U červieni 2011 hoda 36-hadovy biełarus Hienik (Hienadź) Łoska staŭ pieramožcam muzyčnaha televizijnaha konkursu X-factor u Polščy. Łosku abrali hledačy prahramy šlacham sms-hałasavańnia. Na TB jon pieraśpiavaŭ Česłava Niemena — jašče adnaho ŭradženca Biełarusi, jaki prasłaviŭsia ŭ Polščy.
U vyniku Łoska atrymaŭ prava na zapis alboma, a taksama 100 tysiač polskich złotych (bolš za 30 tysiač dalaraŭ).
Sam Hienik pachodzić ź Biełaazierska Bresckaj vobłaści, ale jašče ŭ pačatku 1990-ch źjechaŭ u Polšču, zarablaŭ (i niakiepska) jak vuličny muzyka, navat pabudavaŭ sabie trochpakajoŭku va Urocłavie.
Zdavałasia, voś jana — idealnaja historyja pośpiechu. Ale ŭ mai 2018 hoda Hienika raźbiŭ insult, užo bolš za paŭtara hoda jon prykavany da łožka, a dahladaje jaho mama. Ź Ludmiłaj Paŭłaŭnaj Łoska «Naša Niva» i pahavaryła pra syna.
«Jon u 1993 hodzie pajechaŭ na «Basovišča» toje. Potym praz hod znoŭ, tak i nie viarnuŭsia, zastaŭsia tam žyć. Na žyćcio jon zarablaŭ tym, što śpiavaŭ na vulicach va Urocłavie. Mnie niejak nie pa sabie było: jak tak, śpiavać na vulicy? U nas u Biełarusi heta i nie pryniata. Niejak u 2008 hodzie Hiena zładziŭ tut, u Biełaaziersku, kancert na vulicy, stolki ludziej sabrałasia, moładzi. Zapalili śviečki, słuchali. Ale niechta z susiednich damoŭ vyklikaŭ milicyju, što šumiać. Moładź tak aburyłasia, što tuju milicejskuju mašynu razhajdała, ledź adhavaryli ich.
Kali pryjazdžali z mužam da Hienika va Urocłaŭ, to jon nam pakazaŭ, što i tut ihrajuć, i tut śpiavajuć. Tam heta narmalna. My ŭžo tady supakoilisia. Jon ža i trochpakajovuju kvateru pabudavaŭ va Urocłavie, dobra zarablaŭ na hetym», — raskazvaje Ludmiła Paŭłaŭna.
Va Urocłavie Hienik ažaniŭsia. Ciapier u jaho tam žyvie 13-hadovaja dačka Alesia. Ludmiła Paŭłaŭna ŭnučku nie bačyła z 2-hadovaha ŭzrostu. Zrešty, šlub doŭhim nie byŭ.
«Pieršaja žonka duža raŭnivaja była, usio škamutała jaho, to jon tut z kimści sfatahrafavaŭsia, to tam. Tak i raźvialisia», — kaža mama muzyki.
Paśla pieramohi na «X-factor»-y Hienik pierajechaŭ žyć u Varšavu. Žyŭ razam z Ahnieškaj Stavickaj, aficyjny šlub nie zaklučali. «Jana pa čatyry razy na hod pryjazdžaje siudy, dapamahaje i hrošy tam źbiraje», — raskazvaje žančyna.
U 2016 hodzie z Hienikam Łoskam zdaryŭsia mikrainsult, paralizavała častku skivicy i jazyk. Viadoma, što ŭ takich umovach ni pra jakija śpievy havorki vieścisia ŭžo nie mahło. U Polščy jon atrymaŭ hrupu invalidnaści.
U Biełaruś Hienik viarnuŭsia ŭ śniežni 2017 hoda. «Chacieŭ aformić vid na žycharstva. U jaho ž tolki polskaje hramadzianstva, a chacieŭ siudy pryjazdžać čaściej. Tak i pražyŭ u mianie piać miesiacaŭ.
6 maja źbiraŭsia ŭžo jechać nazad u Polšču, my i bilety kupili na aŭtobus Brest — Varšava, a 5 maja adbyŭsia jašče adzin udar. Jon tady pa vulicy išoŭ, mocna hałavoj stuknuŭsia, ciapier u jaho jašče i mazžačok paškodžany», — havoryć maci muzyki.
Na apieracyju mužčynu zavieźli ŭ Baranavičy. «Mnie ŭžo tam skazali daktary, što šancaŭ na toje, što jon uznovicca, niama. Prapanoŭvali adtul u chośpis jaho ŭžo nakiravać. Ja skazała, što nie. Pakul ja žyvaja, to budu Hienku hladzieć».
Ludmiła Paŭłaŭna vielmi zyčliva adhukajecca pra daktaroŭ, jakija dapamahajuć joj i Hieniku.
«Nieŭrołah Halina Leanidaŭna Hrycuk, kali jaho pryvieźli ŭ Biełaaziersk, to nie adychodziła ad kojki. Dapamahała, čym mahła. I reanimatołah Mikałaj Śviryd šmat dapamoh. U Hienki było dźvie pnieŭmanii, ale niejak dali rady ź jaho dapamohaj. Usim daktaram chaču dziakuj skazać. I ciapier, kali treba ci chirurha vyklikać, ci analizy zdać, to niama prablem».
Nie zabyvajuć Hienika i pradstaŭniki Polščy. Da maci mužčyny pryjazdžaŭ konsuł hetaj krainy ŭ Breście Kšyštaf Rasinski. «Dapamoh, kab Hienika ahledzieli ŭ Breście. My ŭžo navat dakumienty źbirali, kab pavieźci jaho ŭ Polšču, ale akazałasia, što zavieźci my jaho možam, a ŭžo nazad viarnuć nie atrymajecca. U jaho ž niama biełaruskaha hramadzianstva, a, kab ujechać siudy, jon pavinien razmaŭlać. Ja skazała, što nie pušču, chaj jon lepš sa mnoj budzie. Spadar Rasinski zaprašaŭ mianie da siabie, kazaŭ, kab źviartalisia pa lubuju dapamohu, ale jakaja dapamoha, kali ŭsio pakul jość».
U Polščy prachodziŭ zbor srodkaŭ na dapamohu ŭ lačeńni Łosku. Kožny miesiac siamja muzyki atrymlivaje 400 dalaraŭ, ale chutka hetyja hrošy mohuć skončycca.
Stan Hienika — ciažki. Jon prykavany da łožka. Jon nie toje, što nie moža chadzić, ale navat i razmaŭlać. Jon nie moža sam jeści. U Breście jamu zrabili apieracyju, ustavili ŭ straŭnik hastrastomu (śpiecyjalnuju trubku dla charčavańnia). Kuplaju jamu hałandskuju ježu «Nutrycyju», jana bahataja na białok, ale ŭsio adno Hienka ŭsio chudnie i chudnie».
Ale jon u prytomnaści.
«My ź im razmaŭlajem pa vačach. Ja baču, što vočy zatumanienyja, to pytajusia: «Hienka, u ciabie hałava balić?» Kali tak, to jon mirhanie, a kali nie balić, to nie budzie.
A byvaje takoje, što ŭpadaje ŭ poŭnuju komu, i tady nijak nie reahuje. Pa paŭhadzinie takoje byvaje, pa hadzinie. Jon, što dobra, nie błytaje ŭ mianie dzień i noč. Śpić tolki nočču».
Ludmile Paŭłaŭnie Łoska ŭ krasaviku spoŭnicca 69 hadoŭ. «Nie toje, kab ja takaja ŭžo staraja, ale ciažkavata. Ja i sardečnica, i cukrovy dyjabiet u mianie». Muž u žančyny pamior u 2015 hodzie, a ŭ 2012 — druhi syn. Jamu byŭ usiaho 41 hod — serca.
«Dapamahajuć Hienku hladzieć jahonyja plamieńniki, syn i dačka inšaha syna. Unuk paśla pracy pryjdzie, pieraviernie jaho na inšy bok, a ŭnučka i raniej moža», — raskazvaje mama Hienika.
«Pakul, dziakuj Bohu, u nas usiaho chapaje. Niama na što skardzicca. Zdajecca, šmat usiaho dobraha było, jość što ŭspomnić, a ciažka na heta ŭsio hladzieć. Ślozy sami navaročvajucca».
