Jak padtrymlivać zdaroŭje hleby biez usiakaje «chimii»?
1. «Žyvaja hleba»
Uviesnu ŭ nižnich płastach hleby pačynajecca aktyŭnaja dziejnaść mikraarhanizmaŭ — časta niabačnaja, ale nadzvyčaj efiektyŭnaja. Mienavita ad vynikaŭ ich dziejnaści zaležyć rost i raźvićcio nadziemnaj častki raślin. Bakteryi aktyŭna pahłynajuć vadu, palapšajuć uradlivyja charaktarystyki hleby i pieraškadžajuć raźvićciu chvarob.
Kab pasialić karysnyja mikraarhanizmy na svaim učastku, treba narychtavać kampost. Rabić heta lepš z vosieni, kali arhaničnych adchodaŭ sabrałasia dastatkova. Apałaje liście, śmiećcie z sadu, charčovyja adchody i navat jabłyki, jakija pralažali niekalki dzion na ziamli, — zdrabnicie ŭsio heta čym-niebudź ciažkim i vostrym, potym pakryjcie hlebu płastom u 5—7 santymietraŭ i atulicie jaje mulčaj (pra heta čytajcie nižej). Možna dadać jašče minieralnych kompleksnych i vapnavych uhnajeńniaŭ.
2. Daždžavyja čarviaki
Nivodzin srodak nie spravicca z varušeńniem hleby tak, jak daždžavyja čarviaki. Asabliva kali ŭžyć admysłovuju techniku mulčavańnia.
Pavierchnievaje mulčavańnie — heta praces stvareńnia pažyŭnaha płastu naŭprost na pavierchni hleby. Dla hetaha na hlebu nakładvajuć paśladoŭna «zialony» i «karyčnievy» słai kampostu. Najaŭnaść dadatkovych słajoŭ prymušaje čarviakoŭ zakopvacca hłybiej u hlebu i pieranosić tudy čaścicy kampostu, jaki jany pierapracoŭvajuć. Adnačasova ź pieranosam pažyŭnych rečyvaŭ adbyvajecca razvarušvańnie hleby.
Daviedka. Składniki kampostu možna padzialić na dźvie katehoryi: «zialonuju» — z vysokim utrymańniem azotu i «karyčnievuju», jakaja praktyčna nie maje azotu, ale ŭklučaje šmat klatčatki. Bahatyja azotam baćvińnie, zialonaje liście i trava — heta «zialony» kampost. A kampanienty «karyčnievaha» kampostu — sałoma, suchaja trava i suchoje liście — zabiaśpiečvajuć sitavataść, vykonvajuć rolu razrychlalnikaŭ i zatrymlivajuć pavietra i vilhać.
Vykarystoŭvać mulčavańnie možna jak pierad zakładkaj novych aharodaŭ, tak i za niekalki miesiacaŭ da pasadki raślin u najaŭnyja aharody: kolkaść pažyŭnych rečyvaŭ u hlebie pavialičycca, a pustazielle nie zmoža praraści.
3. Zrezanyja halinki i apałaje liście
Kali na ŭčastku jość žyvyja zaharadzi, pładovyja drevy abo pablizu raźmieščany les, ličycie, što ŭ vas pad rukoj jość hatovy materyjał dla mulčy.
Atrymanyja paśla abrezki i drabnieńnia halinki, a taksama sabranaje liście źjaŭlajucca kaštoŭnaj krynicaj azotu i inšych pažyŭnych rečyvaŭ: jany ŭzmacniajuć naturalnyja pracesy raskładańnia i ŭhnajeńnia hleby, jakija i biez taho adbyvajucca ŭ pryrodzie.
4. Palapšeńnie charaktarystyk hleby
Dobry sposab palepšyć jakaść hleby — pasiejać tak zvanyja sideraty, abo pramiežkavyja kultury. Letam možna sadžać hrečku, faceliju, a uvosień — haroch, dajkon, kaniušynu. Lepiej sadzić ich kožnaha razu pierad pasadkaj asnoŭnych raślin: jany dadaduć u hlebu arhaniki i ŭzbahaciać aharod pažyŭnymi rečyvami. Pierad pasadkaj asnoŭnych raślin pierakapajcie ziamlu, i sideraty vystupiać u jakaści naturalnaha ŭhnajeńnia.
5. Dajcie hlebie vysachnuć
Praźmiernaje ŭvilhatnieńnie hetak ža niehatyŭna adbivajecca na hlebie, jak i pavyšanaja suchaść.
Kab pravieryć hatoŭnaść hleby, treba ŭziać ź jaje adnu žmieniu i ścisnuć u dałoni. Kali atrymlivajecca źlapić kamok, jaki nie razvalvajecca, abo vycisnuć chacia b kroplu vady, hlebie treba dać padsochnuć.
Karysnyja dla aharoda žuki
Kali idzie razmova pra karysnych nasiakomych, najčaściej uzhadvajucca matylki dy pčoły, jakija apylajuć raśliny i robiać miod. My ž raspaviadziom pra nie takich zaŭvažnych, ale nie mienš karysnych žukoŭ-drapiežnikaŭ, jakija abaraniajuć naš uradžaj, źjadajučy sotni škodnikaŭ štodnia.
1. Bahoŭka
Hetyja viadomyja ŭsim ź dziacinstva nasiakomyja raspaŭsiudžanyja pa ŭsim śviecie i majuć vielmi raznastajnyja afarboŭki. U Biełarusi najčaściej možna sustreć čyrvonych abo aranžavych z čornymi kropkami. Jak darosłyja bahoŭki, tak i ich ličynki na aharodnym učastku aktyŭna źniščajuć tlu, miedzianicaŭ, ščytovak. Jany źjadajuć niekalki dziasiatkaŭ (a ličynki — niekalki sotniaŭ) škodnych nasiakomych za dzień!
2. Žužal
Nie ŭsie pradstaŭniki hetaha šmatlikaha siamiejstva žukoŭ karysnyja dla aharoda (naprykład, chlebny žužal — sapraŭdny škodnik). Ale ŭsio ž bolšaść hetych bujnych bliskučych žukoŭ źjaŭlajecca mienavita abaroncami aharodnych raślin. Jany jaduć drobnych smaŭžoŭ, jajki ličynak, kukałak i darosłych asobin šmatlikich škodnych nasiakomych. Za sutki žužal moža źniščyć kala 100 ličynak abo 5—10 vusieniaŭ.
3. Žuki-pažarniki
Hety viadomy čyrvona-čorny žuk z mocnymi skivicami taksama znajomy mnohim. Darosłyja asobiny źniščajuć mnohich drobnych nasiakomych-škodnikaŭ, a jahonyja ličynki jaduć ličynki i jajki inšych nasiakomych, pryčym niezvyčajnym sposabam: spačatku jany apracoŭvajuć achviaru zvonku stravavalnym fiermientam, a zatym vysmoktvajuć jaje źmieściva.
4. Pavukapadobnyja
«Tradycyjnyja» pavuki, jakija platuć pavucińnie i čakajuć achviar, nie vielmi efiektyŭnyja ŭ jakaści abaroncaŭ aharodu, čaho nie skažaš pra roznych drobnych klaščoŭ siamiejstva Phytoseiidae. Za dzień jany źjadajuć da 20 darosłych škodnikaŭ (u asnoŭnym heta inšyja vidy klaščoŭ, naprykład pavucińnievy).
5. Kłapy
Kłapy-drapiežniki (antakorys, nabis, pierylus) paśpiachova zmahajucca z trypsam, pavucińnievym klaščom, kałaradskim žukom i žukom-pilščykam, drobnymi vusieniami, a taksama inšymi škodnikami.
Tak, kłop-antakorys za sutki moža źniščyć da 100 jabłynievych klaščoŭ abo bolš za 100 jajek pavucińnievaha klašča ci žuka-pilščyka. Ličynki hetych kłapoŭ taksama efiektyŭna dapamahajuć «dahladać» hradki.
Na žal, kolkaść karysnych žukoŭ na sadovym učastku značna sastupaje kolkaści škodnikaŭ. Tamu budzie vielmi karysna viedać, jak pryvabić kryłatych pamočnikaŭ na svoj harod.
Dla hetaha treba rassadzić pa ŭsim učastku tak zvanyja niektaranosnyja kvietki, kab drapiežnyja kazurki ažyćciaŭlali dadatkovaje charčavańnie na roznych stadyjach raźvićcia. Najbolš efiektyŭna pryvablivajuć nasiakomych nastupnyja raśliny:
- pižma
- śviatajańnik
- łubin
- krop
- kalandra
- kaniušyna
- miata
- stakrotki
- kalenduła
- aksamitki
Nie varta zabyvać pra toje, što roznyja raśliny ćvituć u rozny čas, tamu padbirać ich treba tak, kab svaim ćvicieńniem jany źmianiali adno adnaho.
Jakija «čałaviečyja» leki mohuć dapamahčy raślinam?
1. Zialonka i jod
Rastvor zvyčajnaje zialonki možna vykarystoŭvać dla abiezzaražańnia ran i ich chutčejšaha hajeńnia — usio jak u čałavieka. Zialonkaj možna apracoŭvać treščyny na drevach, miescy nadłomaŭ, raskoliny na pładach, padhniłyja padčas zachoŭvańnia ŭčastki kłubniaŭ viarhiniaŭ i cybulin hładyjołusaŭ.
Rastvor zialonki možna ŭžyvać i dla lepšaha zaviazvańnia pładoŭ u višni. Dla hetaha treba rastvaryć 2 čajnyja łyžki hetaha lekavaha srodku ŭ 5 litrach vady i apyrskać drevy adrazu paśla ćvicieńnia.
Rastvor zialonki, jak i jodu, efiektyŭny taksama na rańnich stadyjach raźvićcia mučnistaje rasy.
Jod uvachodzić u skład bolšaści ŭhnajeńniaŭ, što pryznačanyja dla vykarystańnia ŭ siaredzinie viehietacyi (butanizacyja i zaviazvańnie pładoŭ). Słaby rastvor jodu (1 kropla na 3 ł vady) vydatna zamianiaje pazakaraniovuju padkormku dla rasady tamataŭ, hurkoŭ, bakłažanaŭ i kapusty. Im apyrskvajuć raśliny praz 20 dzion paśla ŭschodaŭ, a paśla taho, jak rasada budzie vysadžanaja na pastajannaje miesca, padkormku možna paŭtaryć.
Łajfchak: možna na niekalki dzion padviesić u ciaplicy adkryty fłakon ź jodam: jon budzie vyparacca i traplać na raśliny.
2. Marhancoŭka
Piermanhanat kaliju — niezamienny srodak dla pratraŭlivańnia nasieńnia. Dla hetaha treba 0,5 hrama marhancoŭki rastvaryć u 100 mł vady i zamačyć nasieńnie na 20—30 chvilin, paśla čaho pramyć ich i prasušyć.
Taksama rastvoram marhancoŭki možna abiezzaražvać kantejniery dla rasady i apyrskvać raśliny ŭ metach prafiłaktyki šeraje hnili (2 č.ł. marhancoŭki varta rastvaryć u 10 ł vady). Vykarystoŭvajecca marhancoŭka dla abiezzaražańnia ziamli, asabliva ciaplic, dzie adnyja i tyja ž kultury vyroščvajucca pastajanna (treba rastvaryć 10 hramaŭ marhancoŭki ŭ 10 litrach haračaj vady z tempieraturaj, vyšejšaj za 60°S).
3. Pierakis vadarodu
Pierakis vadarodu možna vykarystoŭvać zamiest piermanhanatu kaliju dla abiezzaražvańnia nasieńnia. Dla hetaha treba 3%-y pierakis vadarodu nalić u misku, padahreć da 40°S i apuścić tudy nasieńnie na 10 chvilin.
Daviedka: miska maje być zroblenaja nie ź mietału, bo ŭ prysutnaści niekatorych mietałaŭ (žaleza, miedzi, marhancu, kobaltu, chromu) i ich solaŭ, jakija źjaŭlajucca katalizatarami, pierakis raskładajecca i hublaje aktyŭnaść.
4. Aśpiryn
Hety preparat dapamahaje praduchilić utvareńnie hnili na liści, jakija časta źjaŭlajucca padčas zaciažnych daždžoŭ. 2—3 razy ŭ miesiac karysna apyrskvać raśliny rastvoram aśpirynu (300—500 mh na 4,5 ł vady), i vypadkaŭ paražeńnia budzie značna mienš.
5. Antybijotyki
Vykarystańnie takich antybijotykaŭ, jak ampicylin, erytramicyn, streptamicyn, moža być efiektyŭna suprać bakteryjalnych zachvorvańniaŭ raślin (karaniovyja hnili, plamistaści, karaniovy i bakteryjalny rak i inšyja). Niekatoryja sadavody ličać, što apyrskvańnie raślin rastvorami antybijotykaŭ nosić tolki prafiłaktyčny charaktar, a pry surjoznym zachvorvańni patrabujecca ŭniasieńnie rastvoru ŭ hlebu, kab aktyŭnyja inhredyjenty mahli ŭsmoktvacca karaniami raśliny.
Pryroda sama pakłapaciłasia pra abaronu raślin ad škodnikaŭ
Viadoma, bolšaść ź pieraličanych vyšej srodkaŭ źjaŭlajecca narodnymi, i ich efiekt paćvierdžany dośviedam ich vykarystańnia. U toj ža čas isnujuć preparaty, jakija źjaŭlajucca ekałahična čystymi, ale pry hetym ich efiektyŭnaść paćvierdžanaja navukovymi vyprabavańniami.
Naprykład, biełaruskaje pradpryjemstva «TechnaMarynMarkiet» vypuskaje bijapreparat na asnovie naturalnych kampanientaŭ «Zachoŭvajučy ŭradžaj» («Sochraniaja urožaj»), jaki abaraniaje harodninu i pry hetym dazvalaje atrymać ekałahična čysty ŭradžaj. Preparat składajecca z aleju nim, što vyciskajecca z pładoŭ dy nasieńnia azadzirachty indyjskaj, a taksama vadkaha myła, jakoje nieabchodnaje dla raźviadzieńnia aleju ŭ vadzie. Alej nim źjaŭlajecca adnym z samych papularnych u śviecie srodkaŭ, što vykarystoŭvajecca ŭ arhaničnym ziemlarobstvie.
Adnoj z hałoŭnych pieravah bijałahičnaha preparatu źjaŭlajecca ekanomija času i hrošaj: dla abarony raślin ad škodnikaŭ i chvarob nie treba asobna apracoŭvać raśliny funhicydam dy insiektycydam. Lepš za ŭsio apracoŭku preparatam rabić adrazu paśla vysadki rasady ŭ ciaplicu. Heta dapamoža vypracavać u raślin imunitet da zachvorvańniaŭ i źniščyć škodnyja arhanizmy.
Preparat «Zachoŭvajučy ŭradžaj» efiektyŭny ŭ baraćbie z nastupnymi škodnikami:
| Ahurok abaronienaha hruntu | Ciapličnaja biełakryłka, tytuniovy tryps, sopkaja rasa, antraknoz |
| Tamat abaronienaha hruntu | Ciapličnaja biełakryłka, tytuniovy tryps, buraja plamistaść, šeraja hniłata |
| Kvietkavyja, pakajovyja, harškovyja i dekaratyŭnyja raśliny abaronienaha hruntu | Pavucińnievy klešč, tytuniovy tryps, ciapličnaja biełakryłka, čornaja nožka |
| Aharodnyja kultury | Kapusnaja tla, kapusnaja mol, iłžyvaja sopkaja rasa, ślizisty bakteryjoz |
| Pładovyja kultury | Tli, klaščy |
| Jahadnyja kultury | Tli, klaščy, halicy |
Jak raspavioŭ nam doktar sielskahaspadarčych navuk, prafiesar Uładzimir Skaryna, «Zachoŭvajučy ŭradžaj» — biaśpiečnaja alternatyva piestycydam, jakaja nie sastupaje im pa efiektyŭnaści. Harodninu možna jeści ŭžo na nastupny dzień paśla apracoŭki — dastatkova jaje dobra vymyć.
«Raśliny apyrskvajuć u pieryjad ćvicieńnia i pładanašeńnia adzin raz na 7—10 dzion. Ale preparat nie parušaje mikrafłory hleby i nie nazapašvajecca ŭ joj», — raspavioŭ navukoŭca.
Publikujecca na pravach rekłamy
PUP «TiechnoMarinMarkiet»
UNP 190601272
