U sieryjale pra zabojstva Kube pa-biełarusku havorać palicai i prastytutki 59

U palicejskaha na kaŭniary -- kryžy Jaryły BKA, stvoranaj u 1944 h.

Sieryjał užo pahladzieli va Ukrainie. Da taho ž, usie 10 sieryj užo źjavilisia ŭ internecie i dastupnyja kožnamu.

Zdymała sieryjał rasijskaja kampanija «Starmedia» pry ŭdziele Biełaruśfilma.

U asnovu siužeta pakładzienyja realnyja histaryčnyja padziei, što adbyvalisia ŭ Minsku ŭ 1941–1943 hadach. Zdymki adbyvalisia ŭ Babrujsku, Viciebsku i Minsku.

Aŭtary sieryjała — režysior Aleh Baziłaŭ i scenaryst Ihar Ter-Karapietaŭ u svaich intervju śćviardžajuć, što ich praca — nie rekanstrukcyja. I sapraŭdy: hałoŭnaja hierainia Halina, jakuju vykonvaje «cudoŭnaja niania» Anastasija Zavaratniuk, maje proźvišča Pamazan (pratatyp — Alena Mazanik). Druhaja ŭdzielnica zabojstva Kube Maryja Vosipava stała Maryjaj Archipavaj. Jość u filmie navat Mikałaj Pachlabajeŭ (u sieryjale — Paryvajeŭ) — namieśnik dyrektara kinateatra, jaki, jak miarkuje historyk Jury Turonak, byŭ ahientam nacyskaj Słužby Biaśpieki. Miarkujecca, što jon taksama byŭ udzielnikam zabojstva Kube. Praŭda, jahonaje imia našmat mienš viadomaje. Tolki niadaŭna na Revalucyjnaj vulicy, dzie ŭ hady vajny mieściŭsia kinateatar, była ŭstalavanaja memaryjalnaja doška ŭ jahony honar.

Admietnaściu filma źjaŭlajecca jahonaja vyraznaja dźviuchmoŭnaść. Vypadkovyja piersanažy ŭ im havorać pa-biełarusku, i ichnyja słovy padajucca bieź pierakładu.

Piersanažy hetyja — prystytutka, palicai i inšyja ludzi, čyje pavodziny vyrazna nehatyŭnyja i vyklikajuć admoŭnyja emocyi.

«Dy jany tam namiašali bob z harocham. Nakrucili, što chacieli. Ničoha histaryčnaha tam niama», — kaža historyk Viačasłaŭ Sielamienieŭ.

Jon, darečy, aŭtar knih «Palavańnie na kAta» i «Palavańnie na haŭlajtara». Pavodle jahonych słoŭ, stvaralniki filmu da jaho samoha nie źviartalisia. Chacia pra film jon čuŭ.

Sielamienieŭ: «Heta prosta kazki. Ludzi hladziać, dumajuć, što tam jość praŭda. Takija rečy niedapuščalnyja navat u mastackim tvory.

Tym bolš, kali dziejničajuć realnyja asoby». Nakont vobrazu biełaruskamoŭnych u jaho mierkavańnia niama, bo film jon nie hladzieŭ.

«Kube jakraz rabiŭ nacisk na toje, kab biełaruskuju movu ŭvieści ŭ abarot. Heta adzin z tych momantaŭ, jakija nie padabalisia Maskvie ŭ jahonaj dziejnaści. Mova ŭžyvałasia navat nia tak, jak u Savieckim sajuzie. Heta adnaznačna. Kube byŭ bolš chitrym palitykam, čym inšyja haŭlajtary. Jon sprabavaŭ hulać z „nacyjanalnym“ momantam».

Pradstaŭniki Biełaruśfilma kažuć, što kinakampanija zbolšaha pazyčyła rasijcam svaju bazu. Jość u filmie niekalki biełaruskich akcioraŭ. U pryvatnaści, Taćciana Marchiel hraje maci Haliny Pamazan (hałoŭnaj hieraini). Jana, darečy, badaj adziny pazityŭny biełaruskamoŭny persanaž.

Vasil Piatroŭ, kiraŭnik studyi ihravoha kino Biełaruśfilmu, arhanizoŭvaŭ vytvorčaść usich 10 seryj.

Na pytańnie, jak ža tak atrymałasia ź biełaruskaj movaj, kaža, što takim čynam chacieli padkreślić roźnicu pamiž «horadam i vioskaj».

«Možna mieć da hetaha pretenzii, ale mnie zdajecca, što heta całkam žyćciova. Kali tolki nie hladzieć na heta tak: „Aj, biełaruskuju movu tak vykarystali!“. Mnie zdajecca, što balans zachavany, i film atrymaŭsia. I z punktu hledžańnia identyfikacyi biełarusaŭ, i z punktu hledžańnia historyi».

«Vobraz nacyjanalistaŭ i kalabarantaŭ absalutna admoŭny, — kaža historyk Anton Rudak.

— Hučać nazvy mnohich tahačasnych vajskovych farmacyjaŭ. Atrad biełaruskaj samaachovy ŭdzielničaje ŭ rasstrele mirnych žycharoŭ. Absalutna ničoha pazityŭnaha niama ŭ vobrazie hetych ludziej, jakija b pryčyny nie pryviali ich tudy. Nijakaj sproby ich zrazumieć, ci pieraasensavać, tam niama».

Vasil Piatroŭ kaža, što hrošy byli nie tyja, kab uznavić atmaśfieru dakładna. Ale ŭ Rudaka jość pretenzii i da samoj historyi: z trahičnaj histaryčnaj padziei aŭtary sieryjała zrabili ramantyčnuju historyju:

«Usio zvodzicca da dačynieńniaŭ dźviuch žančyn, u jakich jość kanflikt z-za mužčyny, jakoha jany kachajuć. Idzie poŭnaja padmiena matyvacyj».

«Aśviatlajučy historyju znajomstva hałoŭnych hierojaŭ, scenar daloka adyšoŭ ad realnaści, — upeŭnieny Anton Rudak. — „Blizkija stasunki“ (vyznačeńnie Ju. Turonka) źviazvali Mikałaja Pachlabajeva nie z Mazanik, a ź jaje siastroj Valancinaj Šuckaj… A ŭ filmie Paryvajeŭ (Pachlabajeŭ) apynajecca mužam Archipavaj i ŭ toj ža čas „krucić“ raman z Pamazan».

Radyjo Svaboda

Chočaš padzialicca važnaj infarmacyjaj ananimna i kanfidencyjna? Pišycie redaktaru «Našaj Nivy» ŭ TH