Fota https://en.wikipedia.org/
The Wall Street Journal paviedamlaje, što padčas niadaŭniaj sustrečy z premjer-ministram Kanady Džaścinam Trudo Bajden prapanavaŭ kanadskamu ŭradu pavialičyć vydatki na abaronu, u tym liku na madernizacyju Kamandavańnia paŭnočna-kaśmičnaj abarony Paŭdniovaj Amieryki (North American Aerospace Defense Command — NORAD).
NORAD źjaŭlałasia centralnaj častkaj amierykanskaj i kanadskaj vajennaj stratehii strymlivańnia ŭ časy chałodnaj vajny z SSSR. Jana była raspracavanaja jašče ŭ 1950-ch. Heta abarončaja sistema składałasia ź sietki spadarožnikaŭ, naziemnaj radyjołakacyjnaj stancyi i vajenna-pavietranych baz, jakija raźmiaščalisia ŭ asnoŭnym na terytoryi Alaski i ŭ kanadskaj Arktycy. Heta sistema musiła papiaredžvać sajuźnikaŭ pra napady z poŭnačy.
Adnak sistema, jakaja kaliści ličyłasia pieradavoj, ciapier sastareła. Novyja rakiety, jakimi vałodajuć Rasija i Kitaj, majuć u 5 razoŭ bolšuju chutkaść za chutkaść huku, a taksama mohuć pralatać našmat bolšuju adlehłaść, čym papiarednija madeli. Mienavita tamu arktyčnaja sistema bolš nie moža ich adsočvać, śćviardžaje Majkł Doŭsan (Michael Dawson), były kanadski palityčny daradca pry NORAD.
Da taho ž, rastavańnie palarnych ildoŭ robić Paŭnočny Ledavity akijan bolš dastupnym, što stvaraje novyja słabyja miescy ŭ abarončaj sistemie Kanady i ZŠA, papiaredžvajuć čynoŭniki.
«Arktyka bolš nie źjaŭlajecca niepieraadolnaj ścianoj, a akijany stali nie abaronaj, a šlachami dla prachodu sučasnych pieradavych uzbrajeńniaŭ», — śćviardžaje były amierykanski hienierał Terens O‘Šanesi (Terrence O'Shaugnessy).
Bajden zajaviŭ, što abiedźvie krainy damovilisia madernizavać sistemu NORAD, jakaja kantralujecca abodvuma ŭradami.
Dziarždepartamient ZŠA adznačyŭ, što abarončaja sistema NORAD ciapier budzie adnym z klučavych pryjarytetaŭ u dvuchbakovych adnosinach pamiž ZŠA i Kanadaj.
Amierykanskaje kiraŭnictva ŭzbrojenych sił i palityčnyja lidary razhladajuć NORAD jak važny instrumient u adkaz na vajennuju prysutnaść Rasii i Kitaja, jakaja z hadami tolki pavialičvajecca, u Arktycy. Rasija buduje party ŭzdoŭž Paŭnočnaha marskoha šlachu — sudachodnaha šlachu, jaki prachodzić uzdoŭž paŭnočnaha ŭźbiarežža krainy. Palityka Rasii nakiravana na ŭzmacnieńnie vajennaha patencyjału ŭ Arktyčnym rehijonie, pra što śviedčyć pavieličeńnie kolkaści vajennych aeradromaŭ, vajennych baz i sistem supraćpavietranaj abarony.
Kitaj razhladaje Arktyku jak važny maršrut marskich pieravozak. Taksama kraina inviestuje ŭ pabudoŭlu šacht na poŭnačy, kab atrymać dostup da nikielu, cynku i zołata. Kitaj užo dastaviŭ u rehijon svaje ledakoły.
Pa acenkach ekśpiertaŭ, uvieś praces madernizacyi NORAD moža kaštavać kala $15 miljardaŭ. Dla Kanady heta surjoznyja raschody, bo štohadovy vajenny biudžet krainy, jaki dasiahaje $19 miljardaŭ, składaje mienš za 3% ad vajennaha biudžetu ZŠA, jaki aceńvajecca ŭ $700 miljardaŭ.
Adnak kanadskija čynoŭniki publična zajavili ab nieabchodnaści madernizacyi arktyčnaj sistemy. Chardžyt Sadžan, ministr abarony Kanady, zajaviŭ, što kraina ŭžo pačała pracu ŭ hetym nakirunku. Letaś u Arktycy źjavilisia novyja patrulnyja karabli, a taksama u rehijonie prymianili novuju spadarožnikavuju technałohiju, jakaja musić palepšyć jakaść sačeńnia za Arktykaj.
