Pavieł Łatuška. Fota Nadziei Bužan
— Pieršaja sproba była, kali ja tolki tydzień prapracavaŭ ministram kultury i byŭ vyklikany ŭ Administracyju prezidenta da kiraŭnika Uładzimira Makieja pa prapanovie jaho namieśnicy Natalli Piatkievič, jakaja zrabiła mnie abstrukcyju, što ja prymušaju na «Słavianskim bazary» bolš šyroka vykarystoŭvać biełaruskuju movu, što ja idu šlacham nacyjanalizmu: «Vy viedajecie padychody kiraŭnika našaj dziaržavy, za dvuchmoŭje» — i hetak dalej.
Treba addać naležnaje Makieju, jon tady skazaŭ — heta była razmova na try asoby, — što padtrymlivaje pazicyju ministra kultury, nakiravanuju na toje, kab bolš šyroka vykarystoŭvałasia ŭ biełaruskim hramadstvie biełaruskaja mova pry razumieńni, što heta nie pavinna ažyćciaŭlacca sposabam hvałtu. Tak što pieršaja maleńkaja pieramoha ŭ mianie była, ja atrymaŭ hety kart-błanš.
Paźniej takich prykładaŭ było šmat. Ludzi, jakija ŭvohule nie prymali biełaruskuju movu, na žal, taksama byli. Jak kažuć, pra ludziej, jakija adyšli, nie kažuć drenna, ale byŭ taki čałaviek u našaj dziaržaŭnaj sistemie, jaki ličyŭ, što niama biełaruskaha naroda, niama biełaruskaj kultury i biełaruskaj movy. Jon zrabiŭ nastupny krok, žorstki i pryncypovy, što nibyta ja prymušaju ŭsiu kinastudyju «Biełaruśfilm», usio spravavodstva pieravieści na biełaruskuju movu. Nikoli ja takich daručeńniaŭ nie davaŭ, ni vusnych, ni piśmovych, ale jon zrabiŭ tak śpiecyjalna, kab znoŭ-taki asłabić maje pazicyi i pierapynić moj davoli adkryty i stanoŭčy padychod.
(Havorka pra dyrektara «Biełaruśfilma» Uładzimira Zamiatalina. U 1990-ja jon byŭ namieśnikam kiraŭnika Administracyi prezidenta, taksama zajmaŭ pasadu vice-premjera. Viadomy svaimi antybiełaruskimi vykazvańniami. Pamior u 2019 hodzie. — zaŭv. NN)
Ja kazaŭ tak: ja nikoha nikoli nie budu prymušać — ja budu tolki vitać, kali chtości budzie publična ci piśmova vykarystoŭvać biełaruskuju movu, ja zaŭsiody budu hetamu spryjać, ale prymusić nikoha ja nie maju prava.
Paźniej byli situacyi, kali išła premija «Za duchoŭnaje adradžeńnie», kancert, i z kancerta vykreślivalisia muzyčnyja tvory na vieršy Kupały i Kołasa.
Ja staviŭ pytańnie vielmi rezka adnoj z kiraŭnic siaredniaha ŭzroŭniu Administracyi prezidenta, jakaja paźniej pracavała pieršym namieśnikam ministra kultury: prabačcie, Štraŭs, Mocart — heta naša duchoŭnaje adradžeńnie, a Kupała i Kołas — nie naša duchoŭnaje adradžeńnie?
Tym bolš heta byŭ jubilejny hod, kali nie pamylajusia, badaj 120-hodździe z naradžeńnia. Dla mianie heta była dziŭnaja i nieprymalnaja situacyja, i ja skazaŭ, što nie budu vizavać prahramu padobnaha kancerta. Jana vymušanaja była adstupić.
(Havorka pra Irynu Dryha, jakaja z 2014 pa 2018 hod była namieśnicaj ministra kultury, cenzuravała pjesy i śpiektakli. Mienavita jana padpisała pastanovu ab źmienie miežaŭ achoŭnaj zony miemaryjała «Kurapaty», dzie ŭ stalinskija časy rasstrelvali ludziej, što dazvoliła tut źjavicca skandalna viadomamu restaranu «Pajedziem pajadzim». Ciapier uznačalvaje hałoŭnaje ŭpraŭleńnie kultury i analityčnaj raboty ŭ Minkulcie. — zaŭv. NN)
I voś hetaja baraćba faktyčna prysutničała amal štodnia. Absalutna pastajanna ja pavinien byŭ pierakonvać, što prava vykarystańnia biełaruskaj movy, jaje raźvićcia i isnavańnia jość pieradusim tut, u miežach Biełarusi.
