Майсей (Мойшэ) Кульбак — габрэйскі паэт і празаік, пэдагог, драматург, тэатральны рэжысэр і філёзаф. Ён нарадзіўся ў Смаргоні, працаваў лектарам у Менску, але ў 23 гады, калі да ўлады ўжо прыйшлі бальшавікі, вырашыў зьехаць за мяжу. Жыў у Бэрліне, а потым у Вільні, дзе стаўся сапраўднай літаратурнаю зоркаю, узначаліў міжнародны яўрэйскі ПЭН-клюб, але ўсё ж вырашыў вярнуцца ў БССР у 1928-м. Кажуць, што яго на вакзале праваджаў натоўп прыхільнікаў. У Менску ён атрымаў сьціплую пасаду стыль-рэдактара ў габрэйскім сэктары Акадэміі навук, укладаў зборнікі рэвалюцыйнай паэзіі і перакладаў на ідыш Купалу з Коласам. Між тым, у 1931 годзе выйшаў ягоны раман-шэдэўр «Зэльманцы». Яго арыштуюць у верасьні 1937-га і расстраляюць у тую самую ноч 29 кастрычніка. Больш падрабязна пра жыцьцё і творчасьць Майсея Кульбака распавёў Вольф Рубінчык у лекцыі праекту «(Не)расстраляная паэзія».
Падчас рэалізацыі праекту адбылася замена — замест Аляксандра Памідорава, песьню на словы Майсея Кульбака ўзяўся зрабіць Павал Аракелян. «Я не магу згадзіцца з тым, што шмат якія факты зь беларускай гісторыі замоўчваюцца, таму лічу важным падтрымліваць праекты, якія распавядаюць пра тое, што здарылася з намі», — кажа музыка, які ўваходзіць у лік найлепшых джазавых музыкаў краіны.
ПАДТРЫМАЦЬ ПРАЕКТ НА TALAKA.BY
Музыка да «Гультая» (у арыгінале на ідыш верш завецца «Ikh bin a bokher a hultaj…») у Паўла Аракеляна нарадзілася імгненна — пасьля першага ж прачытаньня верша: «Мяне кранула лёгкасьць і дасьціпнасьць, актуальная тэматыка і настрой. Асабліва настрой. Твор напісаны амаль 100 год таму, але адгукаецца ў нашым часе. Таму ў мяне адразу адгукнулася нешта ўнутры і зьявілася песьня ў блюзавай стылістыцы», — распавядае музыка. У фармаце piano ён яе запісаў для слухачоў лекцыі пра Майсея Кульбака, а пасьля запісаў на студыі Everest разам са сваімі паплечнікамі па гурту «Крамбамбуля» — Паўлам Трыпуцем (гітара), Алесем-Францішкам Мышкевічам (бас) і Паўлам Мамонавым (бубны).
Першае выкананьне «Гультая» на сцэне ў выкананьні Паўла Аракеляна адбылася на ягоным сольным канцэрце 22 кастрычніка ў Празе. У поўным электрычным складзе яна ўпершыню прагучыць на канцэртнай прэзэнтацыі праекту «(Не)расстраляная паэзія» 29 кастрычніка ў клюбе «Брюгге».
TuzinFM, фота Алекса Жарнасека
Павал Аракелян — Гультай
музыка Паўда Аракеляна, словы Майсея Кульбака, пераклад зь ідышу Андрэя Хадановіча
Гультая відаць здаля —
З палачкай заўсёды
Шпацырую, тра-ля-ля,
Ў пошуках прыгоды.
Падыходжу да карчмы,
Грукаю з павагай:
— Адчыняйце, гэта мы,
Я з маёю смагай.
— Смага зранку? Не дурэй!
Ты гарэзьнік, хлопча!
Бла-бла-бла… А я далей —
Пыл «гарэзьнік» топча.
У крыніцы шмат вады —
Ой, пап’ю цяпер я!
І, як певень малады,
Атрасаю пер’е.
Мужычок вядзе казу:
— Што чуваць на сьвеце?
Абы-што яму вярзу:
— Сьвеце-беце-меце…
Гультая відаць здаля —
З палачкай заўсёды
Шпацырую, тра-ля-ля,
Ў пошуках прыгоды.
(1922)
