Kamanda amierykanskich daśledčykaŭ abviaściła ab tym, što zmahła vyvieści novy hatunak tapoli, jaki zdolny pavysić ekanamičnuju pradukcyjnaść lasnoj haspadarki i źnizić jaje ŭździejańnie na navakolnaje asiarodździe. Svaimi dasiahnieńniami jany padzialilisia ŭ artykule, apublikavanym u časopisie Science.
U asnovie prablemy lažyć lihnin — pryrodny palimier, jaki ŭtrymlivajecca ŭ kletkach raślin i nadaje im tryvałaść. Hetaja niehidralizoŭvanaja častka ŭ draŭninie raznych parod składaje ad 20 da 50%. Lihnin źjaŭlajecca pabočnym praduktam u vytvorčaści celułozy.
Dla taho, kab pieraŭtvaryć draŭnianuju masu chvoi ci tapoli ŭ papiarovuju, jaje nahravajuć da 170 °C z dadatkam sody abo siery. U vyniku atrymlivajecca vialikaja kolkaść adkidaŭ. U 2021 hodzie pałova z prykładna 1,7 miljarda tonaŭ syraviny składali adkidy. Siarod ich i čorny ci sulfatny ščołak, jaki mocna zabrudžvaje navakolnaje asiarodździe.
U apošnija dva dziesiacihodździ vučonyja vyznačyli rolu roznych hienaŭ, jakija adkaznyja za ŭtvareńnie lihninu.
Ale pośpiech byŭ dasiahnuty dziakujučy dvum instrumientam. Pieršy — heta štučny intelekt.
Vučonyja paprasili niejronnuju sietku, u jakuju zahruzili ŭsie nakoplenyja ŭ ich łabaratoryi viedy pa 21 hienie, vyvučyć kala 70 tysiač kambinacyj mutacyj.
Štučny intelekt znajšoŭ 347 kambinacyj, jakija pryvodzili da źmianšeńnia ŭtrymańnia linhinu na 15% i pavieličeńnia ŭtrymańnia hlucydu, ź jakoha składajecca celułoza. U dalejšym vučonyja vybrali siem stratehij, jakija dazvalajuć źnizić utrymańnie lihninu na 35% za košt adnačasovaj madyfikacyi ad čatyroch da šaści hienaŭ.
Druhim instrumientam stała vykarystańnie technałohii redahavańnia hienomu CRISPR. Ź jaho dapamohaj vyniki kampjutarnaha madelavańnia atrymałasia pieranieści ŭ realnyja łabaratornyja ŭmovy. Adklučyŭšy adnyja hieny i źmienšyŭšy aktyŭnaść druhich, vučonyja stvaryli i vyraścili 147 raślin sa źmienienym składam lihninu.
Za šeść miesiacaŭ pasadžanyja dreŭcy vałasistapłodnaj tapoli (Populus trichocarpa) vyraśli na vyšyniu 3 mietraŭ. Utrymańnie lihninu było źnižana na 50%. Pry hetym nie źmianilisia fizičnyja ŭłaścivaści, takija jak ščylnaść i ełastyčnaść. U toj ža čas 70% raślin pakazali značnaje źmianšeńnie pamieru ŭ paraŭnańni sa zvyčajnymi tapolami, što mahło paŭpłyvać na ŭradžajnaść. Tamu ŭ dalejšym vučonyja skancentravalisia na vyvučeńni rešty 30%.
Ekanamičnaje madelavańnie pakazała, što vykarystańnie hienna-madyfikavanych raślin dapamoža pierapracoŭvać na 40% bolš celułozy i atrymlivać bolš vałakna dla papiery. Aŭtary artykuła nazyvajuć «fienamienalnym» mierkavanaje trochrazovaje pavyšeńnie prybytku.
Akramia hetaha, jany śćviardžajuć, što vykarystańnie hienna-madyfikavanaj draŭniny značna skarocić vykidy takich zabrudžvalnych rečyvaŭ, jak čorny ščołak, i dazvolić na 20% źmienšyć vykidy ŭ atmaśfieru parnikovych hazaŭ, jakija ŭtvarajucca ŭ vytvorčaści papiery.
Ciapier nieabchodna praciahnuć ekśpierymient u realnych pryrodnych umovach. Heta zojmie ad 25 da 30 hadoŭ.
Čytajcie jašče:
U Jeŭropie chutka mohuć dazvolić šyrokaje vykarystańnie hienna-madyfikavanych raślin
Lon, tytuń i žuraviny cikaviać hienietyčnych inžynieraŭ
Jak redahavańnie hienaŭ moža paŭpłyvać na budučyniu čałaviectva
