U internecie źjaviŭsia niezvyčajny ananimny list studentaŭ «Ab stanie fiłasofskaj viedy ŭ adukacyjnaj sistemie BDU». U im navučency havorać ab zastoi na fakultecie fiłasofii i sacyjalnych navuk. Jany prapanujuć ci refarmavać jaho, ci likvidavać. «Ździejśnić akademičnaje samahubstva», jak nazyvajuć heta aŭtary lista.
«Ździek ź fiłasofii»: u internecie źjaviŭsia rezka krytyčny TEKST pra stan vyvučeńnia fiłasofii ŭ BDU
Fota Voli Aficeravaj.
Akademičnaje samahubstva
«Śviatkavańnie 100-hodździa VŁKSM maładymi ludźmi ŭ simvolicy toj daŭniaj dziaržavy; słavianskija kaštoŭnaści, što prapahandujucca kiraŭnikom dziaržavy, jaki daje prava prymianiać fizičny hvałt da dziaciej i žančyn; najaŭnaść na pasadzie ministra adukacyi čałavieka z adkrytymi kamunistyčnymi pohladami; kiravańnie hałoŭnym VNU krainy rektaram, zusim ź im nie źviazanym, a adzinym fiłasofskim fakultetam — dekanam, jaki nikoli nie navučaŭsia na hetym fakultecie, pavyšeńnie apłaty za navučańnie i pavieličeńnie kolkaści pravierak pry paharšeńni arhanizacyi i jakaści adukacyi — usio heta padobna na siur, ale heta realny kantekst, u jakim treba razhladać sapraŭdny dakumient», — pišacca ŭ pačatku lista.
Ale hałoŭnaj metaj jany nazyvajuć spynieńnie hvałtu «ź fiłasofii i jaje apošnimi pradstaŭnikami ŭ akademičnym asiarodku Biełarusi».
Čamu zvarot ananimny? Studenty ličać, što ŭnutryŭniviersiteckija paradki nie dazvalajuć vieści adkryty dyjałoh.
«Płanavaje składańnie navučalnaha raskładu z boku administracyi pry minimalnym, prystasavalnickim charaktary ŭdziełu ŭ im vykładčykaŭ sparadžaje niemahčymaść dla ich pradstavić svoj pradmiet u toj formie i źmieście, jaki jany ličać patrebnym i nieabchodnym», — adznačajecca ŭ dakumiencie.
«Pradmiet fiłasofii mała taho, što nie zajmaje naležnaha jamu pałažeńnia ni ŭ dziaržavie, ni va ŭniviersitecie, dyk jašče i zastajecca redukavanym da ŭzroŭniu šarahovaj, modulnaj, dyscypliny». Pry hetym adznačajecca, što jość vialikaja kolkaść pradmietaŭ «dziela ptušački».
«U BDU fiłasofija stała śpiecyjalnaściu, jakaja maje adnolkavy styl pravierki i vykładańnia jak z pryrodaznaŭčymi, tak i z techničnymi śpiecyjalnaściami, što zabivaje ŭsiakuju mahčymaść dla jaje stać choć by ŭ patencyi krytyčnaj, asudžanaj viečna vypraboŭvać nierazumieńnie jak u samoj sabie, tak i ŭ vonkavym pohladzie», — adznačajuć aŭtary.
«Adsutnaść svabody pry vyvučeńni ŭ fiłasofii pieratvaraje jaje nie ŭ akademičnuju dyscyplinu, ale ŭ zbornik afaryzmaŭ. Nasamreč heta nie fiłosafy, a abmiežavanyja raby hramadstva i čužoha mierkavańnia, jakija ŭ najlepšym vypadku ŭmiejuć dobra havaryć i kivać hałavoj, navat kali nie prosiać — zanadta mocny refleks vonkavaha i ŭnutranaha pryniaćcia».
«Čytali pa rolach Vini-Pucha»
Fota Voli Aficeravaj.
«Našaj Nivie» ŭdałosia parazmaŭlać z adnym z aŭtaraŭ lista. Jon rastłumačyŭ, što stałasia pryčynaj napisańnia dakumienta. «Usie my razumiejem prablemy. Naprykład, rolu studentaŭ u VNU, ich pasiŭnaść u žyćci ŭniviersiteta. Ale nichto nie choča ničoha rabić. Kali b heta zvarot byŭ nie ananimnym, to z nami navat by nichto nie pačaŭ razmaŭlać», — upeŭnieny student BDU.
«Kali paraŭnać prahramu fiłasofskaha fakulteta BDU z anałahičnym u MHU [Maskoŭskim dziaržaŭnym univiersitecie], to što my ŭbačym? U MHU na kursie majecca šeść pradmietaŭ pa fiłasofii, kab achapić ich u poŭnaj miery. U nas ža dvanaccać pradmietaŭ. U vyniku vychodzić, što na ABŽ [asnovy biaśpieki žyćciadziejnaści — pradmiet ab praviłach biaśpieki, jaki nichto nie ŭsprymaje ŭsurjoz] hadzin nabirajecca nie mieniej, čym na «Historyju fiłasofii». Praz takuju kolkaść pradmietaŭ niama času čytać sami tvory. Na dziaržaŭnych ekzamienach ža patrabujuć tolki toje, što zapisana ŭ navučalna-mietadyčnym kompleksie».
Pry hetym, pa słovach aŭtara manifiesta, na mnohija pradmiety prosta nie chapaje času. Jon pryvioŭ prykład estetyki, jakaja vyvučajecca ŭsiaho adzin siemiestr: «Hetaha mała dla čałavieka, jaki nie maje bazy ŭ historyi mastactva».
Student krytykuje rejtynhavuju sistemu, jakuju ŭvioŭ novy rektar BDU Andrej Karol: «Praz heta vykładčyki vymušanyja słuchać usich studentaŭ, u tym liku jakim niama čaho skazać. Dachodziła da taho, što na adnym z pradmietaŭ my prosta čytali «Vini-Pucha» pa rolach, za što potym atrymlivali zaliki.
Studenty nie mohuć upłyvać na vybar pradmietaŭ. Kali my pastavili hetaje pytańnie, to nam dali vybar miž adnym kursam, jaki tolki nazyvaŭsia pa-roznamu. My abirali miž kursam «Fiłasofija hłabalizacyi» i «Uschod. Zachad. Rasija». Heta absurd u krajniaj stupieni.
Kaliści nam vielmi spadabaŭsia kurs «Łacinskaj movy», my chadzili ŭ dekanat z prośbaj praciahnuć jaho. Na što nam adkazali, što, kali my nie asvoili pradmiet u vyznačany prahramaj termin, to budzie pakarany vykładčyk».
Paśla taho, jak list byŭ nadrukavany ŭ internecie, studentaŭ sabrali na ahulny schod. «Dobra, što sabralisia, ale nijakich vysnovaŭ zroblena nie było. Nam raskazvali, što tut usio pa suśvietnych standartach, što nichto zakryvać fakultet nie budzie. Maŭlaŭ, navat razmovaŭ takich niama, chacia pra heta čuvać pastajanna. My dabilisia taho, kab byŭ dyjałoh».
Aŭtar manifiesta kaža, što vykładčyki nie stali ŭ padtrymku studentaŭ, što stvaryli hety list: «Nijakich pravoŭ jany nie majuć, mienš za studentaŭ, abirać temy jany nie mohuć. Mnohim prosta padabajecca čytać lekcyi ź Vikipiedyi».
Studenty nie vyklučajuć, što dla ich heta moža skončycca vyklučeńniem z VNU.
Dekanat FFSN: «Zvyčajnaje retrahradstva»
Dekan fakulteta fiłasofii i sacyjalnych navuk Vadzim Hihin. Skryn z ont.by.
Nam udałosia ŭziać kamientar ab hetaj situacyi ŭ dekanacie FFSN BDU. Pryvodzim jaho całkam.
«Staŭleńnie da lista dvaistaje. Z adnaho boku, krytyčnaść, u tym liku i da navučalnaha pracesu, dziejańniaŭ kiraŭnictva, vykładčykaŭ, studentaŭ možna tolki vitać. Z krytyki i sumnievaŭ pačynajecca luby navukovy pošuk, krytyčnaja refleksija źjaŭlajecca nieadjemnym atrybutam fiłasofskaha myśleńnia. Z druhoha boku, hniacie ananimnaść dadzienaha pasłańnia, jakoje pretenduje na niejki manifiest. U našaj tradycyi ananimki ličacca durnym učynkam, ułaścivym słabym ludziam, instrumientam źviadzieńnia rachunkaŭ.
Adnak fiłasofii i navucy ŭłaścivaja nie tolki krytyka, ale i peŭnaja paradaksalnaść myśleńnia. Jak ni zdasca dziŭnym, my zbolšaha rady źjaŭleńniu hetaha lista, pakolki možam raspavieści hramadskaści pra toje, jak raźvivajecca fiłasofskaja adukacyja.
Pačatak istotnych źmien źviazany sa stvareńniem Biełaruskaha fiłasofskaha tavarystva i praviadzieńniem Pieršaha biełaruskaha fiłasofskaha kanhresu ŭ 2017 hodzie. Hetyja značnyja padziei aktyvizavali dyskusiju ab formach i mietadach vykładańnia fiłasofii.
Adukacyja — śfiera kansiervatyŭnaja, lubyja źmieny ŭ joj rychtujucca praciahły pieryjad.
U pryvatnaści, była padvierhnutaja krytycy modulnaja sistema vykładańnia sacyjalna-humanitarnych dyscyplin. Ministerstva adukacyi pajšło na sustreču, była sfarmiravana rabočaja hrupa, u jakuju ŭvajšli taksama niekalki viadomych navukoŭcaŭ-fiłosafaŭ. U vyniku raspracavany prajekt novaj kancepcyi vykładańnia sacyjalna-humanitarnych dyscyplin u VNU. U pačatku hetaha navučalnaha hoda na FFSN było pryniata rašeńnie pravieści sieryju mietadyčnych sieminaraŭ z udziełam prafiesarska-vykładčyckaha składu, aśpirantaŭ, studentaŭ, mahistrantaŭ, a taksama śpiecyjalistaŭ ź inšych navučalnych ustanoŭ i navukovych ustanoŭ. Meta — vypracavać aptymalnuju sistemu padrychtoŭki śpiecyjalistaŭ u halinie fiłasofii. Pieršy taki sieminar adbyŭsia 25 kastryčnika 2018 hoda, druhi (u pašyranym składzie z zaprašeńniem studentaŭ, aśpirantaŭ, mahistrantaŭ) — 31 kastryčnika 2018 hoda.
U vyniku było pryniata rašeńnie stvaryć pracoŭnuju hrupu ź liku vykładčykaŭ, aśpirantaŭ, mahistrantaŭ i studentaŭ dla raspracoŭki novaha varyjantu vučebnaha płana. Taksama miarkujecca źmianić paradak prachodžańnia praktyki, padrychtavać novuju mahistarskuju prahramu, a ŭ doŭhaterminovym płanie — niekalki źmianić kvalifikacyju, jakaja prysvojvajecca pa vynikach atrymańnia pieršaj stupieni vyšejšaj adukacyi. Heta płanavaja, skrupuloznaja praca. Asabliva padkreślim, što sieminary prachodzili ŭ adkrytaj dyskusijnaj formie, adnak nie było vykazana nijakich radykalnych prapanoŭ, jakija sustrakajucca ŭ ananimnym liście.
I voś što dziŭna: litaralna na nastupny dzień paśla praviadzieńnia pieršaha sieminara ŭ sacyjalnych sietkach źjaŭlajecca ananimny list, a paśla druhoha — zvarot u niekatoryja ŚMI. Aŭtary prapanujuć skasavać vykładańnie fiłasofii i pretendujuć tym samym na niejkaje navatarstva, revalucyjnaść ŭłasnych pohladaŭ. Ale ideja nie novaja. Nahadajem choć by kryłaty vyraz ministra aśviety Rasijskaj impieryi kniazia Šyrynskaha-Šychmatava: «Karyść fiłasofii nie dakazanaja, a škoda ad jaje mahčymaja». Tak za pakaznym navatarstvam aŭtaraŭ lista chavajecca elemientarnaje retrahradstva. Kamu heta vyhadna i dla čaho? Viedajuć tolki sami ananimnyja aŭtary.
U jakaści histaryčnaj daviedki. Padrychtoŭka śpiecyjalistaŭ-fiłosafaŭ u BDU znoŭ była adkryta ŭ 1966 hodzie, z tych časoŭ ažyćciaŭlajecca bieśpierapynna. Za hety čas vypuščana bolš za 2200 čałaviek, jakija ciapier pracujuć na ŭsich kantynientach. Siarod ich — akademiki, daktary i kandydaty navuk, viadomyja dziaržaŭnyja i hramadskija dziejačy, žurnalisty, biznesmieny.
Što tyčycca niekatorych asobnych pretenzij. Vykładańnie kursaŭ pa vybary ažyćciaŭlajecca na padstavie narmatyŭnych dakumientaŭ Ministerstva adukacyi. Dla studentaŭ pieršaj stupieni atrymańnia vyšejšaj adukacyi praduhledžany vybar dvuch śpiecyjalizavanych modulaŭ, rekamiendavanych fakultetam. U pieralik uklučajucca prapanovy ŭsich kafiedraŭ, jakija zabiaśpiečvajuć vykładańnie sacyjalna-humanitarnych dyscyplin. Vybar ažyćciaŭlajecca samimi studentami. Pry hetym uličvajecca kolkaść hrupy. Letaś pa prośbie studentaŭ fiłasofskaha adździaleńnia była dadatkova ŭviedziena novaja vučebnaja dyscyplina «Moŭnaje raźvićcio asoby». Zychodziačy z pažadańniaŭ studentaŭ, byli raspracavany i ŭkaranionyja ŭ navučalny praces novyja śpiecmoduli «Miedyjafiłasofija» i «Kanfliktałohija».
U peŭnym sensie nam zrazumiełyja intencyi aŭtaraŭ lista, niekatoryja ź ich suhučnyja z tematykaj dyskusii ŭ prafiesijnaj supolnaści. Adnak chod abmierkavańnia pakazaŭ, što ŭ svaich radykalnych pohladach jany nie karystajucca padtrymkaj ni ŭ vykładčykaŭ, ni ŭ studenckim asiarodździ.
Varta taksama nahadać, što fiłasofija — racyjanalna-tearetyčny typ śvietapohladu, asablivaja forma duchoŭnaha spaścižeńnia rečaisnaści, nakiravanaja na vypracoŭku adzinaj sistemy viedaŭ ab śviecie, čałavieku i formach ich uzajemasuviazi. A heta praduhledžvaje tvorčy padychod, karpatlivuju, plonnuju pracu jak vykładčykaŭ, tak i samich studentaŭ. Mienavita na heta i nakiravana vučebnaja prahrama pa śpiecyjalnaści «Fiłasofija» ŭ Biełaruskim dziaržaŭnym univiersitecie», — havorycca ŭ adkazie dekanata FFSN, jaki jany dasłali ŭ redakcyju «NN».
