Pra nieviadomaha na baćkaŭščynie mastaka piša Siarhiej Chareŭski.
Mikałaj Dučyc naradziŭsia ŭ Lubčy na Navahradčynie. Jahony dzied Samuel Dučyc — pierasialeniec z Serbii — u 1863 h. partyzaniŭ u šychtach insurhientaŭ u vakolicach Mira.
Mastactvam M.Dučyc zachapiŭsia padčas navučańnia ŭ Navahradzkaj paviatovaj vučelni. Zatym vučyŭsia ŭ Pieciarburhu, dzie jahonymi nastaŭnikami byli Rerych, Benua, Fiedarovič. Potym była Pieršaja suśvietnaja, hramadzianskaja vajna, Biełaja hvardyja i pachod u Varšavu razam z Tuchačeŭskim. U Polščy Dučyc trapiŭ u pałon i praź niejki čas apynuŭsia ŭ niamieckim Erlanhienie. U Niamieččynie małady mastak i znajšoŭ prymianieńnie talentu. Jon pisaŭ akvareli, vyrablaŭ paštoŭki dy zdavaŭ u mastacki salon. Pracy išli naraschvat.
U 1921 h. Dučyc viarnuŭsia na baćkaŭščynu. Pasialiŭsia ŭ Miensku, dzie pastupiŭ na słužbu načalnikam adździełu pry čyhuncy. Ad taje pary horad staŭ dla Dučyca ŭsim: miescam kachańnia j šlubu, mirnaha ščaślivaha žyćcia, tvorčaha staleńnia. Heta byŭ Miensk abnaŭleńnia, biełarusizacyi j elektryfikacyi, imklivaha budaŭnictva j šalonaha kvitnieńnia… Vobraz stalicy 1920-ch—1930-ch M.Dučyca zastaŭsia adnym z najbolš jaskravych i samabytnych jahonych unioskaŭ u mastactva.
Pry kancy 1930-ch savieckaja krytyka pačała nihbić mastaka za toje, što jon praźmierna zachaplajecca staraśvieččynaj i pejzažam, zamiest taho kab adlustroŭvać rabočyja budni praletaryjatu. Zusim nie paspryjaŭ papularnaści Dučyca fakt nabyćcia jahonaha etudu z vyjavaju kaściołu polskim konsułam.
Ale z mastakom musili ličycca. U 1935 h. u Miensku adbyłasia jahonaja persanalnaja vystava, jaho z poŭnym pravam ličyli adnym z pačynalnikaŭ nacyjanalnaje škoły pejzažnaha žyvapisu. Padčas Dekady biełaruskaha mastactva ŭ Maskvie 1940 h. presa pavažna pisała pra pejzažy Dučyca, zvažajučy, što bieź jahonaha darobku biełaruskaje mastactva ŭjavić niamožna.
Padčas niamieckaj akupacyi mienavita Mikałaj Dučyc ačoliŭ haradzki adździeł «Kunst-Art». Mastak zrabiŭ šmat dziela padtrymki biełaruskaj kultury i kalehaŭ, kab tyja nie pamierli z hoładu. Mastaki rehistravalisia ŭ adździele, atrymlivali zarobki, praduktovyja kartki. Vysoka caniŭ tvorčaść M.Dučyca i kiraŭnik cyvilnaha kiraŭnictva Biełarusi Vilhielm Kube.
Dziakujučy namahańniam Dučyca ŭ Miensku ŭdałosia naładzić paŭnavartasnaje mastackaje žyćcio. Mastaki brali ŭdzieł u vystavach, jakija prachodzili ŭ pamiaškańni Opery, pry ŭmovie, što kožny pryniasie nia mienš jak try raboty na volnyja temy.
Bahata było zroblena i dziela ratavańnia staraśvietčyny, pomnikaŭ dojlidztva j sakralnaha mastactva, jakija paśla doŭhaha savieckaha panavańnia byli ŭ ladaščym stanie. Dučyc braŭ udzieł u admysłovych kamisijach, što stvaralisia z metaju vyrašeńnia losu pomnikaŭ, jakija acaleli pa balšavikach.
Naturalna, što paśla vajny stalinisty nie mahli daravać mastaku jahonaje biełaruskaści. Jaho aryštoŭvali, šmatkroć dapytvali. Jon zdoleŭ vyžyć. Na pavajenny čas prypadaje vialikaja kolkaść tematyčnych pejzažaŭ Dučyca, u jakich mastak fiksavaŭ tyja razbureńni, što narabiła vajna ŭ vakolicach Zasłaŭja, Radaškavičaŭ, Miensku. Ale pieradusim Mikałaj Dučyc stvaraŭ Miensk. Svoj ulubiony Miensk. Naprykancy 1950-ch jon iznoŭ viartajecca da temy stalicy. Užo zalečanaj. Tady j była stvorana im najbolš daskanałaja seryja zimovych mienskich krajavidaŭ. Heta Miensk, jaki zastaniecca nazaŭždy.
Na vialikaj vystavie 1967 h., pryśviečanaj 70-hodździu mastaka, było pradstaŭlena bolš za paŭtary sotni jahonych tvoraŭ. A ŭ 1973 h. nizka jahonych zimovych krajavidaŭ z 10 karcin była vystaŭlenaja ŭ Japonii. Naprykancy žyćcia słava ŭžo była vielmi blizkaju. Ale… za savieckaj uładaju Mikałaj Dučyc tak i zastaŭsia nie svaim. Choć, badaj, niama bolš mastaka, jaki nastolki byŭ svoj dla Miensku.
❏
Mikałaj Dučyc (1896—1980) naradziŭsia ŭ Lubčy (Navahradčyna). Jaho mastakoŭski talent byŭ zaŭvažany jašče padčas vučoby ŭ Navahradzkaj paviatovaj vučelni. Mastackuju adukacyju atrymaŭ u Pieciarburhu. U 1916 trapiŭ u carskuju armiju, paśla ŭ Čyrvonaje vojska. Pa demabilizacyi žyŭ u Miensku. Malavaŭ biełaruskija krajavidy, stary Miensk, histaryčnyja pomniki Biełarusi. Jaho karciny jość u Mastackim muzei, pryvatnych kalekcyjach Biełarusi i zamiežža.
❏
Art-kaviarnia «Falvarak Dobryja Myśli» mieścicca pa adrasie: Miensk, vuł.Mahiloŭskaja, 12.
