Viktar Marcinovič na budzma.by razvažaje pra pierapis nasielnictva i punkt «rodnaja mova».
Kali pra pierapis było ŭžo zajaŭlena, a jaho pytańni jašče nie źjavilisia ŭ volnym dostupie, ja byŭ, durań, padumaŭ, što jany narešcie pračytali «Ujaŭnyja supolnaści» Andersana. Što skarystajuć pierapis dla ŭmacavańnia biełaruskaj identyčnaści. Kab praściej było ładzić pieramovy z roznymi susiedziami.
Heta, darečy, było b całkam łahičnym, ale łohika — nie pra hetuju sistemu.
Ale voś praces pajšoŭ, ja adkryŭ anłajn-ankietu i prypuch. Ja nie viedaju, chto składaŭ pytańnie numar 12. Ale ničoha horšaha dla biełaruskaj spravy prydumać niemahčyma. Jany ŭdakładniajuć, što «rodnaja mova» — heta «zasvojenaja pieršaj u rańnim dziacinstvie». I ładna, što hetaje ŭdakładnieńnie niasłušnaje ci słušnaje tolki ŭ miežach adnoj ź linhvistyčnych paradyhmaŭ. Bo, naprykład, ruski prazaik Nabokaŭ da emihracyi musiŭ by paznačać pavodle takoj łohiki «rodnaj movaj» nie ruskuju, a anhlijskuju — tuju, jakuju sapraŭdy zasvoiŭ pieršaj.
Ale hałoŭnaja prablema ŭ tym, što z usich padychodaŭ da paniaćcia «rodnaja mova» jany abrali samy škodny z punktu hledžańnia raspaŭsiudu i bačnaści biełaruskaj Biełarusi.
Bo «rodnaja mova» — heta jašče pra najaŭnaść unutranaj emacyjnaj suviazi z maŭleńniem ci pra źniešniuju identyfikacyju, pradjaŭleńnie siabie navakolnamu śvietu «biełarusam», «ruskim», «ukraincam».
I mienavita tak možna było b sfarmulavać: jakuju movu vy ličycie rodnaj ci blizkaj? Ź jakoj adčuvajecie poviaź? Ale nie, jany ŭpiorlisia ŭ «movu pa staleńni».
Vydatna viedajučy, što dla značnaj častki navat biełaruskamoŭnych pieršaj zasvojenaj u dziacinstvie była ruskaja. Kali sapraŭdnaj metaj hetaha pierapisu było pakazać prychilnikam intehracyi, što kolkaść ruskamoŭnych u Biełarusi raście ŭ paraŭnańni ź minułym pierapisam, — well done!
Što nie daje mnie pierajmacca z nahody pytańnia N12, dyk heta razumieńnie, što ŭ krainie, dzie niama vybaraŭ i da pierapisu treba stavicca jak da simulacyi. Napišuć stolki, kolki budzie patrebna ŭ biahučy momant hieapalityčnaha handlu.
Tady navošta było rabić hetuju hłabalnuju i daražeznuju štučku?
Adkaz chavajecca ŭ pytańniach.
Vy ž zaŭvažyli, što ŭ hetym hodzie pierapis supaŭ pa časie z padaražeńniem kamunałki dla tych, kaho dziaržava zapisała ŭ darmajedy?
Dyk voś, hladzicie: u ankiecie niama nivodnaha pytańnia pra toje, kolki zamiežnych movaŭ viedaje respandent. Heta dziaržavie nie važna.
Što joj važna — heta dzie dakładna vy žyviacie, da jakoha telefonnaha numaru pryviazany identyfikatar u vašym pašparcie, jakoj majomaściu vałodajecie, dzie pracujecie. Ci płanujecie vyjechać ź Biełarusi (čytaj — na padpracoŭki)? Ci była ŭ vas praca z 27 vieraśnia 2019 pa 3 kastryčnika 2019 (čamu, darečy, taki pieryjad?)? Jak časta vyjazdžali na pracu na terytoryju inšaj dziaržavy?
Takich pytańniaŭ — dźvie staronki z čatyroch u apytalnym liście (!).
Pračytajcie hetyja farmuloŭki: «Jakija krynicy srodkaŭ na isnavańnie («ukažycie asnoŭnuju krynicu!)?» «Dzie ažyćciaŭlajecca vaša praca?» Dzie znachodzicca miesca vašaj pracy?»
Prabačcie, ale tolki ŭ mianie adčuvańnie, što heta nie statystyka?
Što heta taki ahulnarespublikanski dopyt?
Apieratyŭna-śledčaje mierapryjemstva, kštałtu ŭsieahulnaha zboru adbitkaŭ palcaŭ?
Statystyka zaŭsiody cikavicca vialikimi ličbami, a nie asobnym hramadzianinam. Kolki miljonaŭ čałaviek maje vyšejšuju adukacyju, kolki žanatych, kolki zamužam. Statystyka nie budzie z chcivaściu śledčaha leźci ŭ historyju tvaich bankaŭskich tranzakcyj, tvaich asabista pracadaŭcaŭ, ich dakładnaha adrasa i h. d.
Navošta statystycy pryviazka da tvajoj mižbankaŭskaj infarmacyi i indyvidualnaha rachunku ŭ sistemie «Raźlik»? Biez čaho niemahčyma zadziejničać anłajn-ankietu? I ci mahu ja być spakojny za sakretnaść hetaj infarmacyi, adsutnaść uciečak, kali sajt pierapisu 4-ha kastryčnika prosta «loh»?
Z usich hetych tryvožnych pytańniečak paŭstaje adčuvańnie, što hety pierapis — padzieja nie sacyjalnaja, a fiskalnaja. Zaŭvažym, što čarhovy nacisk na darmajedaŭ navat nie sprabavali adviazać ad vybaraŭ. U listapadzie ŭ krainie źjavicca novaja Pałata, a biespracoŭnyja ŭpieršyniu atrymajuć žyroŭki ź niepadjomnymi cenami.
Dyk jany ŭžo nastolki ŭpeŭnienyja, što kantralujuć ŭsich i kožnaha?
Mnie nie padabajecca, kali Fejsbuk źbiraje i zachoŭvaje infarmacyju pra maje ŭpadabańni i koła kantaktaŭ. Ale mnie jašče mienš padabajecca toje, što adbyvajecca ŭ Biełarusi z pryviazanym da čarhovaj chvali nacisku na darmajedaŭ pierapisam.
