Mienski abłasny sud 11 vieraśnia pryznaŭ niezakonnym strajk na «Biełaruśkalii», jaki prajšła 17 i 18 žniŭnia. Kala budynku sudu, dzie ludzi sabralisia padtrymać pradstaŭnikoŭ strajkamu, zatrymali niekalki čałaviek, piša Radyjo Svaboda.
U strajku na «Biełaruśkalii» prymali ŭdzieł 620 rabotnikaŭ — pra takuju kolkaść kazali ŭ sudzie. Dvaccać čałaviek praciahvajuć strajkavać i admaŭlajucca vychodzić na pracu. Niekalki čałaviek zvolnili, sustaršyniu strajkamu Anatola Bokuna aryštavali. Adzin z šachtaroŭ «Biełaruśkaliju» napiaredadni pasiadžeńnia sudu prykavaŭ siabie kajdankami ŭ šachcie — u znak pratestu suprać dziejańniaŭ kiraŭnictva.
Jaŭhienija Kotlar z telekanału «Nastojaŝieje vriemia» źviazałasia z sustaršyniom strajkamu Alaksandram Novikam, i voś što jon raspavioŭ pra toje, jak kiraŭnictva «Biełaruśkaliju» zapałochvaje pratestoŭcaŭ.
— Jakaja naohuł abstanoŭka na siońniašni dzień na «Biełaruśkalii» ŭ kantekście učorašnich padziej, historyi z tym, što adzin z šachtaroŭ prykavaŭ siabie ŭ šachcie. Što kažuć ludzi, jakija nastroi, jakija ŭražańni?
— Uražańniaŭ, viadoma, masa. Čałaviek ździejśniŭ učynak, pajšoŭ na kardynalnaje rašeńnie. Ale, znoŭ ža, asabista ja i ŭsie my bačym tolki słovy, pakul tolki słovy. Słovy padtrymki: małajčyna i inšaje. A adnosna kankretnych dziejańniaŭ — nu dva čałavieki pryjšli siońnia, dałučylisia da strajku. Ale heta kožny dzień my nazirali: pa čałavieku, pa dva dałučajucca.
— Heta mała ci mnoha? Jak arhanizavaŭsia hety strajkavy ruch, kolki tam ludziej, jakija patrabavańni ŭ ludziej, jakija prymajuć udzieł u hetych zabastoŭkach?
— Strajkavy ruch arhanizavaŭsia 14 žniŭnia. Nami byŭ inicyjavany zbor rabotnikaŭ «Biełaruśkaliju» z hiendyrektaram. Adbyłasia hetaja razmova, vodhuk ludziej byŭ šalony. Sabrałasia vialikaja kolkaść ludziej kala budynku «Biełaruśkaliju». Heta była piatnica. Anatol Bokun — sustaršynia strajkamu «Biełaruśkaliju» — začytaŭ patrabavańni svajho kalektyvu, jon rabotnik pieršaha rudaŭpraŭleńnia. I, hruntujučysia na hetych patrabavańniach, pa skančeńni dvuch dzion — suboty i niadzieli — u hiendyrektara było dva dni, kab vyjści na dyjaloh i choć by pasprabavać pačać vykonvać hetyja patrabavańni.
U paniadziełak, 17-ha žniŭnia, na ŭsich šaści rudnikach byli sfarmavanyja strajkamy. Tudy ŭvachodzili vyklučna pracaŭniki pradpryjemstva — nieprafsajuznyja dziejačy na vyzvalenych pasadach. Dla čaho? Dla taho, kab my mieli prava vyłučać palityčnyja patrabavańni. Prafsajuz pavodle našaha zakanadaŭstva nia maje prava vyłučać palityčnyja patrabavańni, tamu strajkamy [składajucca] vyklučna z rabotnikaŭ pradpryjemstva.
Było sabrana kala šaści tysiač podpisaŭ za strajk. Rabotnikaŭ «Biełaruśkaliju» — kala 16 tysiač. Na nastupny dzień usie dakumenty, usie pratakoły strajkavych kamitetaŭ, kopii podpisaŭ ludziej, jakija padpisali za strajk, byli pieradadzienyja hiendyrektaru. Pracedura na hetym była zavieršana — strajk abvieščany. Častka ludziej užo 17-18-ha čysła nie vychodziła na pracu, nie spuskałasia.
My sutyknulisia ŭ pieršyja dni ź vialikim ukidam dezynfarmacyi. Daviałosia ź joj zmahacca.
— Što heta była za dezynfarmacyja?
— Kazali ab tym, što strajk niezakonny, spasyłki byli na Kanstytucyju, na Pracoŭny kodeks. Kazali pra toje, što treba było prajści praces miratvorčy — treba było pasprabavać damovicca. Jany spasyłalisia na toje, što hetak nie było zroblena: «Čamu vy nie pasprabavali damovicca». Ale, znoŭ ža, 14-ha čysła byli začytanyja patrabavańni, i 17-ha čysła abjaŭlena zabastoŭka — dva dni dla taho, kab z nami vyjści na dyjaloh. My ličyli, što hetych dvuch dzion dla pačatku dyjalohu z boku najmalnika było dastatkova, i vyrašyli abjavić strajk. Mahčyma, paśpiešliva. Byŭ dapuščany šerah pamyłak nami. Znoŭ ža, my zvyčajnyja pracaŭniki, usio stychijna adbyłosia, u pryncypie, jak i va ŭsioj Biełarusi. Nia varta ni pra što škadavać. Tak, usio heta było na šalonych emocyjach. Usio tak, jak jość, usio narmalna.
Adzinaje, što strajk z našymi patrabavańniami byŭ abvieščany, a krychu paźniej my pierajšli ŭ zabastoŭku, užo hruntujučysia na mižnarodnym pravie — pakt AAN «Ab ekanamičnych i kulturnych pravach ludziej», artykuł 1, punkt 1. I ŭžo hruntujučysia na mižnarodnym pravie, my syšli ŭ zabastoŭku. Rastłumaču, što heta. Admova ad pracy pa palityčnych matyvach. Patrabavańni byli źmienienyja, ich spačatku było siem: čatyry ź ich — palityčnyja, try — adnosna pracoŭnaha kalektyvu «Biełkaliju». Zastalisia čatyry palityčnyja patrabavańni — heta adstaŭka Łukašenki, pryciahnieńnie da adkaznaści Łukašenki, Jarmošynaj, vyzvaleńnie ŭsich palitviaźniaŭ i pačać praces nad siłavikami, jakija ŭžyli praźmiernuju siłu da narodu.
— Siońnia [11 vieraśnia — RS] prachodzić sud pa spravie pra strajk šachtaroŭ «Biełaruśkaliju». Kiraŭnictva pradpryjemstva padavała ŭ sud na strajkam šachtaroŭ. Jakaja naohuł kamunikacyja pamiž udzielnikami strajku i kiraŭnictvam pradpryjemstva? Ci byli niejkija sakretnyja pieramovy, ci sprabavała kiraŭnictva niejak pahavaryć z pracaŭnikami?
— Z strajkavym kamitetam dyjalohu jak takoha nie było, byli tolki zapałochvańni zvalnieńniem, pazbaŭleńniem premij. I, jak ni dziŭna, ludzi hetaha spałochalisia, mnohija viarnulisia na pracu. Choć, znoŭ ža, dyrektar kazaŭ pra tak zvanuju amnistyju: «Kali łaska, viarniciesia na pracu — da vas nia budzie ničoha ŭžyta». Heta niapraŭda. Ludziej pazbavili premij, abviaścili vymovy, dvuch čałaviek zvolnili. Paśla taho jak jany dzień strajkavali 17-ha čysła, 18-ha ich zvolnili, zabrali pracoŭnyja knižki.
— A ź jakich pryčynaŭ ich zvolnili, kiraŭnictva tłumačyła? Znajšli niejkija farmalnyja pryčyny abo zvolnili praz toje, što jany adkryta vykazvali svaju pazycyju?
— Nie, va ŭsich zvolnienych ludziej — ich ciapier kala dzieviaci — pryčyna adna: za praciahły prahuł. Prahułam ličycca nieznachodžańnie na pracoŭnym miescy bolš za try hadziny. Farmuloŭka va ŭsich zahadach ab zvalnieńni adna.
— Pavodle vašych adčuvańniaŭ, hetyja pahrozy ad kiraŭnictva, u tym liku zvalnieńnie niejkich supracoŭnikaŭ, paŭpłyvali ŭ cełym na nastroj ludziej? Vy skazali, što pieršapačatkova było sabrana šeść tysiač podpisaŭ — heta hihanckaja kolkaść ludziej. A ciapier vy kažacie, što dva čałavieki paśla ŭčorašniaj akcyi pryjšli, kab dałučycca da zabastoŭki. Vam zdajecca, što heta cisk z boku kiraŭnictva padziejničaŭ?
— Padziejničaŭ, tak. Ludzi bajacca. Ja ŭžo nia budu kazać, jakimi słovami jany heta nazyvali na čałaviečych emocyjach. Darosłyja ludzi, jakija pajšli za mnoj, padtrymali mianie, jany vyłučyli mianie ŭ strajkam, kab ja pradstaŭlaŭ ich intaresy, i potym ža viarnulisia na pracu. Jany prasili prabačeńnia, darosłyja ludzi, bryhadziry kompleksaŭ, jany płakali pry mnie, kazali pra toje, što «my abasralisia».
Tak, vialiki strach u ludziej zaniać aktyŭnuju pazycyju tak, jak heta zrabili my. Ja nie čakaŭ u Salihorsku — heta syty, «zažravšijsia» horad — vialikaj padtrymki, ale adnačasova ja nie čakaŭ, što hetaja padtrymka budzie nastolki małaja.
— Jak vy dumajecie, asabista na vašu prafesijnuju historyju hetaja ŭsia historyja z pratestam paŭpłyvaje? Vy pad pahrozaj zvalnieńnia znachodziciesia — ludzi, jakija aktyŭna prymajuć udzieł u kiroŭnym kamitecie strajkamu?
— Tak, paŭpłyvaje, viadoma. Mienavita siońnia kiraŭnictva pieršaha rudaŭpraŭleńnia — ja źjaŭlajusia rabotnikam pieršaha rudaŭpraŭleńnia — zasiadaje adnosna majho zvalnieńnia. Ja skončyŭ vyšejšuju navučalnuju ŭstanovu pa profili «Horny elektramechanik». Ja, u pryncypie, technikum skončyŭ, potym vyšku pa hetaj samaj specyjalnaści. U mianie profil raźličany na hornuju pramysłovaść. Pracuju pavodle asnoŭnaj prafesii jak elektraślesar hornaha ŭčastku.
Absalutna ni pra što nie škaduju. Navat kali b mianie nia zvolnili, ja b zvolniŭsia sam. Ja nie chaču viartacca ŭ «Biełkalij», tamu što ja nie ŭjaŭlaju znachodžańnia i pracy ŭ svaim kalektyvie siarod ludziej — tak, chaj jany mianie padtrymlivajuć na słovach, — ale ja ŭjaŭlaju, što ja budu kožny dzień łavić hetyja vinavatyja pohlady na sabie. Ja bajusia hetaha, ja nie chaču mučyć ni siabie, ni ludziej. Maja žonka, maje baćki, cieść ź cioščaj mianie padtrymlivajuć. Ja narmalny čałaviek, znajdu sabie pracu, budu ŭtrymlivać siamju, kali heta ŭsio skončycca, a jano skončycca, ja vieru, pieramohaj. Pieramieny nastanuć u Biełarusi. Tak, paŭpłyvaje, viadoma. Ale ŭsio narmalna, my ŭžo pieramahli ŭsie svaje strachi pierad RUUS, KDB, zvalnieńniem. My prosta praciahvajem rabić svaju spravu dalej.
— Asabista vam jak zdajecca, jak buduć raźvivacca padziei ŭ vašaj krainie dalej? Vy kažacie, što čakajecie pieramienaŭ. Pavodle vašych adčuvańniaŭ, kali hetyja pieramieny mohuć zdarycca i što dla hetaha pavinna adbycca?
— Jość niekalki varyjantaŭ. Samy mirny, kab nie dapuścić bojni, na što pravakuje ŭłada, siłaviki — heta ŭsio ž taki syści ŭ strajk, heta zabastoŭki. Ja nie vyklučaju niejkich siłavych uździejańniaŭ z boku narodu, tamu što ŭsio kipić, viruje. Adnosna mižnarodnaj supolnaści — tak, viadoma, padtrymka mižnarodnikaŭ — heta dobra, ale asabista ja mocna na jaje nie spadziajusia. Ja spadziajusia ŭsio ž taki na ludziej, na pracoŭnych Biełarusi, što jany paśpiejuć da hetaha rašeńnia i ŭsie adbudziecca.
Adnosna sytuacyi ŭ krainie, ja, znachodziačysia i pracujučy ŭ Salihorsku, razumieju, što avanhard ruchu ŭsio-tki ŭ stalicy, a ŭ inšych haradach — a horad Salihorsk važny ŭ hetym ruchu — nam treba prosta praciahvać rabić svaju spravu. Kožny dzień praviły hulni mianiajucca, niejkija novyja momanty ŭpłyvajuć na našu pracu, tamu kožnaje ranicu my źbirajemsia, rasstaŭlajem pryjarytety — što na dadzieny momant samaje važnaje — padzialajem abaviazki i vykonvajem ich. Nu i viera — bieź jaje nijak.
