Pačuć ad hościa Minska frazu «Iźvinitie, ja nie hovoriu po-biełorusski» – nievialikaja, ale siensacyja. Cikava, dzie i jak ruskamu turystu ŭdajecca znajści ŭ našym horadzie biełmoŭnych barmenaŭ i pradavačak?
Vasia Sojnaŭ naradziŭsia ŭ Piciery, ale nie tak daŭno pierajechaŭ u Minsk razam z kachanaj. Chłopiec minuŭ stadyju «naziralnika» i zaraz sprabuje ŭlicca ŭ horad, tamu časta tusujecca, znajomicca ź minčukami, naziraje za pavodzinami haradžan, paraŭnovaje Minsk ź inšymi jeŭrapiejskimi haradami.
My pryzvyčailisia, što ŭ Minsku amal usie razmaŭlajuć pa-rusku. I raptam čujem ad Vasila historyju ź jaho ŭłasnaha dośviedu moŭnych znosinaŭ ź minčukami. Pra takoje, z adnaho boku, raniej možna było tolki maryć: pradavački dy aficyjanty razmaŭlajuć pa-biełarusku. Ale z boku inšaha…
– V Minskie u mienia nieskolko raz słučałoś, čto ludi načinajut hovoriť so mnoj po-biełorusski. Otviečaješ čto-to v duchie «iźvinitie, poka nie razmaŭlaju» – i ludi pierieklučajutsia na russkij. Inohda s kisłoj minoj, no vsie žie. V tom žie «Ŭ barie» vsiehda načinajut s biełorusskoho, no po prośbie pieriechodiat na russkij. A vot v tamošniej knižnoj łavkie ja tolko s čietviertoho raza dobiłsia svojeho.
«Chiba heta nie narmalna, kali minčuki razmaŭlajuć z klijentam na svajoj rodnaj movie», – pytajemsia my. Mahčyma, chłopca ŭspryniali mienavita jak biełarusa, jaki znarok admaŭlajecca ad biełmovy. Vasia ŭ takija padrabiaznaści nie ŭdavaŭsia i sprabuje patłumačyć situacyju mienavita jak hość stalicy, jaki pryjechaŭ z Rasii:
– Ja priekrasno ponimaju čuvstva biełorusov, tiem boleje mołodych, kotoryje nikohda nie žili v SSSR i nie obiazany hovoriť so mnoj po-russki. No tohda, živia v Jevropie, oni dołžny pieriechodiť na anhlijskij, tiem boleje v śfierie obsłuživanija.
V knižnoj łavkie ja triždy priedłožił pieriejti na anhlijskij, jeśli čiełoviek nie chočiet hovoriť na vtorom hosudarstviennom jazykie, – niedoumienije było mnie otvietom. S čietviertoho raza pri pomoŝi koriennoj minčanki, kotoraja pierievieła moju prośbu hovoriť po-anhlijski na biełorusskij, my smohli najti obŝij jazyk.
Situacyja z Vasiem cikavaja navat nie praz toje, što dzieści ŭ Minsku jon znajšoŭ-taki biełmoŭnych pradaŭcoŭ. Ci abaviazanyja minčuki pierachodzić na anhlijskuju, kali pa niejkich pryčynach nie razmaŭlajuć na movie turysta?
– Ja mohu vsie eto poniať, idientifikacija čiełovieka, tiem boleje mołodoho, proischodit v tom čiśle i čieriez rodnoj jazyk.
No v toj žie Pribałtikie mnohije mołodyje ludi nie znajut russkoho, prosto nie učat jeho v škole i nie obŝajutsia na niem. No tam mnie ni razu nie otkazali v pieriechodie na anhlijskij:)
Zrešty, mienavita takija žyćciovyja historyi padšturchnuli Vasiu da vyvučeńnia biełaruskaj movy. Pa-pieršaje, jon razumieje, što ŭ haściach, tamu abaviazany vyvučać rodnuju dla žonki movu; a pa-druhoje:
– Jeśli v Bierlinie vsie mohut hovoriť po-anhlijski, eto žie nie značit, čto mnie nie nado niemieckij učiť, pravilno? Izučienije jazykov – chorošaja raźminka dla uma, plus u vas očień krasivyj jazyk.
K tomu žie, dalšie v Minskie movy budiet bolšie i bolšie.
