Сандры 27 гадоў, у Польшчы яна жыве ўжо шосты год. Кажа, што з дзяцінства не любіла беларускай мовы, культуры і вельмі хацела «быць расейкай». Але аднойчы ўсё змянілася.
«Лічыла, што мы — краіна-лох»
— Нават да падлеткавага ўзросту я сапраўды марыла пра Беларусь у складзе Расеі (Сандра выкарыстоўвае такі варыянт назвы краіны і ад яе ўтварае назву жыхароў. — Заўв. MOST). Лічыла, што мы — «краіна-лох», і з Расеяй нам будзе вельмі крута. Але потым знаёмыя расейцы, якія крытыкавалі Пуціна і сваю ўладу, пачалі распавядаць, што адбываецца ў Расеі насамрэч. Тады я ўбачыла тое, чаго раней не бачыла, і шмат разважаць. А фармаванне маёй пазіцыі як «беларуска-нацыяналістычнай» прыйшлося на пачатак вайны ва Украіне.
— Як ты зразумела, што хочаш размаўляць на беларускай мове?
— Калі я зацікавілася нашай краінай, нашай нацыяй, яе гісторыяй і культурай, я пачала спрабаваць размаўляць на роднай мове. Але ў мяне нічога не атрымлівалася, бо ў школе да беларускай мовы я ставілася абыякава і зусім не вучыла яе. Таму была вымушана знайсці рэпетытарку — з яе дапамогай я пачала больш-менш размаўляць і пісаць на мове ўжо праз паўгода. Таксама ўсе сацсеткі я перавяла на беларускую. Але калі мяне прасілі размаўляць на расейскай, то без праблем пераходзіла на яе.
— Якой была рэакцыя бацькоў і сяброў?
— Большасць аднеслася да такіх маіх пераменаў пазітыўна. Цікава, што бацька хіба нават нічога не заўважыў, а вось мама, этнічная расейка, пачала спрабаваць размаўляць са мной па-беларуску. Канешне, былі і знаёмыя, хто адрэагаваў «па-ябацькаўску»: выпраўлялі мае «памылкі» на расейскую мову і патрабавалі, каб я размаўляла на ёй.
«Беларуская мова — толькі для пантоў»
— Але пазней лаяльнасць да рускай мовы зменшылася.
— Аднойчы мне напісаў знаёмы. Я пачала адказваць па-беларуску і атрымала ў свой бок: «Беларуская мова — толькі для пантоў, размаўляць трэба нармальна». Я вельмі раззлавалася і канчаткова вырашыла, што адмаўляюся ад выкарыстання расейскай мовы — буду размаўляць толькі на беларускай! Таму з мінулага года, акрамя як па-польску, я размаўляю выключна па-беларуску.
З пачаткам вайны ва Украіне я яшчэ больш зразумела, як важна быць незалежнымі ад Расеі і размаўляць менавіта на сваёй мове, абараняць сваю культуру. Я цалкам адмовілася ад расейскай мовы ў паўсядзённым жыцці.
— Ты вядзеш тэматычны канал у TikTok…
— Так, ужо некалькі гадоў. А вось з каналам majakrainabelarus працую амаль паўгода. Таксама я планую зрабіць сваё YouTube-шоу — зараз актыўна рыхтуюся да гэтага.
— Ты сутыкалася з хэйтам?
— Хэйту вельмі шмат. На жаль, больш, чым прыемных слоў. Сярод хэйтараў акрамя расейцаў ёсць і «ябацькі», і нават украінцы, але я разумею, што гэта могуць быць прарасейскія боты.
«Пасля зімы наступае вясна»
— Бачу, у цябе ёсць дзве татуіроўкі на беларускую тэматыку. Распавядзеш пра іх?
— Першая — беларускі арнамент з дыназаўрам Google, які з’яўляецца, калі няма інтэрнэту: гэта адсылка да 2020 года, калі ў першыя дні пратэстаў беларусам яго абрублівалі. І вядомы подпіс: «Кім быць хочаш? Не быць скотам».
Другая — цытата нашага (праваабаронцы і заснавальніка цэнтра «Вясна») Алеся Бяляцкага почыркам маёй матулі: яна напісала і выслала фотаздымак, а татуіроўшчык перавёў мне на руку (у Сандры на руцэ напісана «Пасля зімы наступае вясна»).
«Беларусь можа быць крутой краінай»
— Як думаеш, беларуская культура можа нармальна развівацца ў эміграцыі?
— Я лічу, што ў цяперашніх умовах, калі за ўсё прабеларускае ў Беларусі можна трапіць за краты, эміграцыя і павінна збольшага развіваць беларускую культуру. У Польшчы стала ладзіцца вельмі шмат беларускіх мерапрыемстваў, майстар-класаў, канцэртаў; людзі маюць магчымасць захоўваць і развіваць беларускую культуру, а пасля перамогі змогуць яе перавезці, вярнуць у Беларусь.
— Ці плануеш вярнуцца ў Беларусь пасля пераменаў?
— Дарэчы, я вярталася ў Беларусь у жніўні 2020 года, а ў траўні 2021-га з’ехала ў Польшчу зноў. Прызнаюся, што ніколі не хацела жыць у Беларусі, бо проста люблю цяплейшы клімат. Але напэўна хачу мець там свой дом, каб рэгулярна прыязджаць на родную зямлю. Упэўнена, што вельмі хутка ўсё зменіцца — і ў Беларусі будзе новае, светлае жыццё. Беларусь можа быць крутой краінай — на ўзроўні Еўропы ці нават лепшай.
Чытайце таксама:
