Ja zaŭsiody z peŭnaj ironijaj staviłasia da žurnalistaŭ, jakija pišuć pavodle pryncypu: «što baču, toje pišu». Zrabiŭ u kvatery ramont – napisaŭ materyjał pra toje, kolki kaštujuć ciapier na rynku budmateryjały i jak treba stavić na miesca mularaŭ. Źjeździŭ u Ehipiet – napisaŭ, jaki tam smurod na krakadyłavaj fermie... Ale voś pra hetyja niekalki dzion chočacca raskazać.
Nie ŭ Ehipcie.
Ale ŭ peŭnym sensie ŭ Edemie.
U Jerusalimie – tak mnie padałosia, kali niekalki dzion na svajoj maleńkaj mašyncy prabłukała pamiž chutarkoŭ i viosačak Vałožynščyny.
Na ŭzhorkach i siarod fantastyčnych u hetuju paru załatych z barvaju lasoŭ.
Adzinota pustych mokrych daroh, jabłyki ŭzdoŭž — jaŭna skaciŭšysia ź pierapoŭnienaj padvody. Viatryska na viaršyniach horaŭ. Koni ŭ dalinach. Ale nia heta robić tutejšyja miaściny Jerusalimam.
Siudy možna pryvozić Anatola Vasiermana – niachaj nasłuchajecca taho «dyjalektu», isnavańnie jakoha pniecca abvierhnuć.
Upieršyniu za doŭhi čas siadzieńnia ŭ pasaviečanaj stalicy absalutna niazmušana pačuvałasia sa svajoj biełaruskaj. Dziŭnaje pačućcio. Adpružańnie. Havoryš – i nichto nie hladzić na ciabie sa ździŭleńniem, niachaj pryjaznym, ale ździŭleńniem. Lekuješsia ad razdvojvańnia.
Bo ziamla tut havoryć pa-biełarusku. I ludzi – asabliva alkaholiki – retranślatary hetaj movy ziamli dy vyraźniki niejkaj sutnaści, pra jakuju my absalutna ničoha nie viedajem, ale musim daviedacca.
Dyk jedu dalej.
Viasiołaja kabietka ŭ vioscy Makasičy raźviešvaje pamytyja pieradzimku vyšyvanyja ručniki; sakratarka Zaleskaha sielsavietu; školniki na rovarach; paštarka ŭ Hiravičach; spadar u Duškavie, što viarnuŭsia ź Miensku ŭ svaju viosku žyć; dzievianostahadovaja Nina Andrejeŭna z Bakačoŭ, što tłumačyć darohu da svajho chutaru z dakładnaściu, jakoj ad maładych nie dačakaješ; supracoŭnik Vałožynskaha rajvykankamu... Usie havorać pa-biełarusku na movie takoj čyścini, jakoj daŭno zdradzili dyktary radyjo.Niazmušanaja, čystaja havorka.
I dahledžana ŭsio – ci amal usio.
Ale narodu niamnoha, niamnoha zastałosia. Źviestki z naściennaj doški ŭ adnym ź sielskich savietaŭ: usiaho pražyvaje 919 čałaviek, za minuły hod šlubaŭ – 5, naradziłasia čałaviek – 7, pamierła – 39... U pałovie viosak zastałosia žyć ad 1 da 5 čałaviek....
Tut siońnia aŭkcyjon. Sielski saviet pradaje try działki ziamli. Takoje zaraz praktykujecca časta, i adpaviednyja abjavy źmiaščajuć u hazetach dy na sajtach rajvykankamaŭ.Udzielničaje dziesiać čałaviek. Sprabuju ščaścia i ja. Pryhladajusia i prysłuchoŭvajusia: bolšaść – dziaŭčatki ŭ kurtkach i z chvościkami, jakich napravili staličnyja ahienctvy nieruchomaści, pažyły mužčyna z Rakava, paru mienčukoŭ, tak by mović, pryvatnikaŭ, niejki havarki Ihnat, niejki maŭklivy maładzion pad halštukam... Ihnat usimi svaimi pavodzinami demanstruje krutaść: hałosna pachvalajecca, što skupiŭ u hetym sielsaviecie ŭžo 159 sotak, źviartajecca da ŭsich na ty, trubić pra toje, jak ŭ jaho ŭsio ŭsiudy schoplena... Nam razdajuć tenisnyja rakietki, na kožnaj ź jakich numar udzielnika. Pačynajecca aŭkcyjon.
Pačatkovaja cana — 4 miljony 500 za 25 sotak działki kala lesu — chutka pavialičvajecca ŭ 2—3—4 razy.Ja – jak i inšyja ŭdzielniki-pryvatniki — apuskaju svaju rakietku: kudy mnie! Kankurencyja razharajecca pamiž dziaŭčatkami-ahientkami i Ihnatam. U pieršych dvuch łotach pieramahaje Ihnat. Na apošni łot padnimaje svaju rakietku i toj maładzion pad halštukam. Pastupova adsiejvajucca rakaviec, mienčuki, ahientki... Trymajucca Ihnat i «halštučny». Chłopiec u biełaj kašuli zaŭvažna bladnieje.
Staršyńka sielsavietu až źziaje ad ščaścia mała nia skača na svaim kreśle: jašče b, znoŭ cana ŭzrasła ŭ 4 razy!
«Parień, hdie ty rabotaješ?» – narešcie nie vytrymvaje Ihnat i apuskaje rakietku. Aŭkcyjon zakančyŭsia.
Ździŭleny, ale biaskompleksny Ihnat adrazu ž padychodzić da maładoha čałavieka, jaki nabyŭ apošni ŭčastak. Akazvajecca, jon, Ihnat, jašče nie kupiŭšy, užo znajšoŭ pakupnika z Rasiei na hety kavałak, i źbiraŭsia jaho pierapradać. Ale pa takoj canie jamu heta ŭžo nievyhadna... «Słyš, parień, a jeśli dast dorožie na piať štuk, prodaš? — «Nie, my budziem budavacca», — adkazvaje toj. – Ty, parień, naviernoje, iz BNF? – zdahadvajecca Ihnat. — Viečierka tam, da? — Nie, nie z BNF. Nia ŭsie jašče, chto biełarusy, u BNF», — adkazvaje chłopiec, paśmichnuŭšysia. Ihnatu heta zrazumieła, jon kivaje hałavoj i adrazu ž prapanoŭvaje surazmoŭcu ŭ arendu «trošku» — supervialiki pahruzčyk, bieź jakoha budoŭli nie byvać...
U kantory, dzie ja pišu zajavu na viartańnie aŭkcyjonnaha zakładu, hieroj dnia padpisvaje papiery.
— Vy, musić, z hetaj vioski, — źviartajusia ja da jaho.
— Dzied adsiul, — adkazvaje jon.
Viečaram, za viačeraj, raskazvaju siamiejnikam pra aŭkcyjon, pra budučaha mahnata Ihnata i ścipłaha jahonaha biełaruskamoŭnaha kankurenta.
— I voś što, dzieci, ja vam skažu. Na nastupny aŭkcyjon vystaŭlajecca łužok, dzie letam my bačyli plantačku špažnika. (A špažnik, darahija čytačy, heta, kali chto nie viedaje, takaja pryhažennaja kvietka, vielmi padobnaja na hładyjołus u minijatury, pryčym koler jaje ciažka navat apisać – jak byccam bieskłapotnaje połymia. Sustrakajecca jana ciapier vielmi niačasta.)
— Chaču łužok sa špažnikam! – zajaŭlaje starejšaja.
— Budavacca tam niazručna zusim, tamu, mahčyma, cana i nia budzie vysokaj... Ale ž biada jak raz u tym, što za 3 hady treba pabudavacca, a to adbiaruć ziamlu nazad – takija ŭ nas zakony.
— A navošta budavacca? — nie razumieje dačka. — Nie chaču budavacca. Chaču mieć čysty łužok sa špažnikam, i žyć tam u pałatcy letam.
— Niamožna.
Ziamlu možna nabyvać tolki dla budoŭli. Takija ŭ nas zakony.
Siaredniaja (9 hod), adkusiŭšy hałubiec, z poŭnym rotam zajaŭlaje:
— A ty, mama, kupi toj łužok, try hady ničoha nie rabi, a potym padoryš jaho tatu, a tata jašče praz try hady – mnie, a potym, moža, i zakon admieniać.
Dzicia indyha!
I my vyrašajem pasprabavać nabyć łužok.
Ja nia huru, i tamu nie viedaju adkazaŭ na pytańni jak žyć, jak lubić, jak hurtavacca. Ščyra kažučy, ja nikoli i nie zadaju sabie padobnych pytańniaŭ.
Ale ćviorda viedaju, što
varta nabyvać ziamlu ŭ našym Jerusalimie.
Uspaminajecca sad Maryi Vajciašonak u Isłačy i jaje ruki.
I siaredniaviečny padvorak Vali Łojki ŭ Vieśniancy i jaje ruki.
I maje baćki.
I zarosłyja nieŭtajmavalnym barščavikom rečyščy.
I viežki vełkam-emtees uzdoŭž dalahladu.
I staić pierad vačyma maleńkaja postać chłopčyka-chutaranina, na hrazkaj darozie pamiž vioskami Karabli i Puhačy, z zaplečnikam, na tle vosieńskaha nieba.
