Z kiraŭnikami Sajuzu biełaruskich piśmieńnikaŭ hutaryć karespandent «NN» Arkadź Šanski.
«Naša Niva»: Čamu ŭłady pajšli na stvareńnie novaj arhanizacyi?
Aleś Paškievič: Idzie začystka hramadzianskaj supolnaści. Sajuz piśmieńnikaŭ nia pieršy trapiŭ pad stvareńnie kłonu. Da hetaha byli sajuzy palakaŭ, žurnalistaŭ — paśladoŭnyja kroki pa prydziaržaŭlivańni hramadzkich arhanizacyj.
Nazyvacca Sajuzam piśmieńnikaŭ Biełarusi maje prava tolki naša arhanizacyja. Jana mieła takuju nazvu, pokul nie było źmieniena zakanadaŭstva, i hramadzkim abjadnańniam zabaranili ŭžyvać słova «Biełaruś». Tamu my byli vymušany pierajmienavacca ŭ Sajuz biełaruskich piśmieńnikaŭ.
Barys Piatrovič: Dumaju, karmili ich kazkami pra toje, što buduć vydavać knihi. Moža, Mikałaj Čarhiniec ahučyŭ toje, što jon kazaŭ na schodzie Litfondu try hady tamu: što zrobić usio, kab Dom litaratara addali litarataram, kab adramantavać dom adpačynku «Isłač» i kab veterany-piśmieńniki mahli naviedvać jaho biaspłatna. Prajšło try hady, ničoha z hetaha nia zroblena. Jon, kali kazać pa-vajennamu, dezerciravaŭ ź Litfondu. I ciapier vyrašyŭ stvaryć pad siabie novuju arhanizacyju — z tymi ž samymi abiacańniami.
AP: Što kinułasia ŭ vočy — złość u vačach tych piśmieńnikaŭ, jakija pryjšli ŭ Pałac prafsajuzaŭ. Złość na svajo žyćcio, na svaju nieŭładkavanaść, choć jany zajmajuć pasady ŭ chołdynhu.
«NN»: Praŭładny Sajuz piśmieńnikaŭ u asnovie svajoj prarasiejski?
AP: Bolšaść z prysutnych byli rasiejskamoŭnyja. Upieršyniu ŭ historyi litaratury Biełarusi akcentavany padzieł: pierad schodam mnie paviedamili, što planujecca abrać dvuch namieśnikaŭ — pa rasiejskaj litaratury i biełaruskaj.
BP: Na schodzie było šmat maładych ludziej, jakija paśpieli nadrukavać, moža, pa adnym vieršy ŭ rajonkach. Piśmieńnik — heta prafesijnaja acenka, i hetaje zvańnie dajecca nia prosta tak. Niechta nazyvaje heta «ŭstanoŭčym źjezdam Sajuzu piśmieńnikaŭ», a prychodziać ludzi, jakija nia majuć nia tolki knih, ale i publikacyj. Prynamsi, tych, chto nas vyhaniaŭ i ŭ kaho visieli na hrudziach bedžyki «Arhkamitet», my nia viedajem. My pytalisia ŭ ich: «Što vy pišacie — prozu, paeziju?» Jany admoŭčvalisia.
U krainie niama litaraturnaha instytutu, nie isnuje dyplamavańnia prafesijnaści piśmieńnika. Naš Sajuz vykonvaŭ vialikuju funkcyju pa prafesijnaj atestacyi piśmieńnikaŭ: dziejničajuć sekcyi paezii, krytyki, prozy, dzie prafesijanały pravodziać papiaredni adbor i analiz knih. Kali čałaviek atrymlivaŭ siabroŭski bilet Sajuzu piśmieńnikaŭ, heta było śviedčańnie prafesijanalizmu tvorcy.
«NN»: Vy ličycie, što rychtujecca likvidacyja Sajuzu biełaruskich piśmieńnikaŭ, a na jaho miesca pryjdzie navastvoranaja struktura?
AP: U sučasnych varunkach likvidavać lehitymny Sajuz piśmieńnikaŭ nie składaje prablem.
BP: Ale jość šmat varyjantaŭ: možna zarehistravać arhanizacyju «Sajuz biełaruskich piśmieńnikaŭ» va Ŭkrainie, Litvie, Polščy, Rasiei.
«NN»: Ci ličycie vy sytuacyju nastolki nadzvyčajnaj, kab sabrać z hetaj nahody Radu Sajuzu ci navat źjezd?
AP: Vialikaj pieraściarohi pakul nia baču. Na čarhovym pasiadžeńni Rada budzie raźbirać hetaje pytańnie. 9 śniežnia abmiarkuje sytuacyju schod Biellitfondu, dzie M.Čarhiniec, jaki niekalki hadoŭ kiravaŭ im, pavinien vystupić sa spravazdačnym dakładam. Rada SBP źbiarecca napiaredadni schodu.
