Śviatłana Aleksijevič
«Śmierć Navalnaha adkryła biezdań usiodazvolenaści dyktataram va ŭsim śviecie»
«NN»: Śviatłana Alaksandraŭna, što aznačaje śmierć Alaksieja Navalnaha dla Biełarusi?
SA: Uvieś śviet siońnia ŭ žałobie. Ja pahladzieła stužku navin u [rasijskim miedyja] «Mieduzie», i tam vodhuki z usiaho śvietu: palitykaŭ, piśmieńnikaŭ, muzykantaŭ. Usie ašałomlenyja.
Viadoma ž, heta ŭzrušeńnie ad toj žorstkaści, jakuju my dazvolili złu. Jano raspaŭzłosia da toj stupieni, što čynić toje, čaho my navat nie mahli sabie ŭjavić. Chacia viedali pryrodu takoj ułady.
Alaksiej Navalny. Fota: Markus Schreiber / AP
Samaje strašnaje dla Biełarusi — heta toje, što ŭ nas amal dźvie tysiačy palitviaźniaŭ i našy lidary taksama tam. Mahčyma ciapier chtości siadzić u ŠIZA.
Niama źviestak ad Mašy Kaleśnikavaj, Viktara Babaryki. My ničoha nie viedajem pra Mikałaja Statkieviča. I takoje adčuvańnie, što ŭ luby momant možam daviedacca samaje strašnaje pra ich.
Dyktatary vučacca adzin u adnaho. Śmierć Navalnaha adkryła biezdań usiodazvolenaści dyktataram va ŭsim śviecie (jany ŭsie ŭ spajcy iduć), a pahatoŭ u nas, u Biełarusi. Ciapier my možam usiaho čakać.
Ułada atrymała takuju indulhiencyju. Akazvajecca, usio joj možna i śviet budzie biezdapamožny. Kraina budzie biezdapamožnaja. Ułada zastaniecca biespakaranaj.
Voś heta samaje strašnaje.
Jość nadzieja, što paśla zabojstva Navalnaha śviet zrazumieje, što Pucin, jak i Hitler, zdolny ŭciahnuć śviet u suśvietnuju vajnu, jon nie spynicca.
Treba dapamahać Ukrainie jak maha bolš ci daviadziecca płacić bolš vysokuju canu. Novy Hitler z novymi technałohii budzie strašniejšy za taho, što my viedajem z historyi.
«NN»: Karani ludažerstva, nialudskaści — jany ŭ čym?
SA: Kali brać Rasiju i Navalnaha, to heta z historyi HUŁAHu, niesupynnaha supraćstajańnia narodu i ŭłady dy vialikaj kolkaści zabitych. Tamu isnuje pamiać, što heta mahčyma.
Byvaje, nadychodzić niepraciahłaje zacišša. U nas jano było, i my nazyvali jaho demakratyjaj, ale nasamreč demakratyi nie było. Heta była sproba zapoŭnić pusteču niečym novym zamiest pieražytaha strašnaha, jakoje, zdałasia b, adyšło. Ale jano nie adyšło.
Jano viarnułasia, a nam zdavałasia, što kamunizm miortvy, ale nie. Dumali, što fašyzm, dyktatura nie mahčymyja, ale nie. Jany mahčymyja.
Strašnaje taksama čaplajecca za hienietyčnuju pamiać, historyju. I viadoma ž, za asabistyja jakaści taho ž Pucina.
Julija i Alaksiej Navalnyja ŭ samalocie Bierlin — Maskva 17 studzienia 2021 hoda. Skrynšot videa
Hety čałaviek žorstki. Jon kadebist, a nie palityk. Tamu ad jaho možna ŭsiaho čakać.
Zdavałasia b, niemahčyma zabić hałoŭnaha apanienta, apazicyjaniera, palityka. Takoje nie dapuskaje sabie mocnaja asoba. Jana šanuje mocnaha supiernika. A słabaja — robić toje, što my bačym.
«Pryrodu čałavieka nielha idealizavać»
«NN»: Z Rasijaj jasna. Na praciahu stahodździaŭ rasijanam pryščaplali hien impierskaści, ale biełarusy inšyja. Pa-sutnaści — heta miralubny narod. Adkul moh zjavicca čałaviek, jaki pavodzić siabie pa-varvarsku sa svaimi suajčyńnikami? Jon ža pierakadoŭvaje charaktar biełarusaŭ.
SA: Kaliści, šmat hod tamu, kali skončyłasia savieckaja ŭłada, ja pryjechała ŭ Tadžykistan i tam sustrełasia z paetesaj Hułruchsor Safijevaj. U Tadžykistanie paet — heta amal śviaty.
Tady tam intelihiencyja była nastrojena antykamunistyčna i Hułruchsor mnie kazała, što tadžyk jak ptuška, jak dzicia i nikoli nie pakryŭdzić inšaha čałavieka. A pahatoŭ, tadžyk nie moža pakryŭdzić tadžyka. Heta niemahčyma.
Ja nie viedała historyi Tadžykistana, ale ŭsio roŭna adkazała, što ŭ historyi luboha narodu šmat kryvi. Hułruchsor sa mnoju nie pahadziłasia i skazała, što vieryć u svoj narod. Davodziła, kali jon vyzvalicca ad kamunizmu, to budzie svabodny.
Minuła nie šmat času, kamunizm, jaki nam zdavałasia, abiaśsiliŭ, navat byŭ miortvym i pačaŭsia tady novy ruch va ŭsich krainach, i što tady rabili tadžyki — jany zabivajuć adno adnaho.
A sama Hułruchsor vymušanaja była ŭciakać sa svajoj krainy.
Tamu mifałohiju, što niejki narod nie zdolny na strašnaje, ja nie prymaju. U lubym narodzie možna raźviazać hramadzianskuju vajnu.
I my ciapier na parozie hramadzianskaj vajny. Ułada šmat zrabiła, kab padzialić narod. My bałansujem na nievialikim adrezku, kab hetaha nie adbyłosia.
Toje, što adbyvajecca z čałaviekam padčas takich padziej, nielha abaranić ni kulturaju, ni palityčnymi pierakanańniami. Pryrodu čałavieka nielha idealizavać. Jana duža hłybokaja i strašnaja.
Heta ja vam kažu, bo prasłuchała tysiačy apoviedaŭ pra Druhuju suśvietnuju vajnu, vajnu ŭ Afhanistanie, pra maleńkija vojny, jakija byli na ŭskrajkach impieryi, kali jana raspałasia.
Tamu nie varta idealizavać čałavieka.
«NN»: U Biełarusi ciapier, vidać, idzie «vajna pad strechami», jak nazvaŭ jaje piśmieńnik Aleś Adamovič. Ci tak heta?
SA: Tak. Sapraŭdy Biełaruś usio bolš raździalajecca i ŭłada starajecca heta rabić. Ja ŭžo kazała, što zaŭždy jość pahroza i strach hramadzianskaj vajny. Što jana z-pad strech vyjdzie, razaljecca pa vulicy. I heta budzie duža strašnaje vidovišča.
Nie daj boh ubačyć heta.
«Mužčyny vajujuć, ale bolš za ŭsio vajna zabivaje žančyn»
«NN»: Śviatłana Alaksandraŭna, vy bačyli zdymki sustrečy Julii Navalnaj sa Śviatłanaj Cichanoŭskaj. Los hetych žančyn padobny. Kali jany sustrelisia, Julija ŭžo viedała pra śmierć muža, a ź Siarhiejem Cichanoŭskim toje ž moža zdarycca ŭ luby momant…
SA: Heta kranalnyja dla dušy zdymki. Ja padumała, što mužčyny vajujuć, ale bolš za ŭsio vajna zabivaje žančyn.
Sustreča Navalnaj i Cichanoŭskaj. Fota: pres-słužba Śviatłany Cichanoŭskaj
Ujavicie sabie dušu Julii — pryhožaj žančyny, viernaha siabra Navalnaha. Albo dušu Śviatłany Cichanoŭskaj, jakaja stolki času nie viedaje, što ź jaje mužam.
Tamu ŭ žančyn bolš strašnaja vajna.
«Naša Niva» — krynica jakasnaj infarmacyi i bastyjon biełaruščyny
PADTRYMAĆ «NN»Hladzicie taksama:
Łukašenka dazvoliŭ vajskoŭcam stralać u hramadzian biez papieradžalnaha strełu
Navalny identyfikavaŭ hrupu rabotnikaŭ FSB, jakija atrucili jaho «Navičkom» — rasśledavańnie
