Fota: «Naša Niva»
Biełaruski N-korpus niečakana spyniŭ svaju pracu ŭ lipieni 2023 hoda. Na adpaviednaj staroncy było raźmieščana paviedamleńnie pra toje, što ŭ raspracoŭščykaŭ «uźnikli prablemy z korpusam»:
«Na žal, atrymałasia tak, što my nie možam jaho padtrymlivać dalej z roznych pryčyn. Ruchavik korpusa zastajecca pad volnaj licenzijaj. Astatnija prajekty buduć praciahvacca jak i raniej».
Bolš dakładnych tłumačeńniaŭ nie było ni na samim sajcie, ni ŭ sacsietkach, zachoŭvali publičnaje maŭčańnie i movaznaŭcy-stvaralniki Korpusa.
Jak stała paśla viadoma, aficyjnaj pryčynaj była nazvanaja «niedastatkovaja mahutnaść siervieraŭ». Ale, vidać, adnoj hetaj pryčynaj spynieńnie pracy nie abmiažoŭvajecca.
Korpus składaŭsia ź niekalkich padkorpusaŭ: asnoŭnaha, nierazabranych tekstaŭ, haziet i sajtaŭ, biełaruskich Vikipiedyj abodvuch pravapisaŭ. Takim čynam Korpus uklučaŭ vielizarnuju kolkaść sučasnych tekstaŭ na biełaruskaj movie, u tym liku publikacyi biełaruskamoŭnych ŚMI, pradukcyja bolšaści ź jakich była pryznanaja režymam Łukašenki «ekstremisckimi» materyjałami. Mienavita padkorpus haziet i sajtaŭ pieršym źnik z vydačy jašče da poŭnaha adklučeńnia Korpusa.
Niaspynnaje pašyreńnie «zabaronienaj» pradukcyi praciahvała značna skaračać koła sučasnych tekstaŭ na biełaruskaj movie, jakija moža vykarystoŭvać u Korpusie, a kanviejernaść pryznańnia ŭsiaho «ekstremisckim», rabiła niemahčymym pastajannaje adsočvańnie i ŭniasieńnie adpaviednych źmienaŭ u vielizarnuju bazu.
Kramolnuju dla režymu pa sensie i padačy infarmacyju mahli źmiaščać i teksty biez «ekstremisckaha» statusu. Cenzuravańnie źmiestu tekstaŭ nie źjaŭlajecca zadačaj Korpusa i supiarečyć jaho sutnaści, fizična i technična niemahčyma vyjavić niebiaśpiečnyja frahmienty ŭ miljardzie słovaŭžyvańniaŭ.
U takim razie spynieńnie pracy Korpusa ź mierkavańniaŭ ułasnaj biaśpieki vyhladaje całkam łahičnym.
Statystyka Korpusa biełaruskaj movy ŭ pačatku 2023 hoda i ŭ pačatku 2024 hoda.
Praca Korpusa była adnoŭlena 19 studzienia, ale ŭ mocna skaročanym vyhladzie. Kali ŭ pačatku 2023 hoda ahułam korpus naličaŭ kala 1 młrd słoŭ, to siońnia zastałosia tolki 124 młn, abo 12%.
Z adnaho boku, heta dobra kładziecca ŭ aficyjnuju viersiju pra mahutnaści siervieraŭ. Ale ŭ adnoŭlenym Korpusie nie prosta skaracilisia, a całkam źnikli cełyja padkorpusy: Korpus nieapracavanych tekstaŭ (907 młn słoŭ), jaki ŭklučaŭ teksty z sajtaŭ kamunikat.org (465 młn słoŭ) i knihi.com (432 młn słoŭ), kankardans biełaruskaj movy XIX st., jaki ŭklučaŭ praktyčna ŭsie zachavanyja tvory mastackaj litaratury, napisanyja ŭ nazvany pieryjad na biełaruskaj movie (287 tys. słoŭ), i korpus abiedźviuch biełaruskich Vikipiedyj (124 młn słoŭ).
Dunin-Marcinkievič, Syrakomla i Bahuševič, u čyich tvorach šukajuć ekstremizm prarasijskija aktyvisty. Fota: Wikimedia Commons
Hetyja źmieny lohka patłumačyć: Vikipiedyja zastajecca svabodnym i niepadcenzurnym resursam, kankardans XIX st. źmiaščaje antyrasijskija tvory Dunina-Marcinkieviča, Bahuševiča, Karatynskaha i inšych dziejačaŭ, jakija abo pryznanyja ekstremisckimi, abo źjaŭlajucca abjektam napadkaŭ prarasijskich błohieraŭ, a sajt kamunikat.org zabłakavany pa rašeńni Ministerstva infarmacyi.
Niebahaty vybar ideałahična pravilnych dziaržaŭnych veb-resursaŭ, na jakich jość choć niešta pa-biełarusku
Adrodžany korpus veb-resursaŭ siońnia ŭklučaje tolki sajty dziaržaŭnych «BiełTA», haziety «Źviazda», Biełteleradyjokampanii i aficyjny sajt Łukašenki, całkam ihnarujučy vielizarny i raznastajny masiŭ tekstaŭ, jaki dziesiacihodździami stvaraŭsia niezaležnymi miedyja. Ahułam atrymałasia 106 młn słoŭ — kropla na miescy kolišniaha mora.
Mahčyma, korpus jašče budzie dapoŭnieny inšymi materyjałami, ale mnohija tudy ŭžo nie viernucca praź ideałohiju siońniašniaha biełaruskaha režymu.
«Naša Niva» — krynica jakasnaj infarmacyi i bastyjon biełaruščyny
PADTRYMAĆ «NN»Čytajcie taksama:
Kaho ź biełaruskich litarataraŭ Bondarava admienić u 2024 hodzie
