Fota Siarhieja Hudzilina
Užo bolš za hod lidar Alaksandr Milinkievič vykonvaŭ chutčej pradstaŭničuju funkcyju, čym sapraŭdy kiravaŭ Rucham «Za svabodu». I voś łahičnaje zaviaršeńnie: za prava ŭznačalić hetuju hramadskuju arhanizacyi zmahajucca dva namieśniki Milinkieviča —Juraś Hubarevič i Aleś Łahviniec. Kab abmierkavać jak budučyniu samoha palityka, tak i siońniašniuju palityčnuju situacyju ŭ krainie, my i sustrakajemsia z Alaksandram Milinkievičam.
Kali b na majoj akruzie byŭ demakratyčny kandydat — pajšoŭ by i prahałasavaŭ za jaho
Jeŭraradyjo: Vaša staŭleńnie da sioletnich parłamienckich vybaraŭ?
Alaksandr Milinkievič: Jak i va ŭsich prystojnych ludziej: u nas realnych vybaraŭ niama, nie było i ciapier nie adbylisia. Vybary sfalsifikavanyja, i ja takimi ich budu ličyć, pakul my, demakratyčnaja supolnaść, nie budziem razam z uładami ličyć hałasy.
Jeŭraradyjo: Hałasavać chadzili?
Alaksandr Milinkievič: Nie, bo byŭ u Minsku, a prapisany ŭ vioscy Bierkšty Ščučynskaha rajona. I nie pajšoŭ by, bo tam vybaru nie było — byli tolki praŭładnyja kandydaty.
Jeŭraradyjo: A kali b na akruzie byŭ demakratyčny kandydat?
Alaksandr Milinkievič: Pajšoŭ by i prahałasavaŭ za jaho.
Kali nie pakažam, to depresija jašče bolšaja. Druhoje: ujavim sabie, što ŭsia apazicyja nie pajšła na vybary — što tady? Ułada raskryvaje ŭsie karty: nijakich falsifikacyj, siadziać naziralniki i kažuć: «Supiervybary — u Jeŭropie takich niama!» Za miažoj nichto nie budzie raźbiracca, čamu nie my pajšli na vybary. Naziralniki pryjduć, pahladziać: «My pryjšli, i tam usio vydatna».
Pryznačyli ci prapuścili demakrataŭ u parłamient — nie treba hetych ludziej paprakać i kazać, kab jany zaniali palityčnuju pazicyju
Jeŭraradyjo: Usie spračajucca, jak nazyvać toje, što pradstaŭniki demakratyčnych sił trapili ŭ parłamient: pryznačyli, prypuścili, pieramahli…
Alaksandr Milinkievič: Kali adzin kandydat budzie kazać pra inviestycyi i reformy dla małoha i siaredniaha biźniesu, a druhi — spryjać miakkaj biełarusizacyi, heta i budzie vynik. Treba dapamahać hetym ludziam. Nie stajać zboku i davać kamientary, pakazvajučy, što «ŭ mianie na rukach biełyja palčatki».
Jeŭraradyjo: Ich prysutnaść u Avalnaj zale zdolnaja źmianić parłamient?
Alaksandr Milinkievič: Źmienić, kali zojmuć takuju maralnuju pazicyju i buduć adstojvać toje, što dla ŭsich nas važna. Alternatyva pavinnaja prysutničać i va ŭładzie, jakaja b taja ŭłada ni była. Jany pavinnyja mieć zakonaprajekty, skiravanyja na toje, kab palapšać situacyju z pravami čałavieka, ekanomikaj, movaj i kulturaj.
Jeŭraradyjo: I kali b mandat atrymaŭ niechta z kandydataŭ ad Ruchu, vy b raili ad jaho nie admaŭlacca, niahledziačy na toje, što vyniki ličycie sfalsifikavanymi?
Alaksandr Milinkievič: Našy ludzi: Mielaškievič, Hubarevič, Łahviniec — taksama mahli prajści. Ale dla hetaha treba, kab ułada była hatovaja supracoŭničać z apazicyjaj nie tolki ŭ reformach ekanamičnych i biełarusizacyi, ale, naprykład, kab chacieła intehravacca ŭ Jeŭropu. Tady b i našy ludzi byli patrebnyja, i jany b taksama mahli ŭ parłamient trapić. Mielaškievič moh by trapić, kali b ułada surjozna chacieła zajmacca čarnobylskimi prablemami i supracoŭničać z Zachadam — jon byŭ by vielmi karysny. Ale hetaha ŭłada nie choča rabić, i jana ich «nie zaprasiła».
Treba, kab usie biełarusy kansalidavalisia vakoł nacyjanalnaj idei, vakoł idei niezaležnaści. Ułada heta razumieje, dla taho Anisim i ŭ parłamiencie
Jeŭraradyjo: Pačakajcie: ułada sieła i vyrašyła, što budzie zajmacca pytańniami «miakkaj biełarusizacyi» i «prablemami małoha i siaredniaha biźniesu», i pad heta padabrała sabie kandydataŭ z apazicyi, jakija hetyja temy ŭ Avalnaj zale buduć uźnimać. A vybrała b ułada sabie inšyja pryjarytety, to i apazicyjanieraŭ u svoj parłamient inšych by padabrała, tak?
Alaksandr Milinkievič: Tak.
Kali narod nie razumieje, što jon biełaruski, kali nie viedaje svajoj historyi i nie adčuvaje svajoj misii, adkaznaści pierad minułymi i budučymi pakaleńniami — taki narod skaža: «U Rasii bolšyja zarobki, to prychodź, Rasija, siudy!» Treba duch naroda vychavać, i dla hetaha biełarusizacyja patrebnaja.
Jeŭraradyjo: Dumajecie, kirunak na biełarusizacyju — usurjoz i nadoŭha va ŭłady?
Alaksandr Milinkievič: Čuju, kažuć: «Jak pačałasia tak i skončycca». Ale ja dumaju, što heta vynik lepšaha razumieńnia situacyi, hieapalityki, pahrozaŭ, što isnujuć dla Biełarusi. Biez samaśviadomaści i viedańnia svaich historyi i kultury čałaviek słaby. Raniej taki čałaviek byŭ patrebny ŭładzie, ale vyjaviłasia, što kali jość maskoŭskaja pahroza, taki čałaviek nie zusim adpaviadaje siońniašniamu dniu. Treba, kab usie biełarusy kansalidavalisia vakoł nacyjanalnaj idei, vakoł idei niezaležnaści. Ułada heta razumieje, jak i toje, što lepš heta rabić razam z hramadzianskaj supolnaściu. Adsiul Anisim maje takuju vyklučnuju rolu, i ja spadziajusia, što jana ź joj spravicca.
Amaładžeńnie musić być — i va ŭładzie, i ŭ apazicyi
Jeŭraradyjo: Čamu vy vyrašyli pakinuć pasadu lidara Ruchu «Za svabodu»?
Alaksandr Milinkievič: Pavinnaja być ratacyja. Asabliva kali my kažam pra demakratyju. Pavinnyja prychodzić novyja stratehii, novyja pohlady i idei. I amaładžeńnie musić być — i va ŭładzie, i ŭ apazicyi. Źmiena pakaleńniaŭ — naturalny praces, i jon zvyčajna spryjaje dynamičnamu raźvićciu. Tak skłałasia, što ja raz na 5-7 hadoŭ mianiaŭ karennym čynam toje, čym zajmajusia. I kožny raz dla mianie heta było peŭnaje amaładžeńnie: novy pohlad i novaje raźvićcio. Ja ŭžo paŭtara hoda zajmajusia prajektam «Volny biełaruski ŭniviersitet». Heta taksama palityka, tolki adukacyjnaja.
Jeŭraradyjo: Za miesca lidara zmahajucca dva vašyja namieśniki — Łahviniec i Hubarevič. Vy na čyim baku?
Alaksandr Milinkievič: Było b niekarektna adkazvać na heta pytańnie. Ja ź vialikaj pavahaj staŭlusia da abodvuch. Vyrašać budzie Rada. Ja chaču, kab heta było demakratyčnaje rašeńnie, a nie pieradača ŭłady ŭ spadčynu.
Jeŭraradyjo: Pryjšli vy hałasavać na prezidenckich vybarach, a tam dva proźviščy: Hubarevič i Łahviniec — za kaho pastavicie ptušku?
Alaksandr Milinkievič: Za abodvuch pastaŭlu!
Jeŭraradyjo: Sapsavali biuleteń!
Alaksandr Milinkievič: Nu, budzie sapsavany! Nie, nie vymušajcie mianie havaryć heta, nie budu.
Jeŭraradyjo: Vy što, nie zdoleli padrychtavać sabie pierajemnika?
Alaksandr Milinkievič: Ažno dva jość pierajemniki, jak bačycie. A moža, jašče padčas schodaŭ chto z rehijonaŭ źjavicca. Dobra, što jość kadry, bo jość arhanizacyi, dzie i kadraŭ niama naŭzamien!
Mahčyma, što demakratyja i pierabudova nastupiać raniej, čym budzie patrebny novy adziny kandydat
Jeŭraradyjo: Ci patrebny apazicyi adziny kandydat na prezidenckich vybarach i ci budzie jon na vybarach-2020?
Alaksandr Milinkievič: Z adnaho boku, heta važna. I prykłady z historyi pakazvajuć: tady lahčej mabilizavać ludziej. Ciapier u nas jość siły na adnu surjoznuju kampaniju ŭsim razam. Adziny kandydat nieabchodny, pakul jość aŭtarytarny režym. Ale ciapier u nas pa samym hałoŭnym hieapalityčnym pytańni: kudy iści Biełarusi — na vajenny i ekanamičny sajuz sa strataj niezaležnaści z Rasijaj ci viartacca ŭ jeŭrapiejskuju siamju — jość razychodžańni ŭ apazicyi. Abjadnacca ciažka pa ideałahičnych pryčynach.
Jeŭraradyjo: Moža, pryznačeńniem u parłamient Anisim i Kanapackaj ułady vyznačyli dla apazicyi tych, z kaho im treba vybirać adzinaha?
Alaksandr Milinkievič: Nie dumaju, što heta było temaj razmovaŭ, jakija jany pravodzili, kali rychtavali taki scenar. Ja liču, što scenar z punktu hledžańnia ŭłady — paśpiachovy. Niby demakratyzacyja, ale całkam pad kantrolem.
Situacyja ŭ ekanomicy takaja, što ja pradbaču: pieramieny pavinnyja być. Kab tolki tyja pieramieny byli na karyść Biełarusi. Kab my ŭ hetych pieramienach nie stracili krainu.
Jeŭraradyjo: Časam biełaruskuju apazicyju nazyvajuć «kišennaj»…
Alaksandr Milinkievič: Ja tak nie liču. I nikoli jaje tak nie nazyvaŭ, choć i kazaŭ pra jaje «marhinalnaja». Ale heta nie zusim jaje vina. Umovy, u jakich my isnujem, pakazvajuć: dobra, što ŭvohule jość apazicyja.
Jeŭraradyjo: Fakt, što pradstaŭniki apazicyi ŭ parłamiencie prymusiać apazicyju źmianiacca?
Alaksandr Milinkievič: Dumaju, što ŭ demakratyčnych kołach jašče nie da kanca ŭśviadomili, što my pierajšli na novy etap raźvićcia ŭ demakratyčnaj dziejnaści. Heta budzie zusim inšaja situacyja. Jany atrymali trybunu, mahčymaść vystupać u tym liku i ŭ dziaržaŭnych miedyja.
Jeŭraradyjo: Vaš sychod z pasady moža stać sihnałam dla inšych kiraŭnikoŭ partyj, kab darohu maładym vyzvalili?
Alaksandr Milinkievič: Ja b chacieŭ, kab heta stała prykładam dla Alaksandra Łukašenki. Sapraŭdy, peŭnyja rečy jon zrabiŭ narmalnyja, peŭnyja — nieprymalnyja absalutna. I zbudavanaja im sistema ŭłady nie maje pierśpiektyvaŭ. Jamu ja prapanavaŭ by syści raniej, čym jon budzie zmušany. Što da kaleh pa demakratyčnych arhanizacyjach, žadaju tolki, kab tam byli demakratyčnyja vybary.
