Kniaź Alhierd i vojski VKŁ. Mastak Alaksandar Klučnikaŭ
U XIV stahodździ vialiki kniaź litoŭski Alhierd zmahaŭsia za dałučeńnie ŭkrainskich ziemlaŭ da svajoj dziaržavy i vyzvaleńnie Ŭkrainy ad Ardy. I hetaja meta była dasiahnutaja ŭ 1362 hodzie bitvaj na Sinich Vodach.
Joj pryśviečanaja novaja kniha historyka Alesia Kraŭceviča, jakaja vyjšła ŭ vydaviectvie «A. M. Varaksin».
Miesca histaryčnaj bitvy — kala vioski Tarhavica ŭ Kiravahradzkaj vobłaści.
Vioska Tarhavica, miesca bitvy
U masavaj śviadomaści Siniavodzkaja bitva zajmaje značna ściplejšaje miesca, čym Kulikoŭskaja bitva 1380 hodu. Pavodle historyka, apošniaja pieraŭzychodziła bitvu na Sinich Vodach tolki pa kolkaści ŭdzielnikaŭ.
«Adnak pa niepasrednych i dalokich histaryčnych nastupstvach Siniavodzkaja pieramoha akazałasia nieparaŭnalna važniejšaj za Kulikoŭskuju. Najpierš matyvacyjaj pieramožcaŭ, jakaja pryviała ich da zbrojnaha sutyknieńnia z tatarami» — piša Kraŭcevič.
U razmovie sa Svabodaj historyk adznačyŭ unikalnaść bitvy ŭ suśvietnaj historyi:
«Heta była pieršaja ŭ historyi pieramoha nad tatarami na ich ułasnaj terytoryi. Dahetul heta nikomu nie ŭdavałasia. A našyja pieramahli».
Paśla ŭvažlivaha pračytańnia Svaboda sabrała 12 cytataŭ z knihi «Sinija Vody», jakija zaachvociać pračytać knihu całkam.
1. Tolki zachodniaja častka ŭschodniesłavianskaha areału — Biełaruś — paźbiehła manhoła-tatarskaha pahromu.
2. Maskoŭskija dy inšyja kniazi paŭnočna-uschodnich ruskich ziemlaŭ ličyli tatarskich chanaŭ svaimi zakonnymi vaładarami. Rasiejskija kniazi i letapiscy nazyvali chanaŭ «carami».
3. Duchoŭnym apiryščam tatarskaha panavańnia ŭ budučaj Rasiei była tamtejšaja pravasłaŭnaja carkva, hierarchi jakoj mieli ad chanaŭ admysłovyja pryvilei i imunitety.
4. Źjaŭleńnie vojskaŭ Alhierda na paduładnych manhoła-tataram ziemlach u 1362 hodzie było pieršym lićvinskim nastupam za ŭsiu historyju dačynieńniaŭ Litvy i Ardy.
5. Lićvinskaje vojska, jakoje padyšło pad Sinija Vody, naličvała blizu 10 tysiačaŭ vieršnikaŭ. Tatarskich vajaroŭ na Sinich Vodach naličvałasia ad 10 da 20 tysiačaŭ.
6. Tahačasnaje ŭzbrajeńnie vojskaŭ VKŁ farmavałasia pad zachodnieeŭrapiejskim upłyvam, najpierš, niamieckim.
7. Siniavodzkaja bitva zapačatkavała praciahły peryjad zaniapadu Załatoj Ardy.
8. Niepasrednym vynikam bitvy było kančatkovaje zamacavańnie ziemlaŭ Centralnaj Ukrainy ŭ składzie VKŁ.
9. Litva spryjała ziemlarobčamu zasvajeńniu i zasialeńniu novazdabytych ziemlaŭ. Miascovaje nasielnictva vyzvaliłasia ad ciažkaj daniny i palityčnaha kantrolu Ardynskaj dziaržavy.
10. Siniavodzkaja pieramoha zapačatkavała pracesy ŭtvareńnia bałtyjska-čarnamorskaj handlovaj zony, ukrainizacyi kačeŭnikaŭ, uźniknieńnie kazactva i Krymskaha chanstva.
11. Pieramieny, jakija nadyšli paśla 1362 hodu, aznačali kaniec pieravažnych upłyvaŭ eŭrazijskaha kačavoha śvietu na ŭkrainskich ziemlach, i bolš čym stohadovaj ich izalacyi ad zachodniaj cyvilizacyi.
12. Dałučeńnie asnoŭnaha masivu ŭkrainskich ziemlaŭ da VKŁ vyznačyła ich hieapalityčnuju pieraaryjentacyju z Uschodu na Zachad.
