Naprykład, u pytańniach enerhietyčnaj biaśpieki nieabchodna myślić šyrej za lohiku supraćstajańnia «ŭłada — apazycyja». Z adkazaŭ palitolaha Vitala Silickaha, dyrektara Biełaruskaha instytutu stratehičnych daśledavańniaŭ, na onłajn-kanferencyi radyjo «Svaboda»:
Pra Viktara Łukašenku: Uzmacnieńnie pazycyj Viktara Łukašenki ciaham času padajecca pradkazalnym i lahičnym. Ale varyjant pierajemnika moža sapraŭdy “zavisnuć” tamu, što admovicca ad ułady dziejučy prezydent zachoča jašče nia chutka.
Pra perspektyvy Ruchu za Svabodu: Kali ruch Za Svabodu – heta zamaskavanaja kampanija “Milinkievič 2011”, to ŭ mianie vialikija sumnieńni, što hetuju hramadzkuju funkcyju jon vykanaje. Tady heta prosta piataja partyja ŭ ADS.
Pra rost dabrabytu: Budzie cikava pahladzieć, ci zmoža ŭłada strymać paŭstańnie hramadzianskaj supolnaści (sapraŭdnaj, a nie ŭ NDA-šnym razumieńni), kali siaredni zarobak pierasiahnie 500 dalaraŭ, kali siaredni spažyviec budzie vycisnuty z kuchni ŭ publičnuju sferu, kali adpačynak za miažoj stanie normaj, a sučasnyja kamunikacyi buduć dasiažnymi dla kožnaha.
Pra nośbitaŭ pieramienaŭ: Sapraŭdnyja patencyjnyja faktary pieramienaŭ – heta tyja, jakija pažynaje płady adnosnaha dabrabytu. Spadziavańni, što apazycyju da ŭłady pryviaduć pakryŭdžanyja admienaj ilhotaŭ pensijanery, marnyja.
Pra Eŭrapiejski Marš: Pajdu biezumoŭna. Užo tamu, što hety marš abjaŭleny, a ja čałaviek praeŭrapejskich pamknieńniaŭ.
Pra Zubkova: U Rasiei vyznačyŭsia peŭny kansensus što da Biełarusi, i tamu čakać niejkich radykalnych źmienaŭ u palitycy ŭ zaležnaści ad asoby nie vypadaje.
Pra ADS i Milinkieviča: Ja dumaju, kazać možna pra perspektyvy demakratyčnaha ruchu ŭ Biełarusi. Kali my jaho raźbivajem na składniki, perspektyva źnikaje pa aznačeńniu. Kaliści Ben Franklin skazaŭ trapna – ci trymajemsia razam, ci visim paasobku.
Pra dapamohu emihrantam ź Biełarusi. «Ratavańnie tapielcaŭ – sprava ruk samich tapielcaŭ». Nabiaryciesia mužnaści, jak Sieviaryniec ci Daškievič. U vas u volnym śviecie abaranić siabie mahčymaściaŭ našmat bolš, čym u tych patryjotaŭ, jakija zastalisia ŭ Biełarusi.
* * *
Nakolki realnym Vam bačycca varyjant "Viktar Łukašenka -- pierajemnik Alaksandra Łukašenki"?
Ciažkaje pytańnie. Tearetyčna – całkam mahčyma, chacia b tamu, što A.P. Łukašenka naŭrad ci budzie daviarać kamu-niebudź bolš, čym svaim synam. Prynamsi jon i sam kazaŭ, što ŭ jaho niama siabroŭ. Akramia taho, scenar pieradačy ŭłady, skažam, u Azierbajdžanie, pakazvaje, što takoje całkam mahčyma. Ale tut pačynajucca akaličnaści. Pa-pieršaje, Łukašenka-starejšy pakul nie padaŭ anivodnaha syhnału, što jon źbirajecca pieradać uładu. Nie varta zabyvać, što i sam Łukašenka-starejšy publična nazvaŭ Viktara Alaksandraviča “słabym”, što nie nadaje kozyraŭ patencyjalnamu pierajemniku. Heta svojeasablivy namiok na toje, što “ŭzmacniać” jaho buduć jašče doŭha. Pa-druhoje, naŭprost zajaŭlać pra taki scenar vielmi niebiaśpiečna. Paprostu kažučy, ŭładnaja elita pačnie ŭsprymać Łukašenku-starejšaha jak “kvołuju kačku”, što moža spavadavać niepradkazalnyja pracesy ŭ jaje šerahach. Mahu tolki sabie ŭjavić, što jak tolki dziejučy kiraŭnik dziaržavy zajavić pra mahčymaść svajho zychodu, moža pačacca sapraŭdnaja baraćba ŭnutry panujučaj klasy, jakaja moža pryvieści da samych niepradkazalnych nastupstvaŭ. Tamu i starejšamu, i małodšamu ŭrešcie rešt spatrebicca “asadzić nazad” kab navat spynić takija čutki. Inšaja sprava, što syn – pa vyznačeńniu toj čałaviek, jaki moža skazać baćku našmat bolš, čym čynoŭnik, jaki trasiecca ad strachu za pasadu, svabodu i navat žyćcio. Tamu ŭzmacnieńnie pazycyj Viktara Łukašenki ciaham času padajecca pradkazalnym i lahičnym. Ale, varyjant pierajemnika moža sapraŭdy “zavisnuć” tamu, što admovicca ad ułady dziejučy prezydent zachoča jašče nie chutka.
Spadar Silicki, vystupajučy na RS, vy salidaryzavalisia ź biełaruskimi ŭładami z nahody niedapuščeńnia polskich deputataŭ na terytoryju Biełarusi. Čamu Vy vystupajecie suprać śviatkavańnia palakami "cudu na Viśle", jaki jany adznačajuć jak Dzień Vojska Polskaha? Jakaja katastrofa Biełarusi ŭ nastupie palakaŭ na balšavikoŭ u 1920 hodzie? Źmicier Dziadzienka
Ja pastaviŭ pad pytańnie etyčnaści takoha vizytu, ale padtrymku zabarony ŭjezdu na terytoryju Biełarusi polskich deputataŭ mnie ŭžo chtości prypisaŭ. U volnym hramadztvie čałaviek volny śviatkavać toje, što ličyć patrebnym. A inšy čałaviek maje prava vykazvać svajo staŭleńnie da dziejańniaŭ inšaha. Nieetyčnym śviatkavańnie padziejaŭ rasiejska-polskaj vajny na terytoryi siońniašniaj Respubliki Biełaruś ja liču tamu, što dla Biełarusi tahačasnyja Rasieja i Polšča byli, darujcie, aboje raboje. Irvali na kavałki z adnolkavym impetam, amal jak Niamieččyna i Rasieja irvali tuju ž Polšču padčas paktu Rybentropa-Mołatava. Paviercie mnie, šanoŭny spadar, da vizytu rasiejskich deputataŭ u Miensk na śviatkavańnie “dnia narodnoho jedinstva” 4 listapada ja pastaviŭsia b tak ža. Jość cyvilny farmat eŭrapiejskich pavodzinaŭ, eŭrapiejskaja historyja vielmi składanaja, tryjumfy adnych nacyjaŭ byli katastrofami inšych. Naprykład, u Rumynii nacyjanalnaje śviata – ŭźjadnańnie z Transilvanijaj, jakoje dla Uhorščyny było katastrofaj. Adnak, śviatkavać hety dzień va Uhorščynie ci patrabavać raspaŭsiudžvać žałobu na Rumyniju cyvilny eŭrapiejski palityk nia budzie. Ja cudoŭna razumieju i toje, što siońniašniaja Polšča padtrymlivaje niezaležnaść Biełarusi, i toje, kolki robić jaje hramadzianskaja supolnaść dla pramocyi biełaruskaj kultury. Adnak, heta nie admaŭlaje taho, što Biełaruś zasłuhoŭvaje taho, kab da jaje stavilisia b pa tych ža standartach, jakich patrabuje da siabie lubaja inšaja eŭrapejskaja kraina.
Diktatorski rierzym lukaszenko priesliedujet Naszych gramadzian na tierritorii Bielarusi za diemokraticzieskije i nacyonalno patrioticzieskije pogliady.No etot rze rierzym morzet swobodno priesliedowac Naszych gramadzian polit.emigrantow i na tierritorii Unii Ewropiejskoj, Naszy emigranty prosto biezzaszitny.Pocziemu niema ot Bielaruskoj apozicyji czielowieka kotoryj by zasziszal Naszych emigrantow i pomogal rieszac prosto rzytiejskije pytania. Mikolaj Saskiewicz Warszawa,Polska
Viedajecie, mahu adkazać tolki frazaj ź Ilfa i Piatrova, što “ratavańnie tapielcaŭ – sprava ruk samich tapielcaŭ”. Nabiaryciesia mužnaści, jak Sieviaryniec ci Daškievič. U vas u volnym śviecie abaranić siabie mahčymaściaŭ našmat bolš, čym u tych patryjotaŭ, jakija zastalisia ŭ Biełarusi.
Ci pa vynikach niedaŭniaj kanfierencyi ŭ Kijevie bačycie (i kali tak, to ŭ čym) kankrietnyja formy dla supracoŭnictva pamiž biełaruskimi niezaležnymi ekspertami i apazycyjnymi palitykami? Ci jość uvohule žadańnie takoha supracoŭnictva?
Palityki i ekśpierty dobra viedajuć adny inšych, ale na moj pohlad, doŭhi čas palityčnaja supolnaść bačyła ekśpiertnuju vyklučna ŭ jakaści palittechnolahaŭ, kali chočacie, prarabaŭ, jakija musili vykanać peŭnuju pracu ŭ miežach vyznačanaha prajektu.
Mnie zdajecca, i ŭ apazicyjnych palitykaŭ, i ŭ analitykaŭ jość adna hałoŭnaja prablema – deficyt adekvatnaha bačańnia krainy, nakirunku jaje raźvićcia. Taki deficyt lepš za ŭsio prajaŭlajecca ŭ biaskoncym čakańni niejkaha kryzisu ci kałapsu. I kali staryja prahnozy nie apraŭdvajucca, zaŭždy možna namalavać bolš žudasnuju karcinu majučaha adbycca apakalipsisu. Padčas naftahazavaha kanfliktu ŭzimku, zdajecca, navat Nastradamus adpačyvaŭ.
Składvajecca ŭražańnie isnavańnia sacyjalnaj zamovy na padobnyja mantry, jakuju poprastu staranna i adekvatna absłuhoŭvajuć. Ja piersanalna sutykaŭsia z narakańniami, kali pisaŭ pra tuju ci inšuju teoryju zmovy ŭ atačeńni Łukašenki ci staviŭ pad sumnieŭ čarhovaje pradkazańnie ekanamičnaha kałapsu. Dyk voś, mnie akurat tak i kazali, što ja pazbaŭlaju ludziej apošniaj nadziei!
Jašče adno ŭražańnie ad kanferencyi – kali robicca sproba pieravieści dyskusiju z prostaha kanstatavańnia ci tłumačeńnia faktaŭ (naprykład, čamu hramadztva dahetul padtrymlivaje Łukašenku), ci z tradycyjnaj krytyki ekspertami apazycyjnych palitykaŭ, i pierajści da pytańnia, a čym ža eksperty dakładna mohuć dapamahčy apazycyi – to sprava pierachodzić da razmovaŭ, što “takoj apazycyi dapamahčy ŭžo niama čym” abo što “sytuacyja skłałasia tak, što, jakija b zachady nie rabiła b apazycyja, vynik budzie adnym i tym ža, i ad jaje ničoha nie zaležyć”. I kali pieršaja linija pavodzinaŭ nahadvała žadańnie zastacca “biełym i pušystym”, to druhaja padšturchnuła da bolš hruntoŭnych rozdumaŭ.
Mienavita vaš pakorlivy słuha hod tamu abviaściŭ pra niepaźbiežnaść dysydenckaha pieryjadu ŭ palityčnym žyćci krainy, što akurat aznačaje, što ciaham jaho ad palityčnaj apazicyi i, bolš šyroka, ad palityčnyj dziejnaści šmat čakać nie vymahaje nie pa pryčynie nieefiektyŭnaści apazicyi, a z-za taho, što nie isnuje palityčnaha prasesu jak takoha. Na kanfierencyi hetuju tezu razharnuŭ Jury Drakachrust. Voś cytata ź jaho prezientacyi: “Sprečki pra toje, jakija dziejańni apazycyi pravilnyja, a jakija – pamyłkovyja, pa vialikim rachunku nia majuć sensu. Dastatkova taho, što apazycyja niejak varušycca, barachtajecca, brykajecca – heta vizualny vobraz isnavańnia alternatyvy. Heta minimum , ale i maksymum adnačasna.” I dalej, “ad jakaści apazycyi nie zaležyć, kali adbudziecca źmiena režymu. Ad hetaj jakaści zaležać formy, u jakich adbudziecca źmiena (čym nižej jakaść – tym bolšaja imaviernaść kryvavaha pierachodu), a samaje hałoŭnaje – ad jakaści apazycyi zaležyć toje, što budzie paśle źmieny.” Inšymi słovami, i palityki i analityki – heta dźvie častki taho ž samaha dysydenckaha asiarodku, jaki mała na što ŭpłyvaje, ale ŭ varušeńni i brykańni jakoha jość niejkaja samadastatkovaja kaštoŭnaść – možna skazać, akurat jana stvaraje niejki abšar svabody ŭ niesvabodnym hramadztvie, vypracoŭvaje idejałohiju pieramienaŭ, jakija nieviadoma kali adbuducca, rychtuje hramadztva da “hadziny Č” i takim čynam zabiaśpiečvaje śvietłuju cyvilizavanuju jeŭrapejskuju budučyniu dla našych dziaciej i ŭnukaŭ.
Takaja pazycyja zručnaja jak dla ekspertaŭ tak i dla palitykaŭ. Pieršych heta vyzvalaje ad adkaznaści, druhim daje nahodu, skažam tak, admachnucca ad krytyki. Mahčyma, minimum – heta sapraŭdy štodzionnaja dysydenckaja (aśvietnickaja, pravaabarončaja i h.d.) dziejnaść, jakaja nie stavić metaj dasiahnieńnie niejkaha palityčnaha vyniku. Ale ci maksymum heta? Ci nie zaležyć toje, “što budzie paśla źmieny” i navat kali jana budzie, ad taho, jakim čynam apazycyja “varušycca, barachtajecca, brykajecca?” Bo va ŭmovach adsutnaści mocnaj i intelektualna padmacavanaj apazycyi ŭłada zdolnaja pieražyć nie adzin i nie dva kryzysy, na jakija apazycyjnaja supolnaść tak spadziavałasia ŭsie astatnija hady. Dataho ž, my žyviem u XXI stahodździ, ź inšymi technałahičnymi i infarmacyjnymi mahčymaściami, z našmat bolš šyrejšaj stupieńniu svabody, čym była dadziena ŭschodniejeŭrapejskim dysydentam 20-30 hod tamu, i pieradusim – z našmat bolšymi čakańniami ad apazycyi, jakija sfarmavalisia dośviedam demakratyčnych praryvaŭ u navakolli.
Kali kazać pra toje, jak mohuć eksperty dapamahčy tym, chto jašče “barachtajecca”, to tut treba pamiatać, što novy palityčny kantekst, novyja nadziei, novaja jakaść apazycyi, kali jana i dasiahałasia, to dasiahałasia chutčej nie palittechnalahičnymi raspracoŭkami, a mužnaściu i samaaddanaściu tych ludziej, jakija vychodzili na płoščy, pracavali na vulicach, leźli, jak kažuć, naprałom. Na moj pohlad, taki fenomien jak Płošča Kalinoŭskaha staŭ mahčymy dziakujučy ŭźniknieńniu novych formaŭ samaarhanizacyi ŭ biełaruskim hramadztvie, paŭstańniu niejkaha archipielahu subkulturaŭ, dzie ludzi sami sabie litaralna vydzioŭbvajuć prastoru svabody, a značyć i stvarajuć prastoru dla niejkaj alternatyŭnaj dziejnaści. Naohuł, zdajecca, što alternatyŭnaj supolnaści zaraz nie chapaje viedaŭ pra toje, što nasamreč ujaŭlaje našaje hramadztva, u jaki bok jano mianiajucca, jak adbyvajecca transfarmacyja śvietapohladu i kaštoŭnaściaŭ, i h.d. Inšymi słovami, naładžvańnie kamunikacyj z hramadztvam niemahčyma biez razumieńnia i vyvučeńnia sacyjalnych kantraktaŭ, jakija skłalisia pamiž uładaj i nasielnictvam, z adnaho boku, i biez vyśviatleńnia, tych hrupaŭ, jakija mohuć stać faktarami źmienaŭ, ź inšaha.
Pryviadu niekalki prykładaŭ. Naprykład, ciaham prezydenckaj kampanii 2006 hoda, pryvatny biznes nie padtrymaŭ zaklik apazycyi da ekanamičnaj liberalizacyi. Čamu, tamu što jana ŭsprymałasia jak adkryćcio šluzaŭ dla rasiejskaha kapitału, jaki b biełaruski biznes prosta zrujnavaŭ by.
Druhi prykład – heta historyja z admienaj ilhotaŭ u hetym hodzie, ad čaho šmat chto ŭ Biełarusi čakaŭ sacyjalnaha vybuchu. Na dziva, hramadztva na vyrazna niepapularnyja miery amal nie adreahavała, pa toj prostaj pryčynie, što jany zakranuli tolki adnu ci dźvie sacyjalnyja hrupy.
Ad apazycyjnaj supolnaści tradycyjna čakajuć vypracavańnia “pazytyŭnych alternatyvaŭ”. Nakont hetaha punktu isnuje bahata mifaŭ, adzin ź jakich – što jak tolki apazycyja pradstavić hramadztvu toje, što apošniamu spadabajecca, spravy ŭ apazycyi pajduć uharu. Skažu moža navat i nasupierak tamu, što sam čaściakom kazaŭ i pisaŭ: pazytyŭnych alternatyvaŭ za apošnija piatnaccać hod apazycyja vypracavała choć adbaŭlaj. Prablema dla jaje ŭ tym, što značnuju častku ŭłady prosta pierajmajuć i pradstaŭlajuć u jakaści ŭłasnaha noŭ-chaŭ, što vielmi lohka zrabić, kali kanały kamunikacyi pamiž apazycyjaj i hramadztvam parušanyja i pradjavić pretenzii na aŭtarstva vielmi lohka. Tak Łukašenka ŭ nas staŭ hałoŭnym baraćbitom za niezaležnaść, a zorku hieroja za makraekanamičnuju stabilizacyju, ab nieabchodnaści jakoj spadar Bahdankievič tak uparta havaryŭ, atrymaŭ spadar Prakapovič. I takich prykładaŭ možna pryvieści jašče šmat. Ułada adčuvaje balavyja kropki ŭ svajoj kanstrukcyi i robić zachady, kab ich likvidavać. Takim čynam, čas ad času atrymlivajecca, što niezaležnaja ekspertnaja supolnaść pracuje (i jašče budzie pracavać) na madernizacyju ŭ ramkach dziejučaj systemy. U vyniku, zadavolenyja ŭłady, zadavolena hramadztva, kiepska tolki apazycyi. Dobra heta ci kiepska? Z punktu hledžańnia tradycyjnaj paradyhmy kalapsu – biezumoŭna kiepska. Ale treba pamiatać, što pierad niezaležnaj supolnaściu stajać zadačy, na moj pohlad, našmat šyrejšyja za pazbaŭleńnie ad režymu. Biełaruskaja niezaležnaść jašče nie da kanca skansalidavanaja, pracesy ŭ adnosinach z Rasiejaj nie nabyli niezvarotnaha charaktaru. I kali sprava dachodzić pra pytańni enierhietyčnaj biaśpiecy, to prosta nieabchodna myślić šyrej za lohiku supraćstajańnia “ŭłada - apazycyja”.
Dziakuj sp.Vital za aptymizm! Adkažycie, što zhubiŭ, a što prydbaŭ Alaksandar Milinkievič za čas paśla h.zv. prezydenckich vybaraŭ? Toje ž pytańnie adnosna pradstaŭnikoŭ kirujučaha jadra ADS, h.zv. "siamibajarščyny"...
Pa-pieršaje, termin «siemibajarščyna» nieŭłaścivy biełaruskaj histaryčnaj tradycyi. Kalektyŭnaje kiraŭnictva ADS – heta chutčej varyjant Liberum Veto. Na moj pohlad, Milinkievič zhubiŭ čas, a prydbaŭ, prynamsi, svabodu dziejańniaŭ. U pryncypie, Milinkievič – heta nie palityčny, a hramadzianski lider, i moža źmiastoŭnaja praca ŭ ramkach hramadzianskaj supolnaści zaraz našmat bolš važnaja, čym imitavańnie jašče adnoj pieradvybarčaj kampanii. Da taho ž, Milinkievič, na moj pohlad, byŭ vyrazna dysydenckim kandydatam, tym, chto vykanaŭ zadaču hurtavańnia niezaležnaha hramadztva i prychilnikaŭ pieramienaŭ. Samo pa sabie heta nie harantavała pieramohi, ale heta – nieabchodny padmurak dla taho, kab mieć šaniec na pieramohu ŭ budučym. Jak kiraŭnik palityčnaj kaalicyi, jon byŭ, miakka kažučy, nie ŭ svaim farmacie (što nie admianiaje taho fakta, što kalektyŭnaje kiraŭnictva, što pryjšło jamu na źmienu, skažam tak, nie bliskučaje). . Što tyčycca kiraŭnictva ADS, to jany biezumoŭna nabyli novyja pasady, jakija, darečy, niasuć z saboj adkaznaść, jakuju jany źniali ź plačoŭ Milinkieviča. Nabyli taksama šaniec dakazać słušnaść pretenzijaŭ na palityčnaje liderstva. Nu, a što zhubili, to tut nahadvajucca radki z Boba Dyłana – «If you`ve got nothing, you've got nothing to lose” (Kali ničoha nie maješ – niama čaho i hublać). Viedajecie, my nastolki ŭžo pryzvyčalisia da parazaŭ apazycyi, što čarhovuju niaŭdaču mała chto i zaŭvažyć. U hetym sensie, Milinkieviču našmat ciažej, bo nakont jaho fihury ŭ 2006 hodzie sfarmavalisia zanadta vysokija čakańni.
Jak vy ličycie, ci pojdzie Pucin na treci termin i ci moža heta mieć niejkija nastupstvy dla Biełarusi? Siarhiej, Vialejka
U Rasiei ŭsio ž taki bolš pavahi da praceduraŭ, čym u nas, i jany tam davoli składanyja – dziakujučy śv.p. Barysu Mikałajeviču. Kab źmianić Kanstytucyju, treba było pačynać zahadzia, sklikać Kanstytucyjnuju asambleju i h.d. Užo vidavočna, što času na heta niama. Ale z pryznačeńniem Zubkova Pucin vyrazna akreśliŭ mahčymaść svajho paviartańnia da ŭłady praz čatyry hady, što rasiejskaja Kanstytucyja całkam dazvalaje. Taki pavarot, pry ŭmovie, što prezydentam robiać Zubkova, kaniešnie, całkam budzie zaležyć ad voli apošniaha. Systema ŭłady i palityčnaja tradycyja ŭ Rasiei takaja što kiravać pa-za scenaj, zrabicca šerym kardynałam biez dazvołu naminalnaj pieršaj asoby tam niemahčyma. Adnak, prynamsi Zubkoŭ moža być tym čałaviekam, jaki bolš za adzin termin siadzieć va ŭładzie nie zachoča. Ja dumaju, što ŭ Rasiei vyznačyŭsia peŭny kansensus što da Biełarusi, i tamu čakać niejkich radykalnych źmienaŭ u palitycy ŭ zaležnaści ad asoby nie vypadaje – kali tolki asoba nie całkam niefarmatnaja.
Ci pojdziecie Vy na Eŭrapiejski Marš i kali pojdziecie to čamu.
Pajdu biezumoŭna. Užo tamu, što hety marš abjaŭleny, a ja čałaviek praeŭrapejskich pamknieńniaŭ. Kali jość mahčymaść zajavić pra svaje kaštoŭnaści i prapahandavać ich, treba joj karystacca.
Kak vy dumajetie kakije siejčas političieskije pierśpiektivy u Aleksandra Milinkieviča i jeho dvižienija ZA SVOBODU?
Ja dumaju, kazać možna pra perspektyvy demakratyčnaha ruchu ŭ Biełarusi. Kali my jaho raźbivajem na składniki, perspektyva źnikaje pa aznačeńniu. Kaliści Ben Franklin (toj samy, što na 100 dalarach) skazaŭ trapna – ci trymajemsia razam, ci visim paasobku. Da taho ž, ruch Za Svabodu vyznačaje sabie jak hramadzki, a nie jak palityčny ruch. Što ja liču asabista vielmi słušnym, bo ŭ ideale heta dazvalaje dasiahnuć troch rečaŭ. Pa-pieršaje, nie dać hramadzianskaj dziejnaści być sparalizavanaj partyjnymi razborkami. Pa-druhoje, znajści formy ŭzajemadziejańnia ź ludźmi, jakim nie pasuje siabroŭstva ŭ palityčnych strukturach. Pa-treciaje, adyjści ad paradyhmy dziejańnia “ad vybaraŭ da vybaraŭ”. Inšaja sprava, jak heta budzie realizavana. Arhanizataram Ruchu treba kłapacicca pra toje, kab heta byŭ sapraŭdy ruch, pryvabny dla ludziej – prychilnikaŭ pieramienaŭ, kab u im hetym ludziam było niečym zaniacca i było kamu ich vysłuchać. Kali ž ruch Za Svabodu – heta zamaskavanaja kampanija “Milinkievič 2011”, to ŭ mianie vialikija sumnieńni, što hetuju hramadzkuju funkcyju jon vykanaje. Tady heta prosta piataja partyja ŭ ADS.
Parajcie, kali łaska, jakija knihi, internet-resursy i h. d. mohuć bć nasareč karysnyja pačynajučamu palitołahu i žurnalistu, što pačynaje pisać na temy palityki? Z pavahaj, Dana
Jak ja razumieju, reč idzie nie ab hruntoŭnaj palitalahičnaj adukacyi, tamu i parady adpaviednyja. Zaŭždy varta pačynać z klasykaŭ – ad Arystociela praz aśvietnikaŭ i da Takvila. Makijavieli nie prapuścicie! Kali Vas cikaviać pytańni palityčnych pracesaŭ u sučasnym hramadztvie, raju pačać z knihi Semiueła Chantynhtana “Palityčny paradak u mianiajučychsia hramadztvach,” mnie zdajecca, heta adzin z bazavych palitalahičnych tekstaŭ, jon jość na rasiejskaj movie. Što da Internet-resursaŭ, to vielmi šmat zaležyć ad taho, jakimi movami vy vałodajecie. Ja ŭ pracy karystajusia zbolšaha anhlijskaj, tamu i rekamiendavać mahu adpaviedna. Jak žurnalistu, Vam mohuć być cikavyja bijahrafii viadomych palitykaŭ, ja zaŭždy čytaju ich z zadavalnieńniem. Vielmi raju źviarnuć uvahu na knihu Chany Arend “Pachodžańnie tatalitaryzmu” i jašče šmat čaho pa hetaj tematycy. Akramia taho, jak žurnalistu varta źviartać uvahu na palityčnuju memuarystyku – darečy, ciešusia, što hety žanr pačynaje raźvivacca i ŭ Biełarusi. Maja lubimaja kniha pa palityčnym idejałohijam – heta kniha Tomasa Soŭeła “Sonflict of Visions: Ideological Origins of Political Struggles,” ale ja nia dumaju, što jana pierakładziena. Iznoŭ taki, vialikaje pytańnie ŭ movach.
Čym Vy patłumačycie raptoŭnuju luboŭ Saakašvilli da Łukašenki, vyjaŭlenuju ŭ časie vizytu ŭ Miensk hruzinskaha ministra? I chto budzie nastupny? Juščanka? Adamkus? A moža, i Buš paśpieje?
Mahčyma, što heta niejkaja sproba padražnić Kreml napiaredadni pieramovaŭ pierad novym hodam. U pryncypie, a jakija arhumenty suprać paŭnavartasnych dyplamatyčnych adnosinaŭ z Hruzijaj? Ja razumieju, što vas turbuje, što takija vizyty lehitymizujuć režym Łukašenki. Adnak, dyplamatyja i kantakty – heta nieabchodny składnik palityčnaha presinhu. Dziela jaho nieabchodnaja prysutnaść. Sytuacyja składvajecca tak, što Eŭropa moža Łukašenku spatrebicca, a tamu pošuki niejkich kantaktaŭ buduć praciahvacca. Dyk voś, na moj pohlad, nieabchodna sfarmavać paradak dnia i vyznačyć farmat mahčymaha dyjalohu. Vyznačyć koła pytańniaŭ, jakija Eŭropa moža dapamahčy vyrašyć, jak i, skažam tak, košt pytańnia. Hety paradak dnia musić być bolš pradmietnym, čym viadomaje pasłańnie ES, što było nakiravanaje naprykancy minułaha hodu. Dalej, pa kandydaturach. Juščanka – mahčyma. Adamkus – nie, tamu što kantakty pamiž EZ i Biełaruśsiu žorstka strukturyzavanyja palitykaj usiaho Źviazu. Buš nia tolki nie daśpieje, ale i nie paśpieje.
Ci budzie dziejničać i dla biełarusaŭ formuła: aburajecca nie biedny, a čałaviek siaredniaha stanu, u jakoha ŭłada adbiraje toja što jość i nadzieju ? Valery Hrycuk
Nakont vašych pierakanańniaŭ pra spad – u mianie vialikija sumnieńni. Pa našych prahnozaŭ, sapraŭdnych ekanamičnych ciažkaściaŭ nie vymahaje čakać da 2011 hoda. Vaša formuła maje prava na žyćcio, adnak, iznoŭ taki, my ŭvieś čas zasiarodžvajem uvahu na perspektyvie niejkaha kalapsu. Dla mianie bolš cikavym siužetam jość uzrost dabrabytu i tyja sacyjalnyja zruchi, jakija dziakujučy jamu adbyvajucca. Budzie vielmi cikava pahladzieć, ci zmoža ŭłada strymać paŭstańnie hramadzianskaj supolnaści (sapraŭdnaj, a nie ŭ NDA-šnym razumieńni), kali siaredni zarobak pierasiahnie 500 dołaraŭ, kali siaredni spažyviec budzie vycisnuty z kuchni ŭ publičnuju sferu, kali adpačynak za miažoj stanie normaj, a sučasnyja kamunikacyi buduć dasiažnymi dla kožnaha. Akramia taho, hety novy sacyjalny kantrakt treba ž uvieś čas padtrymlivać, a heta značyć iści na peŭnyja źmieny (chaj pakul nie palityčnyja), jakija nieminuča pašyrajuć hetuju publičnuju prastoru, adkryvajuć mahčymaści dla novych aktoraŭ i h.d. Adzin prykład – u 2001 hodzie, kali karystalnikaŭ mabilnaj suviazi ŭ Biełarusi było 40 tysiač, ułada blakavała niezaležnaje nazirańnie, prosta adklučyŭšy sieciva na dźvie hadziny. Užo ŭ 2004 hodzie heta stała niemahčymym, a sapraŭdnaja kamunikacyja, u tym liku i palityčnaja, zaraz adbyvajecca praz chaj-tek! Tut jość jašče bahata siužetaŭ. Dla apazycyi sapraŭdny šaniec źjavicca tady, kali zapatrabavańni hramadztva pačnuć vychodzić za miežy taho sacyjalnaha kantraktu, jaki dziaržava moža prapanavać.
Biaskoncaje čakańnie kryzysu dla apazycyi biesperspektyŭna. Bo sapraŭdnyja patencyjnyja aktary pieramienaŭ – heta mahčyma tyja, jakija zaraz pažynaje płady adnosnaha dabrabytu. Ich treba vyznačyć, ź imi treba naładzić kamunikacyi. Spadziavańni, što apazycyju da ŭłady pryviaduć pakryŭdžanyja admienaj ilhotaŭ pensijanery, dastatkova marnyja.
Ci nie zdarycca suśvietny defołt hłabalistyčnaj ekanomiki, maštabam našmat bolšym, čym Vialikaja Depresija 1930-ch, i ci nie zhubiacca na jahonym fonie ŭsie ekanamičnyja prablemy nievialikaj RB Aleś Bieły
Rasiejcy ŭ takich vypadkach kažuć, "Znał by prikup - žił by v Soči" :) Łancuh defołtaŭ, jak ciaham azijackaha kryzysu 1997 h., całkam mahčymaja, ale z takich kryzysaŭ suśvietnaja ekanomika vychodzić za dva hady. U pryncypie, zaraz zachodnija krainy pažynajuć nastupstvy razahrevu ekanomik pačatku 2000-ch hh. (paśla 11 vieraśnia) i amal nulavych pracentnych stavak, jakija trymalisia niekalki hadoŭ. Tamu niejkaja karekcyja (tak palitkarektna zaviecca kryzis) całkam niepaźbiežnaja. Ź inšaha boku, vypracavanyja mahutnyja mechanizmy, kali tak skazać, kalektyŭnaj finansavaj biaśpieki, tamu poŭnaha hamonu nie čakajcie :)
