Na łacinie arena značyła «piasok». A piaskom pasypali placoŭki dla zmahańnia barcoŭ. Voś i atrymała słova «arena» značeńnie «miesca spabornictvaŭ», a z časam i «miesca vidoviščaŭ».
Pa-biełarusku ŭ słovie arena nacisk padaje na druhi skład ad kanca — jak i pa-rasiejsku, i pa-italjansku.
A pa-litoŭsku niazvykła: na apošni skład.
Bo ŭ litoŭskaj movie z naciskam usio składana.
Šerah movaŭ majuć fiksavany nacisk. Naprykład, u češskaj, finskaj, łatyšskaj i vienhierskaj jon zaŭždy prychodzicca na pieršy skład. U polskaj, kiečua i ekśpieranta – na pieradapošni. U francuzskaj — na apošni.
U inšych movach nacisk moža prypadać na roznyja składy. Ale jon pradkazalny. Naprykład, u łacinie jon abumoŭleny strukturaj pieradapošniaha składu. Tamu łatyń nazyvajuć movaj z rehularnym naciskam.
Ale sustrakajucca i składanyja vypadki. Naprykład, biełaruskaja mova, u jakoj nacisk źjaŭlajecca niaŭstojlivym (abo ruchomym). Pryčym jon źmianiajecca navat u formach adnaho słova (voziera i aziory). Takija słovy lahčej adroźnić adno ad adnaho. Ale asobam inšaj nacyjanalnaści zapomnić takija praviły składana.
Litoŭskaja mova ličycca adnoj z samych archaičnych siarod indajeŭrapiejskich. Jaje nośbity najbolš zachavali staražytnuju fanietyčnuju sistemu i bolšaść marfałahičnych asablivaściaŭ.
Niezdarma ŭsiaho kala 3% litoŭskich słoŭ źjaŭlajucca zapazyčanymi.
Nacisk u litoŭskaj movie taksama ruchomy, a jaho pastanoŭka zaležyć ad šerahu faktaraŭ. U pieršuju čarhu, histaryčnych. Hałoŭnuju rolu ŭ farmiravańni litoŭskaj movy adyhrali dva dyjalekty: žamojcki (paŭnočnaja-zachodniaja častka krainy) i aŭkštajcki (paŭdniova-ŭschodniaja).
Intanacyi bolšaści havorak Žamojcii ŭłaścivy muzyčny charaktar, kali naciskny skład vydzialajecca nie moccu hołasa, a vyšynioj huku. Aŭkštajckim – dynamičnaja składovaja intanacyja, abo manatonny dynamičny nacisk. Adpaviedna, vialikuju rolu ŭ litoŭskaj adyhryvaje intanacyja, ź jakoj pramaŭlajecca słova. A jaje ŭ litoŭcaŭ try!
Hravis (karotkaja), akut (sychodziačaja) i cyrkumfleks (praciahłaja)
Nacisk stavicca ŭ adpaviednaściu ź intanacyjaj. Pryčym padčas spražeńnia i skłanieńnia nacisk taksama źmianiajecca.
Naprykład, nazoŭniki i prymietniki pavodle takich źmien padzialajucca na čatyry hrupy.
Kali kiravacca hetymi praviłami, kaža litoŭskaja daśledčyca Maryja Tanana, placoŭku, dzie vystupiać «Lapisy», pravilna nazyvać «Siemens Arena'».
Zrešty, 30 listapada «Simiens-arena» na paru hadzin ź litoŭskaj stanie biełaruskaj…
