Скрын відэа тыктоку спявачкі
— Канешне, мне вельмі хацелася б, каб мой блог пашыраўся, — прызнаецца ў гутарцы Марыя перад развітаннем з журналістамі. — Прыемна, калі публіка расце, калі ёсць людзі, якія дзякуюць за беларускую мову: «Мне здавалася, што гэта калхозная мова, а тут вы спяваеце — і гучыць так прыгожа».
Лічу, што ў першую чаргу такі кантэнт прасоўвае беларускую культуру і мову, бо пасля праслухоўвання кавераў многія пачынаюць цікавіцца і тым, і іншым. Таму не магу сказаць, што дзейнасць у TikTok для мяне проста хобі, якое прыносіць задавальненне.
Пра каверы, якія выстралілі: «Мне пісалі: «Што вы крадзеце нашы песні?»
Марыя кажа, што ніякага спіса песень, на якія яна хацела б зрабіць каверы, няма. Проста слухае музыку ці глядзіць відэа ў TikTok — і калі чуе кампазіцыю, якая кранае і натхняе, адразу бярэцца за пераклад.
— Нават калі песня вельмі папулярная, але ніяк мяне не чапляе, я не буду яе браць у працу. Таму што, калі я спяваю, мне трэба адчуваць свае хваляванні і эмоцыі. Перакладаць таксама трэба ў момант, пакуль ёсць натхненне, бо інакш настрой прападзе — і я зраблю відэа толькі праз некалькі месяцаў.
Канешне, час гэта ўсё забірае (пасля перакладу трэба запісаць аўдыя, а потым — відэа): можна і паўдня патраціць на ўсё. Але зноў жа, калі ёсць натхненне, гэта ўсё дзеля забавы, ніколі не раблю відэа проста, каб зрабіць, ці дзеля папулярнасці, каб яно завірусілася.
— А якія з кавераў усё ж завірусіліся?
— Самы папулярны — на ўкраінскую народную песню «Парова машина». Неяк так выйшла, што і спеў, і музыка, і відэа — усё разам мне здавалася трохі крынжовым. Але, як высветлілася, шмат каму гэта вельмі зайшло. Ну і без хэйтараў не абышлося — некаторыя карыстальнікі сацсеткі пісалі: «Што вы крадзеце нашы песні?» Я адказвала, што аўтары арыгінала падпісаныя, што гэта проста пераклад — ніхто не казаў, што гэта наша песня.
Яшчэ заляцела песня «Крылы» гурта Nautilus Pompilius, за якую мне дужа моцна прыляцела ад гледачоў: пісалі, што гэта песня чалавека, які падтрымлівае вайну. Але я тлумачыла, што гэта кампазіцыя, якая была запісаная гадоў з 20 таму, а то і больш, усё жыццё мне падабалася (яна, а не аўтар). Але, нягледзячы на хэйтараў, гэты кавер адзін з самых папулярных.
Таксама добра пайшлі песні «Монеточки» — яна нават пад імі сама адзначылася: пад каверам «Папина любовница» пакінула каментарый, а «Нимфоманку» выклала ў сябе ў сторыс. Канешне, гэта таксама вельмі прыемна.
«Папина любовница» мне, дарэчы, самой вельмі падабаецца: шмат сваіх сіл уклала ў гэта відэа — доўга здымала яго, доўга мантавала. І самой мне яшчэ з апошніх падабаецца «Серебро» «Бі-2», бо так душэўна атрымалася.
Як Марыя звязалася з музыкай: «Усе спявалі па нотах, а я сальфеджыа не ведала»
Па адукацыі Марыя — псіхолаг, сямейны і юрыдычны, яе асноўны напрамак — эфектыўная камунікацыя. А вось музычнай адукацыі ў жанчыны няма, нягледзячы на тое, што спявае яна з самага дзяцінства і жыве вакол музыкі: бацька граў у гурце, яе брат і муж — музыканты.
— Некалі я нават не ведала, што ў мяне ёсць слых. Прыкметна гэта стала толькі ў школе, калі мая настаўніца музыкі пачала працаваць са мной. А потым голас мне паставілі ў Белтэлерадыёкампаніі, куды я прыйшла ў годзе 2000-м на праслухоўванне ў хор: прапанавала схадзіць туды мая сяброўка, якая прафесійна займалася вакалам.
Было, канешне, цяжка: усе спявалі па нотах, а я сальфеджыа не ведала. Але, нягледзячы на гэта, у хор мяне ўзялі: спявала ў ім некалькі гадоў. З таго часу пастаянна набіралася досведу, спявала ў эстрадных студыях — музыкай займаюся на працягу ўсяго жыцця. Быў, праўда, час, калі крыху выпала са спеваў, больш займалася фітнэсам і танцамі, але потым усё роўна вярнулася да гэтага.
А ў 2022 годзе пачала весці тыкток: хацела падзяліцца сваёй творчасцю, а Instagram як пляцоўка мне не дужа падабаўся. Калі я толькі пачынала, у мяне быў не вельмі добры эмацыйны стан — і творчасць дапамагала яго палепшыць.
— Падпісчыкі з’явіліся адразу?
— Вой не, зусім не адразу (смяецца): набраць першую аўдыторыю вельмі цяжка. Беларускамоўны кантэнт на той момант у TikTok толькі з’яўляўся, таму ўсё адбывалася паступова. Мне здаецца, што першую тысячу падпісчыкаў я назбірала прыкладна праз паўгода ці нават болей. І ўжо потым усё пайшло хутчэй.
— Як думаеце, на чым атрымалася выстраліць?
— На каверах. Спачатку я выкладала не толькі песні, але і проста смешныя відэа, але зразумела праз час, што людзям больш падабаюцца каверы, — і зрабіла акцэнт на іх. А не так даўно мы з AP$ENT сумесна запісалі песню Mroja: пазнаёміліся з ім праз TikTok пасля таго, як я зняла дуэт і кавер на яго песні. Ён сам прапанаваў зрабіць такі сумесны праект.
Песня выйшла прыкладна месяц таму — і завірусілася ў сеціве; цяпер яе можна паслухаць на ўсіх пляцоўках. Гэта справа таксама пашырыла маю аўдыторыю.
Пра пераклады: «Калі рабіць прамыя пераклады, гэта будзе падобна, хутчэй, да прозы, а не да песні»
Марыя і да таго, як пачала запісваць каверы, сама пісала песні, іграла на гітары. А калі прыйшла ў TikTok, убачыла, што ніхто актыўна не робіць пераклады на беларускую мову, — і заняла гэту нішу: сама перакладае, сама запісвае відэа.
— Было, праўда, некалькі разоў, калі гэта рабіла не я: мне проста прапаноўвалі пераклад (на песні «Бі-2» «Варвара», AP$ENT «Цемра», «Парова машина»), і я ўжо з ім запісвала кавер. Пра гэта я заўсёды папярэджваю ў апісанні да відэа. Усе астатнія пераклады цалкам мае.
Бываюць, канешне, у гэтай справе і складанасці, і памылкі, якія я заўважаю, калі ўжо выклала відэа, — і такая «ё-маё»… Так як пераклады я раблю не толькі з рускай мовы, але з украінскай і англійскай, то амаль заўсёды сутыкаюся з якімі-небудзь цяжкасцямі: напрыклад, калі фанетычна па-рознаму будуюцца сказы, трэба змяняць словы арыгінала і пісаць новыя радкі цалкам.
Нават бываюць сітуацыі, калі падпісчыкі пішуць мне ў каментарыях: «Гэта іншыя словы, так нельга». Я заўседы тлумачу, што гэта не пераклад — гэта кавер з адаптацыяй. Калі рабіць прамыя пераклады, гэта будзе падобна, хутчэй, не да песні, а да прозы.
— А вы раіцеся з кім-небудзь наконт перакладаў?
— Вельмі рэдка. Канешне, гэта не зусім добра — трэба было б, каб у працэсе ўдзельнічалі больш экспертныя людзі. Але я прызвычаілася да таго, што ўсё жыццё раблю тое, што мне трэба, сама.
— Даўно вы карыстаецеся беларускай мовай у жыцці?
— Я цікавілася беларускай мовай з дзяцінства — яшчэ калі ездзіла ў вёскі: у адной, якая знаходзіцца за 60 кіламетраў ад Віцебска, жыхары размаўлялі на рускай мове, а ў другой (таксама ў Віцебскай вобласці) — на беларускай. І прычым было шмат тых, хто карыстаўся не трасянкай, а чыстай мовай. І мне гэта вельмі падабалася: нават прасіла сваіх бацькоў аддаць мяне ў беларускамоўную школу. Але ў 90-я гады з гэтым было даволі напружана, таму пайшла ў школу з англійскім ухілам.
І там заўсёды маімі любімымі прадметамі былі менавіта беларуская мова і беларуская літаратура: шмат чытала, вучыла вершы. Але пры гэтым маё асяроддзе было ў асноўным рускамоўнае. Цалкам на беларускую мову перайшла ў 2022 годзе, але пры гэтым у мяне няма вострых прынцыпаў наконт мовы. Калі я разумею, што чалавеку зручней на рускай, то камунікуем з ім на рускай.
— Калі вярнуцца да TikTok, гэта дзейнасць прыносіць вам грошы?
— Грошай гэта не прыносіць. Ніколі такой мэты і не было. У першую чаргу мне хацелася выказацца, хацелася спяваць. Мне здаецца, там можна зарабляць, калі ты вялікі блогер, калі ёсць хаця б 100 000 падпісчыкаў. А такой невялікай і тым больш беларускамоўнай суполцы ў TikTok нерэальна атрымліваць грошы — патрошку набіраем сваіх падпісчыкаў.
Пры гэтым не магу сказаць, што дзейнасць у TikTok для мяне — проста хобі. У пэўны час унутры з’явілася адчуванне, што ў мяне перад падпісчыкамі ёсць нейкі абавязак: людзі чакаюць новых відэа, таму я не магу махнуць рукой і нічога не здымаць. Ёсць такое.
Чытайце таксама:
