Halina Cimčanka. Fota: Dimitrios Kambouris / Getty Images
23 červienia vydaŭca i suzasnavalnicu «Mieduzy» Halinu Cimčanku paprasili terminova pryjechać u ryžski ofis vydańnia. Kiraŭnik techničnaha adździeła vydańnia sustreŭ jaje prosta na parozie i zabraŭ u jaje makbuk i ajfon. «Skazać pakul ničoha nie mahu, — pramoviŭ jon. — My praviarajem».
Napiaredadni Cimčanka atrymała SMS ad kampanii Apple ab tym, što jaje telefon moh padvierhnucca napadu «praŭradavych chakieraŭ». Jana pierasłała hetaje paviedamleńnie ŭ techadździeł i pierastała pra jaho dumać, bo, pavodle jaje słoŭ, užo pryvykła da takich papiaredžańniaŭ.
Kab vyśvietlić, jakija chakiery mahli ŭzłamać telefon vydaŭca «Mieduzy», kiraŭnik techadździeła źviazaŭsia ź internet-pravaabaroncami z arhanizacyi Access Now, jakija dapamahajuć achviaram padobnych uzłomaŭ, a taksama z daśledčykami kibierbiaśpieki z łabaratoryi Citizen Lab.
Vyśvietliłasia, što 10 lutaha 2023 hoda smartfon Cimčanki zarazili špijonskaj prahramaj Pegasus, jakaja daje chakieru dostup da huku, kamiery i pamiaci ajfona, u jaki ŭstaŭlena sim-karta. Halina Cimčanka stała pieršaj rasijskaj žurnalistkaj, jakuju atakavali z dapamohaj Pegasus.
U dzień ataki vydaviec «Mieduzy» znachodziłasia ŭ Hiermanii, u jaje ŭzłamanym telefonie była łatvijskaja sim-karta.
Izrailskaja kampanija NSO Group, jakaja raspracavała Pegasus, zapeŭnivaje, što jon pradajecca tolki dziaržaŭnym orhanam. Uličvajučy heta, a taksama dastupnyja techničnyja i ŭskosnyja dokazy, vysoŭvajecca niekalki viersij ab tym, jakaja kraina maje dačynieńnie da ataki.
U śpiecyjalistaŭ z Access Now, jakija vydali z hetaj nahody admysłovuju zajavu, niama źviestak pra toje, što Pegasus vykarystoŭvajuć rasijskija śpiecsłužby. Pry hetym jany nie vyklučajuć, što za atakaj staić Maskva. Inšyja mahčymyja varyjanty — heta Kazachstan, Azierbajdžan (jakija mahli zrabić heta na prośbu Maskvy) abo adna z krain Jeŭrasajuza.
Z apošnich za atakaj moža stajać Łatvija, u jakoj znachodzicca «Mieduza», — hetaja kraina, miarkujučy z usiaho, karystajecca Pegasus. Adnak, jak adznačajuć u Citizen Lab, jašče nie było śviedčańniaŭ ab tym, što Łatvija vykarystoŭvaje Pegasus dla sačeńnia za miežami krainy.
Hiermanija, dzie Cimčanka znachodziłasia na momant zaražeńnia telefona, taksama pad padazreńniem, tak jak hetaja kraina taksama karystajecca Pegasus. Choć miedyja paviedamlali, što klijentam Nso Group źjaŭlajecca palicyja, a nie raźviedka.
Jašče dva mierkavanyja karystalniki Pegasus u Jeŭropie — heta Słužba ahulnaj vyviedki i biaśpieki Niderłandaŭ i nienazvany dziaržorhan Estonii, jakija, vidavočna, aktyŭna vykarystoŭvajuć hetuju špijonskuju prahramu za miažoj, uklučajučy, jak śćviardžaje Citizen Lab, terytoryju šeraha jeŭrapiejskich krain. I choć byli paviedamleńni ab tym, što NSO Group nie dazvalaje Estonii atakavać rasijskija numary telefonaŭ, u hetym vypadku heta ni pra što nie havoryć: u Cimčanki byŭ łatvijski numar, jaki pačynajecca na +371.
Źviartajecca ŭvaha na toje, što ŭsiaho za dva miesiacy da taho, jak telefon Cimčanki byŭ uzłamany, Łatvija abviaściła «pahrozaj nacyjanalnaj biaśpiecy i hramadskamu paradku» telekanał «Dožd́» i adklikała jaho licenziju.
Čytajcie taksama:
Hadžety armianskich žurnalistaŭ i pravaabaroncaŭ uzłamali špijonskaj prahramaj Pegasus
Izrail zabaraniŭ pradavać Ukrainie špijonskaje prahramnaje zabieśpiačeńnie Pegasus
