«Voś tak u stałym uzroście pakinuła svaju kvateru ŭ Babrujsku i pajechała zusim u nieznajomaje dla siabie miesca i novuju škołu — u viosku Piarežyr u Puchavickim rajonie», — paśmichajecca Hanna.
Alena i Hanna
Da nastaŭnictva pracavała siadziełkaj, aficyjantkaj, vychavacielkaj i na kuchni
Dla Hanny Anatoljeŭny šlach u nastaŭnictva vyznačyŭsia jašče padčas navučańnia ŭ škole. Žančyna zhadvaje, što atrymlivała asałodu i ad čytańnia, a ad napisańnia tvorčych rabot, i ad matematyki.
Hanna
«Dumaju, kropku ŭ samavyznačeńni pastaviła nastaŭnica ruskaj movy i litaratury Halina Karankievič. Jana chvaliła maje sačynieńni, dobra adhukałasia pra tvorčaść — heta nadało viery ŭ svaje siły. Jašče adnoj pryčynaj, mahčyma, staŭ prykład starejšaj siastry Taćciany, jakaja vielmi lubiła čytać. Hrošy, što matula davała nam na niasmačnyja abiedy ŭ školnaj stałoŭcy, my pakidali ŭ kniharni ŭ abmien na tvory Puškina, Lermantava, Tałstoha, Čechava. U 21 hod, paśla skančeńnia mahiloŭskaha piedinstytuta, ja pačała pracavać nastaŭnicaj», — raskazvaje Hanna.
Pieršy kłas Hanny Anatoljeŭny. Fota z archivu hieraini
Historyja Aleny inšaja. Spačatku jana ŭvohule dumała ab prafiesii psichaterapieŭta. Byli varyjanty pastupić na pierakładčycu abo ekanamista: u dziaŭčyny dobra składvalisia adnosiny z bolšaściu pradmietaŭ. Kali ŭsio ž Alena addała pieravahu fiłałahičnamu kirunku, nie ryzyknuła pastupić na fiłfak BDU i pajšła ŭ piedahahičny ŭniviersitet imia Maksima Tanka.
«Mnie nie chapała ŭpeŭnienaści ŭ sabie, — ščyra pryznajecca Alena. — Dumała, što ŭ BDU ŭsie nadta razumnyja, a ja niejkaja nie takaja. Nie prajści pa bałach było b soramna. Ź piedunivieram u mianie takich strachaŭ nie było, i ja sapraŭdy pastupiła na biudžet. Praŭda, skončyłasia tym, što ja zabrała dakumienty z VNU ŭžo praz paru miesiacaŭ: nie skłalisia adnosiny ź niekatorymi vykładčykami. Pryjechała dadomu — rodnyja byli ŭ šoku».
Alena
Da taho, jak znoŭ viarnucca na fiłfak, Alena paśpieła papracavać siadziełkaj, aficyjantkaj, vychavacielkaj u dziciačym sadku, kuchonnaj rabočaj, apieratarkaj EVM. Tak minuła amal vosiem hod. Tolki paśla, pačuŭšy ad dobraha znajomaha: «Viedaješ, tabie b ja addaŭ vučyć svaich dziaciej», Alena ŭsio ž rašyłasia pastupić na fiłfak i bolš užo nie rasčaroŭvałasia ŭ abranym šlachu.
«Źmianić staŭleńnie vučniaŭ — kudy važniej, čym pryzavyja miescy ŭ konkursach»
U 2019 hodzie Alena stała adnoj ź dzieviaci ščaśliŭčykaŭ, jakija trapili ŭ pieršy nabor prahramy «Nastaŭnik dla Biełarusi» (zajavak pryjšło bolš za 60). Arhanizatary šukali talenavitych vykładčykaŭ pa usioj krainie z umovaj, što jany byli b nie suprać pryjechać vykładać ciaham dvuch hod u viaskovaj škole. Što prapanoŭvałasia ŭzamien? Kuratarstva, majstar-kłasy i adukacyjnyja kursy ad biełaruskich i zamiežnych śpikieraŭ, stypiendyja ŭ 250 rubloŭ i kampiensacyja raschodaŭ na žytło.
Prahrama «Nastaŭnik dla Biełarusi» źjaviłasia dziakujučy padtrymcy BPB-Aščadbanka i kamandzie adnadumcaŭ. Siońnia kadraŭ dla biełaruskaj hłybinki katastrafična nie chapaje. Kab niejak paŭpłyvać na situacyju i dać mahčymaść bolšaj kolkaści dziaciej atrymlivać jakasnuju adukacyju, niezaležna ad miesca žycharstva, vyrašyli stvaryć biełaruski varyjant prajekta nastaŭnictva. Jon usiebakova padtrymlivaje tych, chto choča pracavać na vioscy. Prosta zaraz idzie novy nabor nastaŭnikaŭ dla Biełarusi — vy taksama možacie padać zajaŭku. Zasnavalnik prahramy — BPB-Aščadbank. A ažyćciaŭlajecca jana pry padtrymcy Ministerstva adukacyi, kampanij 21vek.by, EPAM Systems i inšych.
«Ja ŭbačyła infarmacyju ab prajekcie ŭ sacyjalnych sietkach — serca adrazu zabiłasia macniej. Zrazumieła: heta majo. Viedajecie, raniej ja zaŭsiody adčuvała siabie niejkim samotnym voinam, jaki chacieŭ bolš i dla ludziej, i dla śvietu ŭ cełym. A tut, narešcie, sustreła adnadumcaŭ», — kamientuje Alena.
Pierš čym trapić vykładać u viaskovuju škołu, kožny z udzielnikaŭ prahramy biare ŭdzieł u tak zvanym letnim intensivie — miesiačnym pahružeńni ŭ piedahohiku.
«Piedahohika ŭ nas była na śniadanak, abied i viačeru. My pracavali z trenierami ź Italii, ź viadomym kansultantam pa hrupavoj dynamicy Dzianisam Iskarcavym i inšymi śpikierami, mocnymi ŭ svajoj spravie — ad mieniedžaraŭ da psichołahaŭ, supracoŭnikaŭ pryvatnych škoł. Heta było ŭsiebakovaje ŭzrušeńnie, takomu dakładna bolš nidzie nie vučać».
Paśla ŭsich etapaŭ adboru Alena pierajechała razam z dačkoj sa svajho apošniaha miesca pracy ŭ Salihorsku ŭ Nieharelskuju siaredniuju škołu, što ŭ pasiołku Enierhietykaŭ. Tut u 2019 hodzie nastaŭnica Ludmiła Rybčynskaja vyjhrała hrant ad Google na raźvićcio zadatkaŭ prahramavańnia (Ludmiła taksama była ŭdzielnicaj pieršaha naboru prahramy). Treba było adpaviadać uzroŭniu. U škole Alena vykładaje dla 115 dziaciej. Viadzie ruskuju movu i litaraturu, a taksama kružok žurnalistyki i teatralnaje majsterstva.
Alena z vučniami na tydni koda ad Google. Fota z archivu hieraini
«Pakidać horad ź dziciom było niastrašna, bo sama ja naradziłasia ŭ vioscy. I, viedajecie, našych viaskovych nastaŭnikaŭ, navat kali ŭžo vučyłasia ŭ babrujskaj škole, zhadvała ź ciepłynioj», — raspaviadaje Alena Alochna.
Dla jaje nastaŭnictva — samaja składanaja praca z usich, što jana asvoiła.
«U mianie 115 dziaciej, usie vielmi roznyja. Ëść indyvidualnaści, jakija imknucca być asablivymi. Ale dla mianie kožny vučań asablivy. Navat u samaha «słabaha» ja vieru, pieradaju jamu hetuju ŭpeŭnienaść u sabie i addajusia pracy całkam, tamu časam adčuvaju siabie niby vycisnuty limon», — kamientuje Alena.
Za amal dva hady ŭ hetaj škole Alena z vučniami paśpieła vyjhrać niekalki salidnych konkursaŭ. Jany ź dziećmi ŭziali pryzavoje miesca ŭ mižnarodnaj skarynaŭskaj alimpijadzie ŭ Połacku, u fiestyvali-konkursie dziciačych miedyjaŭ «Śviežy viecier», u rajonnym spabornictvie na najlepšuju školnuju hazietu, u konkursie navukova-daśledčych rabot. Ale dla nastaŭnicy kudy bolš kaštoŭnyja inšyja pieramohi.
«Viedajecie, da adnaho chłopčyka ŭ kłasie stavilisia nie vielmi dobra. Ja zaŭvažyła, pačała kazać, što tak nielha, tłumačyć, čamu nielha. I praź niejki čas staŭleńnie da jaho źmianiłasia ŭ lepšy bok. Takija voś čałaviečyja pieramohi dla mianie asabista važniejšyja. Ci pakazać, što adznaku treba zasłužyć. Nie ŭsim dzieciam padabajecca zvyšsumlennaść: ja mahu nie spać noč, ale pierapravieru na antypłahijacie 20 sačynieńniaŭ. Dla mianie važna pakazvać dzieciam, što sumlennymi možna i važna być. Važna vychoŭvać, zhodna z vysokamaralnymi kaštoŭnaściami, jak mianie vychavała ŭ svoj čas maci».
«Vučanica tak zachapiłasia tvorčaściu Hohala, što pačała rabić miemy»
Pabačyŭšy zachapleńnie dački, pasprabavać svaje siły ŭ prahramie vyrašyła i Hanna. U 2020 hodzie na 25 miescaŭ pryjšło ŭžo 130 zajavak. Praŭda, usie aktyŭnaści i navučańnie praz karanavirus byli pieraniesienyja ŭ anłajn. Ciapier žančyna źmianiła svaju babrujskuju kvateru na pryvatny dom u vioscy Piarežyr i sama nosić vadu z kałodzieža, atrymlivajučy asałodu ad śviežaha pavietra. U miascovaj škole Hanna starajecca pryščapić dzieciam luboŭ da čytańnia litaratury.
«Majučy bolš za 30 hod piedahahičnaha stažu, ja sapraŭdy adčuvaju, što ciapier ź dziećmi składaniej, čym raniej. U internecie šmat usiaho, i treba zmahacca za ich uvahu. Jak vykručvajemsia? Pravodzim hulni — naprykład «Što? Dzie? Kali?» pa tvorčaści piśmieńnikaŭ. Vykarystoŭvajem intelekt-karty i virtualnyja doški».
Alena taksama starajecca zacikavić litaraturaj u hulniavoj formie: pa bajkach Kryłova, naprykład, jana staviła ź dziećmi mini-śpiektakl.
«Heta prynosić svaje vyniki. Adna dziaŭčynka tak zachapiłasia tvorčaściu Hohala, što stała rabić litaraturnyja miemy sa svaimi adnakłaśnikami. I za heta jana atrymlivaje peŭnyja bonusy», — raspaviadaje Alena.
Čaho dakładna nie buduć rabić nastaŭnicy, dyk heta kryčać na dziaciej i abražać ich. Jany ŭpeŭnienyja, što heta niepiedahahična i ŭskładniaje pracu ź dziećmi dla inšych. Maksimum, jaki sabie mohuć dazvolić nastaŭnicy, — hruknuć knižkaj pa stale.
«U siońniašniaj sistemie adukacyi chapaje prablem. Pa-pieršaje, sam padychod da vykładańnia sastareŭ: časam dzieci nie razumiejuć, jak im spatrebiacca ŭ žyćci peŭnyja rečy. Davodzicca doŭha tłumačyć, što adnoj piśmiennaści niedastatkova, što ŭmieńnie adroźnić aznačeńnie ad akaličnaści raźvivaje analityčnyja zdolnaści, i heta važna. Ëść prablema i z tym, što ŭ dziaciej mała zastajecca ŭ hałavie — na ŭroku jany pamiatajuć, a praz paru dzion užo nie.
Tarmozić navučalnyja pracesy i kolkaść nieabchodnych dla zapaŭnieńnia papier, dakumientaŭ. Na dzicia jak asobu ŭ vyniku zastajecca mała času, u nastaŭnikaŭ zdarajecca prafiesijnaje vyharańnie. U tym liku heta źviazana ź niedachopam kadraŭ, ź niepryvabnaściu prafiesii dla moładzi. Dumaju, takija prajekty, jak «Nastaŭnik dla Biełarusi», akurat i zdolnyja źmianiać adukacyju ŭ lepšy bok. Prahrama dapamahaje raskryvać patencyjał i ŭ dzieciach, i ŭ nastaŭnikach, i navat u sistemie škoły. Vierycca, što budzie jašče bolš pieramien da lepšaha, što jany buduć bolš maštabnymi», — upeŭnienaja Alena.
Stać nastaŭnikam dla Biełarusi
