Rasijskija fiederalnyja vojski 11 śniežnia 1994 hoda ŭvachodziać na terytoryju Čačni, havorka pra 40-tysiačny kantynhient vajskoŭcaŭ. Hetuju datu pryniata ličyć pačatkam pieršaj čačenskaj vajny.
Za dva dni da hetaha prezident Rasii Barys Jelcyn padpisaŭ ukaz «Ab mierach pa spynieńni dziejnaści niezakonnych uzbrojenych farmavańniaŭ na terytoryi Čačenskaj Respubliki i ŭ zonie asiecina-inhušskaha kanfliktu».
Da hetaha momantu centralnaja rasijskaja ŭłada nie kantralavała situacyju ŭ Čačni. Respubliku ŭznačalvaŭ były saviecki hienierał Džachar Dudajeŭ (abrany demakratyčna i lehitymna). Čačency maryli ab svajoj niezaležnaj dziaržavie, ale ŭ Maskvie z hetym nie chacieli pahadžacca.
Džachar Dudajeŭ.
Naturalna, što ŭvod rasijskaj armii ŭ Čačniu nie zastaŭsia niezaŭvažanym u našaj krainie. Pa-pieršaje, na toj čas Biełaruś była jašče ŭ bolšym, čym siońnia, infarmacyjnym poli Rasii. Pa-druhoje, u krainie ŭ 1994 byŭ demakratyčna abrany dziejny parłamient, jaki słužyŭ placoŭkaj dla samych roznych abmierkavańniaŭ.
Kiraŭnik Apazicyi BNF u Viarchoŭnym Saviecie Zianon Paźniak prapanavaŭ deputatam abmierkavać situacyju ŭ Čačni, dzie «rasijski impieryjalizm pačynaje novy Afhanistan». Paźniak nastojvaŭ na tym, što Viarchoŭny Saviet musić pryniać zajavu ŭ padtrymku čačenskaha naroda.
Na tym pasiadžeńni prysutničaŭ i niadaŭna abrany kiraŭnik Biełarusi Alaksandr Łukašenka, jaki litaralna zajaviŭ nastupnaje: «Navošta vy leziecie nie ŭ svaje pytańni?»
«Deputaty Šuškievič, Zabłocki i niekatoryja inšyja rascanili hetaje vykazvańnie jak abrazu Viarchoŭnaha Savieta. Adnak prabačeńniaŭ ad Łukašenki nichto nie pačuŭ. Nie była ŭklučanaja ŭ paradak dnia i prapanova Paźniaka», — pisała hazieta «Svaboda» ŭ 1994 hodzie.
«U toj čas jak prahresiŭnyja siły Čačni zmahajucca za volu ŭłasnaj dziaržavy, impierskaja Rasija sprabuje brutalnymi srodkami zadušyć imknieńnie čačenskaha naroda da svabody. U suviazi z hetym my patrabujem: 1. Pryznać prava čačenskaha naroda na samavyznačeńnie; 2. Spynić raźviazańnie vajny na Kaŭkazie», — z takoj zajavaj vystupiła maładziožnaja arhanizacyja BNF.
«Vajskovaja apieracyja suprać cełaha naroda, jaki ŭžo pieražyŭ rasijski hienacyd i departacyju, niedapuščalnaja, vajna suprać jaho — haniebnaja dla tych, chto jaje raspačaŭ. Heta złačynstva suprać naroda i jaho prava na samavyznačeńnie. Nijakija intaresy palitykaŭ nie vartyja straty žyćciaŭ ludziej. Takija palityki pavinny nieści kryminalnuju adkaznaść za złačynstvy suprać čałaviectva, za śmierć ludziej, za zabojstvy pa ichnich zahadach», — havaryłasia ŭ zajavie Apazicyi BNF. Poŭny tekst hetaj zajavy pryvodzić Siarhiej Navumčyk u knizie «Dzievianosta piaty».
Mitynh BNF kala Opiernaha 18 śniežnia 1994 hoda.
18 śniežnia na placoŭcy kala Opiernaha teatra prajšoŭ mitynh u padtrymku čačenskaha naroda. Ludziej na im sabrałasia niamała. Cikava, što praź niekalki dzion Łukašenka z trybuny Viarchoŭnaha Savieta skazaŭ, što Paźniak zaklikaŭ biełarusaŭ jechać vajavać u Čačniu. Ale kiraŭnik Apazicyi BNF abvierhnuŭ hetyja słovy i navat padaŭ na Łukašenku ŭ sud pa abaronie honaru i hodnaści.
Spravu paśla 4-miesiačnaha pierapynku razhladaŭ Viarchoŭny sud, pasiadžeńnie adbyvałasia na biełaruskaj movie. Paźniak na sudzie skazaŭ, što zaŭsiody vystupaŭ za vajskovy niejtralitet Biełarusi i suprać udziełu hramadzian našaj krainy ŭ vajennych kanfliktach za miažoj, tamu takija vykazvańni hańbiać jaho jak čałavieka i palityka. Paźniak patrabavaŭ abviaržeńnia hetych źviestak. Vynik byŭ zusim niečakanym: sud paličyŭ, što Łukašenka raspaŭsiudžvaŭ źviestki, jakija nie adpaviadajuć sapraŭdnaści.
«Viarchoŭny Sud Biełarusi abaviazaŭ Łukašenku abvierhnuć chłuślivyja źviestki ŭ dačynieńni da Paźniaka i paprasić u Paźniaka prabačeńnia, — praz dvaccać hadoŭ heta budzie zdavacca niečym nierealnym», — napisaŭ u svajoj knizie Siarhiej Navumčyk.
