Fota pixnio.com.
U Ministerstva lasnoj haspadarki pastupiła ŭžo bolš za 200 prapanoŭ pa źnižeńni ŭzrostu palaŭničych. Zacikaŭlenyja źviarnulisia da ministerstva z prośbaj dazvolić zajmacca palavańniem padletkam z 16 hadoŭ, zamiest 18-ci, a ŭdzielničać u zahonach i nazirać za palavańniem — z 14 hadoŭ.
Jak raskazali «Našaj Nivie» ŭ pres-słužbie ministerstva, inicyjatyva jašče na stadyi razhladu, normy pa źnižeńni ŭzrostu pakul u prajekcie niama. «Kankretna ministerstva jak orhan dziaržaŭnaha kiravańnia, jaki rehuluje dziejańni pa raźvićci palaŭničaj haspadarki, takuju inicyjatyvu padtrymlivaje», — paćvierdzili ŭ Minlashasie.
Na abureńni ž praciŭnikaŭ prapanovy ŭ Ministerstvie adkazvajuć, što «inicyjatyva nakiravana na raźvićcio ŭ padletkaŭ bieražlivych i racyjanalnych adnosin da pryrody».
«Naša Niva» spytała ŭ zoaabaroncaŭ i psichołoha, čym taki dazvoł moža abiarnucca dla padletkaŭ i ci nie budzie ŭdzieł u palavańni ŭpłyvać na psichiku niepaŭnaletnich.
«Kali paraŭnać čałavieka za kampjutaram i čałavieka, jaki chodzić sa strelbaj pa lesie — jaki ź ich bližej da pryrody?»
Dyrektar hramadskaj arhanizacyi «Achova ptušak Baćkaŭščyny» Alaksandr Vinčeŭski ličyć, što palavańnie nie budzie masavym zaniatkam dla padletkaŭ, tamu vialikaj prablemy ŭ prapanovie źnizić uzrost palaŭničych nie byčyć:
«Karyść u tym, što baćki, jakija zaraz ciahnuć svaich dziaciej na palavańnie, buduć zajmacca hetym bolš lehalna, — raskazvaje Alaksandr. — Da taho ž jość padletki ź nieŭtrymanaj ahresijaj, jakija mohuć i hrakoŭ viešać, i rezać ich, i stralać pa ptuškach z rahatak. Darosłym varta vučyć takich dziaciej, jak zajmacca palavańniem bolš etyčna».
Alaksandr ličyć, što dla «ahresiŭnych padletkaŭ» palavańnie budzie vydatnym vypuskańniem pary.
«Pahladzicie: u škołach dzieci źbivajuć adzin adnaho. Dzieci mohuć zabivać i katoŭ, i sabak. Nie ŭsie, kaniečnie, mienšaść, ale takija isnujuć. Palavańnie — mienšaje, što moža vyklikać u takich padletkaŭ ahresiju. Durniaŭ, kaniečnie, chapaje, jakija va ŭsio žyvoje stralajuć, ale spadziajusia, što z časam dzieci buduć bolš uvažliva stavicca da žyvoha».
Alaksandr zhodny ź ministerstvam u tym, što palavańnie zblizić padletkaŭ z pryrodaj.
«Kali paraŭnać čałavieka za kampjutaram i čałavieka, jaki chodzić sa strelbaj pa lesie — jaki ź ich bližej da pryrody?
Viedajecie, kali b my byli pieršaj krainaj u śviecie, jakaja takoje prapanuje, to možna było b jašče spračacca, ale na Zachadzie heta davoli raspaŭsiudžanaja źjava, kali dzieci z 10 hadoŭ zdajuć palaŭničy ekzamien i niejak biaruć udzieł u palavańni.
Ja taksama nie dumaju, što baćki buduć prymušać dziaciej hetym naŭmysna zajmacca».
«Palaŭničych rychtujuć tak: kali ty pryjšoŭ bieź dzičyny, kali nikoha nie zabiŭ, značyć, ty niejki nie taki — niepaŭnavartasny»
Kaardynatar zoaabarončaha ruchu «Razam» Volha Paŭłovič inicyjatyvu nie padtrymlivaje i razam z kamandaj vałancioraŭ užo napisała list u Minlashas. Płanuje taksama dasłać listy ŭ Administracyju prezidenta i Minadukacyi z prośbaj adchilić prapanovu Minlashasa.
«Kali my daviedalisia, što idzie abmierkavańnie praviłaŭ palavańnia, my adkryli hetyja praviły i stali čytać. U vyniku my pierapracavali 14 raździełaŭ, 79 artykułaŭ — i ŭ kožnym pasprabavali razabracca, — tłumačyć Volha Paŭłovič.
— Tak, z 14 hadoŭ jany prosiać dazvoł na ŭdzieł u zahonnym palavańni, a z 16-ci prosiać dać dzieciam u ruki zbroju.
Zahonnaje palavańnie — takoje ž strašnaje vidovišča, jak i palavańnie sa zbrojaj. Jak minimum, u zahonnym palavańni čałaviek naziraje, jak zabivajuć žyvioł, a jak maksimum — jamu ŭsio ž taki dajuć u ruki zbroju. I voś, pa mierkavańni Minlashasa, z 14 hadoŭ čałaviek užo musić vučycca palavańniu i bačyć, jak žyvioły hinuć, — razvažaje zoaabaronca. — Hetak ža, nie zadumvajučysia, hety 14-hadovy zabje potym i kotku, i sabaku. Niaśpieły rozum, niaśpiełyja fantazii potym mohuć vyraści ŭ pomślivyja matyvy. Faktar pomsty, pieravahi nad žyviołaj u vyniku vyraście ŭ pieravahu nad usimi».
Volha Paŭłovič ličyć, što palavańnie siońnia nie raźličana ni na što bolšaje, akramia zabojstva. A ŭdzieł padletkaŭ u takim mierapryjemstvie zusim nie raźvivaje samoha čałavieka, a tolki raźvivaje ŭ im kompleksy:
«Palaŭničych rychtujuć tak: kali ty pryjšoŭ bieź dzičyny, kali nikoha nie zabiŭ, značyć, ty niejki nie taki — niepaŭnavartasny. Palavańnie — heta nie taja reč, ź jakoj možna vychoŭvać mužnaść, siłu i advahu. A heta hałoŭnyja krytery z boku ministerstva.
Pry hetym siońnia isnuje vialikaja kolkaść usialakich škoł na vyžyvańnie, rycarskich i piejntbolnych kłubaŭ, spartyŭnych siekcyj, dzie jość stralba z łuka. Jość pachody, alpinisckija kłuby i jašče šmat čaho, praz što možna vychavać siłu i advahu.
Ja liču, što sprava nasamreč nie ŭ mužnaści, a ŭ tym, što prestyž palavańnia źnikaje, tamu jany chočuć uzhadavać novaje pakaleńnie palaŭničych: prosta, kab hetaja halina nie zahinuła», — dadaje Volha.
«Kali my chočam zachavać niešta, što naturalna vymiraje, to my možam pryciahnuć tudy moładź»
Ci moža palavańnie ŭ padletkavym uzroście niehatyŭna paŭpłyvać na dalejšaje žyćcio, «Naša Niva» spytała ŭ psichołaha Maryny Kačanovič, mahistra psichałahičnych navuk, člena Biełaruskaj asacyjacyi psichołahaŭ.
«Viadoma, padletak — heta ŭžo nie dzicia, i jon nie nastolki schilny ŭpłyvu darosłych. Ale luby 14-hadovy — usio ž dzicia ŭ tym płanie, što fizijałahična jon jašče niaśpieły. Kara hałaŭnoha mozhu śpieje da kanca tolki da 25 hadoŭ. Jana adkazvaje za krytyčnaje myśleńnie, za naš vybar, za samaidentyfikacyju. Tamu padletak prosta na fizijałahičnym uzroŭni nie moža adkazvać za vybar, jaki ździajśniaje», — tłumačyć psichołah.
«Da taho ž jamu nie chapaje i sacyjalnaha dośviedu. Dzieci vučacca pierajmańniu, jany šukajuć tych, na kaho im aryjentavacca, tamu što sistema kaštoŭnaściaŭ jašče farmujecca. Viadoma, toje, čym čałaviek akružany ŭ 14—16 hadoŭ, u vyniku i sfarmuje jaho asobu.
U hetym sensie padletka lohka začaravać niejkaj ideałohijaj, kali ty jamu padabaješsia jak čałaviek. U tym liku dziaciej lohka ŭciahnuć u ahresiju, hvałt ci zabojstva. Naprykład, u asensavanym uzroście ja nie chaču zajmacca palavańniem. Ale kali b mnie ŭ 14 hadoŭ lubimy dziadula prapanavaŭ pajści ź im na palavańnie, ja b pajšła: ale nie za palavańniem, a za dziadulem.
Ci atrymaje hety padletak ŭ rańnim uzroście dośvied hvałtu, jaki paŭpłyvaje na dalejšaje žyćcio? Ciažka skazać. Usio ž taki ŭ darosłym uzroście ździajśniajuć hvałt ludzi, jakija tak ci inakš sami padviarhalisia hvałtu ŭ dziacinstvie. Kali ŭ dziciaci niama dośviedu hvałtu ŭ siamji, a potym jon zastrelić lisu, to ad hetaha jon nie stanie hvałtaŭnikom.
Kali palavańnie dla padletka — heta sposab vypuścić paru, to heta taksama nie lepšy zaniatak. Jość bolš biaśpiečnyja i ekałahičnyja sposaby. Usio ž isnujuć sport i siabry. A zabojstva žyvioły — heta dosyć mocnaje ŭražańnie, heta ŭžo nie pra «vypuścić paru».
Mnie zdajecca, tyja, chto prapanavaŭ takuju inicyjatyvu, vydatna razumiejuć: kali my chočam zachavać niešta, što naturalna vymiraje, to my možam pryciahnuć tudy moładź. U nas jość prykłady BRSM, kamsamoła i hetak dalej, kudy možna pryciahnuć čałavieka, jaki ŭ poŭnaj miery nie ŭśviedamlaje, kudy jon trapiŭ, prosta tamu, što jaho asoba kančatkova nie sfarmavałasia. Tym samym možna zachavać kulturu, jakaja b pamierła, kali b my nie zachoŭvali jaje štučna. Paprostu heta značyć, što hetaja kultura ŭžo svajo adžyvaje. My prosta vykarystoŭvajem dziaciej, kab padtrymać isnavańnie ideałohii.
