Archieołah — dosyć redkaja prafiesija, asabliva ŭ našaj krainie. Dvoje viadomych «detektyvaŭ minułaha» — kandydataŭ navuk na adnu siamju — vypadak i zusim vyklučny. Jak i čamu Maksim Čarniaŭski praciahvaje spravu svajho baćki — u intervju ahienctvu «Minsk-Naviny».
Kredyt davieru
Viadomy biełaruski archieołah, historyk, piśmieńnik Michaś Čarniaŭski 45 hadoŭ adpracavaŭ u Instytucie historyi Nacyjanalnaj akademii navuk Biełarusi, bolš za 10 hadoŭ zahadvaŭ adździełam archieałohii kamiennaha i bronzavaha viakoŭ. Jaho nie stała 6 hadoŭ tamu. Ale ŭ kalektyvie pa-raniejšamu jość supracoŭnik z takimi ža proźviščam i inicyjałami: Maksim Čarniaŭski — kandydat histaryčnych navuk, zahadčyk siektara niealitu i bronzavaha vieku adździeła archieałohii pieršabytnaha hramadstva.
— Ja nikoli nie mučyŭsia pytańniem, kim stać, nie stajaŭ pierad vybaram, choć mahčymaści abrać inšy los taksama byli, — pryznajecca Maksim Čarniaŭski. — U pieršuju ekśpiedycyju baćka ŭziaŭ mianie ŭ 3 hady. Z toj pary pałovu leta štohod pravodziŭ u vioscy ŭ babuli i dziaduli na Miadzielščynie, a pałovu — z baćkam u «palach». Pałatki, zaplečnik, raskopki zdavalisia absalutna naturalnym, choć i nie pazbaŭlenym ramantyki atrybutam dziacinstva i junactva. Pastupova pačali davać nieskładanyja daručeńni — tak ja staŭ svaim siarod archieołahaŭ.
Paśla zakančeńnia histfaka BDU Maksim Čarniaŭski pastupiŭ u aśpiranturu Instytuta historyi NAN Biełarusi i ŭžo vydatna ŭjaŭlaŭ, čym budzie zajmacca.
— Sam fakt taho, što ja syn Michasia Čarniaŭskaha, zabiaśpiečyŭ mnie salidny kredyt davieru. Proźvišča, biezumoŭna, napačatku dapamahała, — raskazvaje Maksim. — Adnak ja nie vyjazdžaŭ na im, a pracavaŭ i dakazvaŭ, što trapiŭ u navuku pa pryzvańniu, a nie pa pratekcyi. Ciešu siabie nadziejaj, što kredyt davieru apraŭdaŭ.
Michaił Michajłavič vielmi radavaŭsia, kali syn abaraniŭ kandydackuju dysiertacyju. Jon byŭ nie z tych, chto zakłapočany prasoŭvańniem pa słužbie, karjeraj, ale navukovuju stupień ličyŭ važnym etapam na šlachu raźvićcia navukoŭca. Baćka padtrymlivaŭ syna. Ale i šmat patrabavaŭ, zdarałasia, krytykavaŭ. Asnoŭny ŭrok, za jaki Maksim nazaŭždy zastaŭsia jamu ŭdziačny, — ničoha samo ŭ žyćci nie padaje ź nieba, luby pośpiech zdabyvajecca pracaj. Baćka lubiŭ paŭtarać: «Kab ziamla tabie adździačyła, joj treba nie adzin raz pakłanicca».
Archieołah Michaś Čarniaŭski ličycca adnym ź viadučych śpiecyjalistaŭ krainy pa materyjalnaj i duchoŭnaj kultury nasielnictva kamiennaha i bronzavaha viakoŭ na terytoryi Zachodniaj i Paŭnočnaj Biełarusi. Vyvučaŭ pieršabytnyja stajanki na Kryvinskim tarfianiku na Viciebščynie, pomniki ŭ Paniamońni i Padźvińni. Nazapašanyja im materyjały vykarystoŭvajuć u svaich pracach maładyja kalehi. Maksim Čarniaŭski praciahvaje daśledavańni baćki, jakija datyčacca Paazierja. Z 2000-ha jon aktyŭna zajmajecca raskopkami na Kryvinskim tarfianiku. Za hetyja hady tam znojdzieny dziesiatki ŭnikalnych staražytnych artefaktaŭ, jakija pašyryli navukovyja ŭjaŭleńni pra padziei daŭno minułych dzion.
— Płanuju apublikavać baćkavy i svaje materyjały, jakija tyčacca Kryvinskaha tarfianika, — dzielicca Maksim Čarniaŭski. — A jašče maru sabrać mižnarodnuju kamandu dla vyvučeńnia hetaha ŭnikalnaha archieałahičnaha mikrarehijona Uschodniaj i Centralnaj Jeŭropy. Sučasnuju archieałohiju nielha ŭjavić biez uzajemadziejańnia vučonych samych roznych navukovych halin. U našaj krainie, na žal, niama mahčymaści jak śled vyvučyć znojdzienyja artefakty, atrymać ź ich maksimum infarmacyi z-za adsutnaści nieabchodnaha sučasnaha abstalavańnia i šerahu profilnych śpiecyjalistaŭ.
Asaviec, Kryvinski tarfianik (Biešankovicki rajon Viciebskaj vobłaści). Z vałanciorami i studentami, udzielnikami ekśpiedycyi, 2011 hod
Svaju viečnuju luboŭ da prafiesii Maksim tłumačyć prosta: archieałohija — vielmi raznastajnaja i šmathalinovaja navuka, jana nie daje rozumu zaržavieć.
Archieałohija vykonvaje funkcyju i vieryfikacyi historyi. Nievypadkova kažuć, što historyju pišuć pieramožcy: jej lohka manipulavać. A artefakty, jakija znachodziać detektyvy minułaha ŭ ziamli, nie zaležać ad sučasnych žadańniaŭ i pierakanańniaŭ, i mienavita jany stvarajuć sapraŭdnuju karcinu žyćcia našych prodkaŭ.
Siamiejny prajekt
Vučony, archieołah Michaś Čarniaŭski byŭ čałaviekam šyrokich prafiesijnych intaresaŭ i šmatlikich talentaŭ. Jon ź dziacinstva i da apošnich dzion jak śviatyni pakłaniaŭsia kniham, siabravaŭ ź piśmieńnikami, sam papularyzavaŭ histaryčnyja viedy ŭ mastackich tvorach dla dziaciej. Apovieści «Strała Rasamachi» i «Vohniepakłońniki» pieršymi pačuli žonka Śviatłana, dačka Alesia i syn Maksim jašče ŭ rukapisnym varyjancie. Michaił Michajłavič na ich praviaraŭ, nakolki zachaplalnym i zrazumiełym atrymlivaŭsia tvor. Chacieŭ, kab nie tolki jaho dzieci, ale i ŭsie maładyja biełarusy viedali, jakaja ŭ nas bahataja historyja.
Z baćkam, 1985 hod
Michaił Čarniaŭski pierakanaŭ i natchniŭ mnohich da napisańnia miemuaraŭ. A voś svaje ŭłasnyja skončyć nie paśpieŭ. Siońnia Maksim razam z mamaj Śviatłanaj Siarhiejeŭnaj i siastroj Alesiaj pracujuć nad tym, kab vydać knihu z uspaminami Michaiła Michajłaviča i pra jaho.
Žanočaja pałova ŭ hetaj siamji taksama pamału dałučałasia da archieałohii. Michaił Michajłavič miadovy miesiac pravioŭ z žonkaj u ekśpiedycyi na Kryvinskim tarfianiku. Maksim nie adnojčy braŭ svaju žonku Alesiu «u pole». Ich dačka Danuta 5 hadoŭ zapar z zadavalnieńniem pracuje vałancioram na raskopkach. Dačka Michaiła Michajłaviča vyjšła zamuž za archieołaha, dacenta histfaka BDU Vadzima Bielaŭca, tym samym umacavała prafiesijnaje łobi ŭ siamji.
— Baćka dla mianie zaŭsiody byŭ etałonam sapraŭdnaha vučonaha i hramadzianina, — kaža Maksim Čarniaŭski. — Ja nie sprabavaŭ pry jaho žyćci i nie staŭlu metaj siońnia kankuravać ź im. Ale adčuvaju siabie jaho pramym spadčyńnikam i ŭ prafiesii, i ŭ žyćci, tamu što jość toje, što nas abjadnoŭvaje: luboŭ da Biełarusi, cikavaść da jaje historyi.
