Animatar Vasil Hryboŭski — šmat chto sutykaŭsia ź im na festach i viasiellach, jakija jon pravodzić u vobrazie «viasiołaha šlachciuka» — hod tamu pastanaviŭ sabie pasprabavać zhatavać pa staražytnym recepcie dubaŭku. Heta pitny miod, jaki pavinien 12 miesiacaŭ vytrymlivacca ŭ dubovaj bočcy. Hod minuŭ, i «Naša Niva» pacikaviłasia vynikami jaho ekśpierymientu.
«Recept taho napoju ja vyčytaŭ u knizie Alesia Biełaha «Sakatała bočačka». Tam aŭtar padrabiazna apisvaŭ dubniak z nazvami dvajniak, trajniak, čvarniak».
Vasil pasprabavaŭ pryhatavać čvarniak. Uziaŭ litr miodu, dadaŭ da jaho try litry vady, kinuŭ «na voka» chmielu i droždžaŭ. Adnios da susieda ŭ sklep, u jakim tempieratura nie vyšejšaja za 7 hradusaŭ, i pačaŭ čakać.
I voś tydni dva tamu pieršy ŭradžaj ułasnapryhatavanaha dubniaku byŭ hatovy.
«Ja admysłova nie dadavaŭ tudy cynamonu, soku niejkich jahad, kab u mianie atrymaŭsia pitny miod z samym čystym smakam».
Dubovaja bočka, jakaja dała napoju nazvu, addała jašče i svoj vodar, ad čaho dubniak staŭ trochi daŭkim i z pryjemnaj harkotaj.
«Na smak u napoi 15—16 hradusaŭ mocy, — kaža spadar Vasil, — kielich vypješ, dyk adčuvajecca».
Vasil nazyvaje miod «hutarkovym napojem».
«Pad jaho dobra havorycca», — kaža Vasil. Chutka taki napoj nie vypješ.
Ź litra miodu i troch litraŭ vady ŭ Vasila Hryboŭskaha atrymałasia kala 2 litraŭ pitnoha miodu.
* * *
Miedunica, miedavucha, miaducha — technałohija vyrabu davoli prostaja, ale patrabuje času.
Miod razbaŭlajuć hatavanaj vadoj, dadajuć droždžy, chmiel i trymajuć 6—8 sutak u chałodnym miescy. Sapraŭdny miod pitny pavinien byŭ vytrymlivacca jak minimum 6—8 miesiacaŭ (trajniak), 1,5—4 hady (dvajniak) i 8—10 hod (paŭtarak).
U zaležnaści ad praporcyi miodu, vady dy stupieni pierahonki, miod pitny mieŭ macunak ad 12 da 50 hradusaŭ.
Pavodle dadatkaŭ jon padzialaŭsia na fruktovy (jahadny), zielny i karenny.
Raniej miod rabili tolki na śviaty, ad čaho pajšła prymaŭka: «Ja tam byŭ — miod i piva piŭ».
U Horadni miadovyja korčmy fiksujucca ŭ krynicach z pačatku ChVI st. Dla pracesu vyrabu miodu pitnoha isnavaŭ navat admysłovy termin «sycić miod» — ad słova «syta», jakim nazyvali miod, zvyčajna ŭ sotach, raźviedzieny vadoj i pravarany. Recept miodu fiksujecca ŭ knizie «Litoŭskaja kucharka» (Vilnia, 1881 hod). Jaho asablivaściu było skaračeńnie terminu hatavańnia miodu pitnoha da 12 dzion.
Miod pitny (Recept pani Janiny Ciechaniuk, vioska Bryndziški Ašmianskaha rajona, zapisany Alesiem Biełym)
U vialikuju jomistaść (18—20 ł) ulić 3 ł vady, zakipiacić i paśla źmianšeńnia ahniu dadać 5 ł vadkaha miodu. Vadkaść davieści da kipieńnia i, uvieś čas pamiešvajučy, ulić 8 ł chałodnaj vady, ale tak pavolna, kab vada nie pierastavała kipieć. Źmienšyć ahoń tak, kab varyva ledź «dychała» i źniać šumaviny. Niezakrytuju jomistaść pakinuć na hadzinu pilnujučy, kab varyva ledź «dychała». U asobnym čyhunku zakipiacić 4 ł vady, dadać niekalki (da 10) ziarniatak jadłoŭcu, dušystaha piercu i vialikuju pryharšniu šyšak chmiela. Usio hatavać na małym ahniu niekalki chvilin, a zatym pracadzić praz hustoje sita i ŭlić u rastvor miodu. Hatavać jašče 20 chvilin, źniać z ahniu i trymać u ciopłym pamiaškańni sutki. Paśla hetaha rastvor pieralić u butlu, dadać 300 h piakarskich draždžej, ulić sok z adnaho limona i zatknuć nakryŭkaj z hazaadvodnaj trubkaj. Padčas pieršaj fazy fiermientacyi treba dobra sačyć, kab piena nie zabiła hetuju rurku.
Zamiena piakarskich draždžej vinnymi robić bolš šlachietnym smak napoju, ale chto choča zachavać smak «taho samaha» miodu, pavinien trymacca staroha receptu, a butlu zamianić draŭnianaj bočkaj, mocna zašpuntavanaj.
Paśla zaviaršeńnia fiermientacyi, jakaja ciahniecca 4—5 miesiacaŭ, varyva raźlivajuć u butelki (aściarožna, kab nie zamucić asadak), ščylna zakarkoŭvajuć i staviać u chałodnaje miesca. Čym daŭžej jany buduć lažać u choładzie i ciemnacie, tym lepšy budzie napitak.
