennymi nadpisami, za jakija Sašu Skačylenka pasadzili na siem hadoŭ. Fota istories.media
Chto takaja Saša Skačylenka
Jak raskazvała sama Skačylenka ŭ adnym ź intervju ŭ 2020 hodzie, svoj pieršy muzyčny hurt jana stvaryła razam ź siabroŭkaj u 14 hadoŭ. Paśla škoły dziaŭčyna pastupiła ŭ Teatralnuju akademiju na fakultet režysury kino i telebačańnia.
U 2011-2012 hadach padčas pratestaŭ paśla maštabnych falsifikacyj na vybarach u Dziarždumu Skačylenka zdymała repartažy ź mitynhaŭ i z vybarčych učastkaŭ dla pieciarburhskaj «Bumahi». Na adnym z takich mitynhaŭ jana patrapiła ŭ samy epicentr padziej.
«U niekatoryja momanty mnie zdavałasia, što heta maje apošnija zdymki», — raskazvała mastačka paźniej u sacsietkach.
Na piatym kursie Skačylenka nie stała abaraniać dypłom i zabrała dakumienty. Pavodle jaje słoŭ, heta było zroblena dla taho, kab atrymać jašče adnu adukacyju biaspłatna.
U 2013 hodzie Saša Skačylenka pastupiła ŭ Smolny instytut na fakultet svabodnych mastactvaŭ i navuk i vyvučała tam antrapałohiju. Adnu sa svaich kursavych rabot, pavodle słoŭ adnaho ź jaje siabroŭ, Skačylenka napisała pra vizualnuju evalucyju navahodnich zvarotaŭ prezidentaŭ Rasii: Jelcyna, Pucina, Miadźviedzieva i znoŭ Pucina.
Smolny instytut Skačylenka skončyła z čyrvonym dypłomam, ale nie stała pracavać pa śpiecyjalnaści. Jana zdymała i manciravała videa na zakaz, pracavała ilustrataram i fatohrafam, supracoŭničała ź niekamiercyjnymi arhanizacyjami, padzarablała kurjeram i nianiaj, i navat zajmałasia ramontami kvater.
Adnym z najvažniejšych dla Skačylenka prajektaŭ apošnich hadoŭ byli «Volnyja džemy». U ich biez krytyki i cisku z boku muzykaŭ, jakija ličać siabie prafiesijnymi, mahli pryniać udzieł usie achvočyja. Kožny moh svabodna vybrać instrumient i hrać na im biez acenak, krytyki, parad i vypraŭleńniaŭ. Dla dziaŭčyny hałoŭnymi byli «niehvałtoŭnaść» i realizacyja svabody samavyjaŭleńnia.
U Skačylenka ź dziacinstva prablemy sa zdaroŭjem. U jaje celijakija — hienietyčnaja niepieranosnaść hlutenu i parok serca. Akramia hetaha, dziaŭčyna maje prablemy ź psichikaj. U 2007 hodzie jana praktyčna hvałtoŭna była špitalizavanaja ŭ psichijatryčnuju balnicu. Paśla vychadu ź jaje Saša praciahły čas prachodziła niekalki kursaŭ psichaterapii.
Fota: staronka Sašy Skačylenka ŭ fejsbuk
U 2014 hodzie Skačylenka raspaviała pra svoj dośvied u «Knizie pra depresiju», jakuju vykłała va «UKantakcie». Publikacyja stała virusnaj: u nastupnyja niekalki hadoŭ knihu pierakłali na anhlijskuju, ispanskuju i ŭkrainskuju movy, a mastačku stali klikać na fiestyvali, prezientacyi i intervju.
Paźniej jana namalavała jašče niekalki knih-komiksaŭ ab prablemach dušeŭnaha zdaroŭja.
Zimoj 2019—2020 hadoŭ Saša Skačylenka jeździła va Ukrainu vykładčycaj u dziciačuju kinaškołu, arhanizavanuju Śviatłanaj Pahasij. U jakaści vučebnaj pracy dzieci ź jaje dapamohaj źniali i zmantavali muzyčny klip pa matyvach «Viečaroŭ na chutary pablizu Dzikańki» Hohala.
«Saša kazała, što jana ŭ šoku, što za čas jaje znachodžańnia ŭ Karpatach joj nivodny čałaviek nie skazaŭ ničoha ŭ duchu: «Ty čaho prypierłasia», — uspaminała paźniej Śviatłana Pahasij.
Historyja zatrymańnia
Kali pačałosia vajennaje ŭvarvańnie va Ukrainu, Skačylenka vyjšła na pratesty ŭžo nie ŭ jakaści apieratarki, a ŭdzielnicy. 24 lutaha jana napisała ŭ sacsietkach: «Ja vučyła va Ukrainie dziaciej u dziciačym łahiery zdymać videa, pamiataju kožnaha ź ich u tvar. Jany ničym nie adroźnivajucca ad dziaciej, jakich ja baču ŭ Rasii. I mnie strašna, mnie baluča, mnie žudasna, što siońnia na ich padajuć bomby».
Na akcyi pratestu, jakaja prajšła 4 sakavika, Sašu zatrymali. Praź niekalki dzion jana napisała: «U Rasii vielmi strašna. <…> Samaje strašnaje, što niekatoryja našy suajčyńniki sapraŭdy nie razumiejuć kaštoŭnaści čałaviečaha žyćcia, padtrymlivajuć hvałt i znachodziać u im kaštoŭnaść».
U sakaviku i krasaviku 2022-ha Skačylenka ŭ jakaści antyvajennaha pratestu arhanizavała muzyčnyja «Džemy miru», kudy mahli pryjści ŭsie achvočyja.
U krasaviku 2022 hoda Saša była zatrymanaja ŭžo pa abvinavačańni ŭ «fejkach» ab rasijskim vojsku. Zajavu napisała 72-hadovaja piensijanierka. Jaje aburyŭ nadpis «Rasijskaje vojska razbambiła mast. škołu ŭ Maryupali. Kala 400 čałaviek chavalisia ŭ joj ad abstrełaŭ», jakuju jana ŭbačyła ŭ kramie «Pieriekriostok» u Sankt-Pieciarburhu.
«Ja vielmi pieražyvaju za rasijskich sałdat na Ukrainie, hladžu ŭsie naviny pra heta», — cytavała jaje słovy padčas dopytu vydańnie «Bumaha».
Akramia paviedamleńniaŭ ab dziejańniach rasijskich vajskoŭcaŭ u Maryupali, u cetlikach była infarmacyja ab tym, što Rasija adpraŭlaje vajavać va Ukrainu sałdat terminovaj słužby, što Uładzimir Pucin nieadnarazova nie trymaŭ svaje abiacańni, dadzienyja nasielnictvu, i što nieabchodna spynić vajnu, raspačatuju Rasijaj.
Sutnaść abvinavačańnia
Sprava Sašy Skačylenka była adnoj ź pieršych, zaviedzienych paśla pačatku rasijskaha ŭvarvańnia va Ukrainu. Jana vyłučajecca jašče i tym, što bolšaść abvinavačanych pa artykule ab «fejkach» ab rasijskaj armii — žurnalisty, błohiery, ahladalniki — ludzi, jakija i tak raspaŭsiudžvajuć infarmacyju. Takich ludziej sudzili za słovy ŭ internecie. U vypadku Sašy heta była svojeasablivaja mastackaja akcyja.
Prapanova mianiać cetliki ŭ rasijskich supiermarkietach na padobnyja pa dyzajnie ŭlotki z antyvajennaj ahitacyjaj zjaviłasia ŭ siaredzinie sakavika 2022 hoda ŭ telehram-kanale «Fieminiscki antyvajenny supraciŭ». Tam ža krychu paźniej vykłali hatovy dla druku źviarstany dyzajn-makiet.
Antyvajenny cetlik u kramie ŭ Kazani. Fota: telegra.ph
Ideju akcyi supravadžali rekamiendacyi pa biaśpiecy: naprykład, nie stajać prosta pad kamierami i raspłačvacca tolki najaŭnymi, — adnak chutka vyśvietliłasia, što hetyja miery nie zdolnyja zabiaśpiečyć ananimnaść udzielnikam akcyi.
Usiaho za dva miesiacy za zamienu cetlikaŭ byli zatrymanyja siem čałaviek. Ale tolki na Skačylenka i jašče adnaho čałavieka zaviali nie administracyjnuju spravu ab dyskredytacyi Uzbrojenych sił Rasii, a kryminalnuju spravu ab «raspaŭsiudžvańni zahadzia łžyvaj infarmacyi». Heta tłumačycca tym, što ŭ inšych aktyvistaŭ byli prosta vykazvańni suprać vajny, a ŭ Sašynych — infarmacyja ab dziejańniach Uzbrojenych sił Rasii.
Sudovaja sprava
Dla pryznańnia viny była pryznačanaja linhvistyčnaja ekśpiertyza, jakaja pryjšła da vysnovy, što ŭ źmieście cetlikaŭ, aŭtaram jakich zjaŭlajecca Skačylenka, nibyta prysutničajuć prykmiety nianaviści i varožaści. Ekśpierty zajavili, što infarmacyja na cetlikach zjaŭlajecca fejkavaj.
Ale padčas sudovaha dopytu adzin z aŭtaraŭ ekśpiertyzy zajaviŭ, što na samaj spravie Skačylenka nie mahła viedać pra toje, što infarmacyja, jakuju jana raźmiaściła, łžyvaja. Tamu i nie mahła naŭmysna raspaŭsiudžvać iłžyvuju infarmacyju.
Sprava doŭžyłasia paŭtara hoda, i ŭvieś hety čas dziaŭčyna znachodziłasia ŭ SIZA, niahledziačy na svaje zachvorvańni. Taki doŭhi čas razhladu niekatoryja ekśpierty tłumačać tym, što artykuł, pa jakim było vystaŭlena abvinavačańnie, byŭ novym, i sudovyja orhany nie da kanca razumieli, jak vieści spravu.
Sud zaviaršyŭsia 16 listapada hetaha hoda. Dziaŭčynu pryhavaryli da siami hadoŭ pazbaŭleńnia voli. Jak havorać advakaty, taki vialiki termin abumoŭleny tym, što sprava atrymała vialiki rezanans. A pa słovach samoj Sašy, u spravie zaŭvažnaja «karjernaja zacikaŭlenaść» prakurora.
U toj ža čas śledčy, jaki vioŭ spravu, zvolniŭsia adrazu paśla zaviaršeńnia rasśledavańnia. Pa słovach karespandenta Bi-Bi-SI Nasty Hołubievaj, śledčy zvolniŭsia sa słovami «Ja siudy išoŭ nie dla hetaha. Ja ŭsio razumieju, ale zajmacca bolš hetym nie chaču».
«Nazyvajcie heta jak chočacie — ja pamylałasia ci mnie zapudryli mazhi… Ja zastanusia pry svaim mierkavańni i pry svajoj praŭdzie. Niahledziačy na toje, što ja znachodžusia za kratami, ja valniejšaja za vas. Ja mahu prymać ułasnyja rašeńni, mahu kazać usio, što dumaju, mahu zvolnicca z pracy, kali mianie prymušajuć rabić niešta, čaho ja nie chaču. U mianie niama vorahaŭ, mnie nie strašna zastacca biez hrošaj ci navat biez dachu nad hałavoj», — skazała ŭ svaim apošnim słovie Saša Skačylenka.
Pa słovach siastry dziaŭčyny, Sašu sudziać i da jaje pryčapilisia tamu, što jana ŭvasablaje saboj usio toje, što ŭłady Rasijskaj Fiederacyi nie lubiać i abviarhajuć. Pa-pieršaje, jana mastačka, niefarmalnaja, jarkaja, fantazijnaja. Pa-druhoje, jana leśbijanka. Pa-treciaje, pacyfistka i antyvajennaja aktyvistka. Pa-čaćviortaje, u jaje ŭkrainskaje proźvišča. Pa-piataje, jana zajmajecca hramadskaj dziejnaściu, jakaja rasijskaj dziaržavie padajecca dziŭnaj i čužarodnaj.
Palityčnamu režymu, jaki isnuje ŭ Rasii, patrebny ludzi, jakija buduć upisvacca ŭ sistemu, a tym, jakija nie ŭpisvajucca, možna znajści miesca ŭ kałonii.
Pa słovach advakata Skačylenka, udzielniki akcyi pa zamienie ceńnikaŭ u inšych rehijonach Rasii atrymali tolki štrafy. Druhi abvinavačany pa kryminalnym artykule zmoh źjechać z krainy padčas znachodžańnia pad chatnim aryštam.
Čytajcie jašče:
Mastačka ź Pieciarburha zamianiła ceńniki ŭ kramie na ŭlotki pra Maryupal. Joj pahražaje da 10 hadoŭ
